ارائه پیشنهاد تشکیل شورای عالی آبخیزداری

این ایده در شرایطی مطرح شده است که ۳۰ میلیون هکتار مناطق کشور تحت‌تأثیر فرسایش بادی قرار گرفته است که ۱۴ میلیون هکتار آن کانون بحران است

اخبار سبز کشاورزی ؛ معاون آبخیزداری، مراتع و امور بیابان سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور، روز گذشته و یک نشست مطبوعاتی از تدوین لایحه آبخیزداری و پیشنهاد تشکیل شورای‌عالی آبخیزداری خبر داد و گفت: «آخرین جلسه مربوط به این لایحه هفته گذشته برگزار شد، به‌طوری‌که در کمیسیون فرعی دولت خیلی از مسائل تعیین تکلیف شد.»

به گفته «حسن وحید» با توجه به اهمیت حوزه آبخیزداری، در کمیسیون فرعی دولت پیشنهاد شد شورای‌عالی آب به شورای‌عالی آب، منابع‌طبیعی و آبخیزداری تبدیل شود و دبیرخانه آن به وزارت جهاد کشاورزی منتقل شود.»

معاون آبخیزداری کشور در شرایطی از پیشنهاد تشکیل شورای‌عالی آبخیزداری خبر داده است که در نشست خبری خود عنوان کرد ۱۴ میلیون هکتار کانون بحران کشور در کشور وجود دارد: «تاکنون ۸.۷ میلیون هکتار بیابان احیا شده است، افزود: ۱.۴ میلیون هکتار عرصه جنگل دست‌کاشت در کشور داریم. بخشی از ریزگردها ناشی از کانون بحران داخلی و بخشی از آن مربوط به کانون بحرانی خارجی است، اکنون ۲۷۰ میلیون هکتار کانون بحران خارجی اطراف کشور را احاطه کرده است که نیاز به تقویت دیپلماسی برای حل این مشکل داریم.»

وحید در این نشست گفت: «اقدامات آبخیزداری در کشور موجب افزایش ۱.۵ تا سه‌برابری دبی قنوات، کاهش فرسایش ۹ تن در هکتار خاک، کنترل رسوب حدود چهار مترمکعب در هکتار و استحصال ۵۳۰ مترمکعبی آب می‌شود. در ایران و دیگر کشورها با چالش‌های متعدد محیط زیستی با شدت و ضعف‌های مختلف روبه‌رو هستیم که در این مسئله علاوه‌بر تأثیرات تغیی اقلیم، نحوه بهره‌برداری‌ها از سرزمین نیز اهمیت دارد.»

به گفته وحید بدنه دولت به‌نحوی در واگذاری، اقدامات و سیاستگذاری در منابع‌طبیعی دخیل است، اما نقش مردم نیز مهم است؛ زیرا منابع‌طبیعی متعلق به عموم مردم است. «طبق آمارها ۱۲۵ میلیون هکتار از اراضی کشور تحت‌تأثیر فرسایش آبی و خاکی نیازمند اجرای فعالیت‌های آبخیزداری است که در ۶ کلان‌حوزه، ۳۰ حوزه اصلی و یک‌هزار و ۱۲۱ حوزه فرعی است. این عملیات تاکنون در سطح ۳۲ میلیون هکتار انجام شده است و در بیش از ۹۰ میلیون هکتار باید فعالیت‌های آبخیزداری انجام شود، زیرا حوزه‌های آبخیزداری می‌تواند سکونتگاه‌های ما را تحت‌تأثیر مثبت قرار دهد.»

طبق آخرین آمار متوسط فرسایش خاک کشور ۱۵.۴ تن در هکتار است. در برخی مناطق فرسایش خاک شش تا هشت تن و در حاشیه خلیج فارس بین ۷۰ تا ۸۰ تن در هکتار است

طبق آنچه وحید توضیح داده است اکنون نزدیک به ۴۰ میلیون هکتار حوزه‌های آبخیز مشرف به شهرها، روستاها و محل‌های سکونتگاهی، ۲۸ میلیون هکتار حوزه آبخیز بحرانی و ۲۵ میلیون هکتار حوزه آبخیز مرزی در کشور وجود دارد: «طبق آخرین آمار مرکز پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، متوسط فرسایش خاک کشور ۱۵.۴ تن در هکتار است که در برخی مناطق فرسایش خاک شش تا هشت تن و در برخی مناطق همچون حاشیه خلیج فارس بین ۷۰ تا ۸۰ تن در هکتار گزارش شده است. همچنین میزان رسوب ورودی سدها حدود ۳۵۰ میلیون مترمکعب یعنی معادل یک سد بزرگ کشور در سال است. همچنین از سال ۱۳۳۰ تاکنون افزون بر هفت‌هزار و ۳۵۲ رخداد سیل داشته‌ایم که نقشه پراکنش سیلاب‌ها نشان می‌دهد که تقریباً همه مناطق کشور سیل‌خیز و حتی مناطق مرکزی کشور که میزان بارندگی کمتری دارد نیز سیل‌خیز شده است.»

