6 قلم حبوب در نامه قائم مقام

حکایتی از ادبیات فاخر ایرانی

مزرعه سبز : گويند روزي زنی كه يتيم‌دار بود به نزد قائم مقام، صاحب كتاب منشئآت و وزير محمدشاه آمد و گفت: زنی هستم كه يتيم دارم و غذا براي فرزندان يتيم خويش مي‌خواهم.

قائم مقام نام