او همچنین در مورد پدیده زمین‌لغزش و فرونشست زمین نیز گفت: «براساس آخرین آمار تاکنون بیش از ۱۲۰ هزار زمین‌لرزه اتفاق افتاده و شناسایی شده و چهار هزار و ۷۸۹ مورد زمین‌لرزه در حدود ۱۹۶ هزار هکتار مساحت زمین برآورد شده است. کل اعتبار مورد نیاز برای اجرای عملیات آبخیزداری در ۹۰ میلیون هکتار باقیمانده اراضی کشور ۷۳۹ هزار میلیارد تومان نیاز است. واقعیت این است که نحوه بهره‌‌برداری از سرزمین و بارگذاری‌‌ها در عرصه‌‌های طبیعی، بسیار مهم است. اگر برنامه‌ریزی درست و دقیق باشد، با کاهش چالش‌‌ها به‌سمت تاب‌‌آوری حوضه‌‌های آبخیز حرکت خواهیم کرد.»

معاون آبخیزداری کشور مشارکت عمومی در مدیریت عرصه‌های طبیعی را جزئی از نگرش این سازمان اعلام کرد: «اگر بتوانیم بهره‌‌برداران خود را در منافع حوضه آبخیز و اراضی شریک کنیم، به مدیریت بهینه عرصه طبیعی خواهیم رسید. ۷۰ درصد اهداف تدوین‌شده درباره آبخیزداری در برنامه ششم توسعه محقق شده است. تعهد برنامه ششم اجرای عملیات آبخیزداری در ۱۰ میلیون هکتار از عرصه‌های طبیعی بود که ۷۰ درصد آن محقق شد، در برنامه هفتم نیز باید عملیات آبخیزداری در ۲۰ میلیون هکتار از عرصه‌های طبیعی اجرایی شود. البته کل اعتبار تخصیصی از سال ۱۴۰۱ برای پروژه‌‌های آبخیزداری بیش از یک هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان با ۲ هزار میلیارد تومان نیز اعتبارات تهاتر نفت است، افزود: کل اعتبارات این حوزه در سال گذشته نیز حدود سه هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان بوده است. برای سال ۱۴۰۲، تاکنون یک‌‌هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان اعتبار به ما ابلاغ شده است که نشان می‌دهد اعتبار این بخش در حدود نصف کاهش یافته است که اگر بخواهیم ۲۰ میلیون هکتار عملیات آبخیزداری در برنامه هفتم توسعه را در مدت پنج‌سال اجرایی کنیم، با قیمت روز بین شش تا هفت همت اعتبار نیاز است.»

وحید با بیان اینکه ۸۴.۸ میلیون هکتار مرتع در کشور داریم، گفت: «همه سامان‌‌های عرفی مراتع مذکور مشخص شده و برای پیشبرد کارها دفتر مرتع طرح مردمی‌سازی مدیریت عرصه‌های طبیعی تدوین شده است. همچنین طرح برای ۵۰ میلیون هکتار از مراتع درجه سه کشور تدوین شده است. این طرح به دولت اعلام شده و به‌عنوان اولویت وزارت جهاد کشاورزی در کنار آبخیزداری بحث احیای مراتع نیز در نظر گرفته شده است. همچنین ۵۰ میلیون هکتار مرتع درجه سه داریم که اگر برای آن فکری نشود، تبدیل به بیابان خواهد شد. کل اعتبار تخصیص‌یافته به بخش مرتع برای عملیات احیا، حفاظت و بهره‌برداری در طول برنامه ششم به‌ازای هر هکتار ۷۶۰ تومان بوده است. سازمان منابع‌طبیعی تلاش دارد تا مدیریت ۲۲ ایستگاه مرتعی به بخش خصوصی با هدف تولید بذر مورد نیاز بهره‌برداران واگذار کند.»

از ادعا تا عمل

این گفته ها در حالی است که چندی پیش رئیس جمهور در جنوبی‌ترین و محرومترین نقطه کشور به حکومت طالبان برای حقابه ایران از هیرمند و دریاچه هامون به مدت یکماه اوتیماتوم می‌دهد. سپس در ظرف چند روز معاونت وزیر جهاد کشاورزی و رئیس سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور بشارت تامین آب برای دومیلیارد نفر را می‌دهد.

همچنین برای سرپوش گذاشتن بر ناتوانی علمی و عملی در حفظ و حراست از عرصه‌های ملی و آب و خاک کشور به‌ویژه جنگل‌ها و مراتع ادعای بی‌پایه تولید و کاشت یک میلیون نهال مطرح می‌شود.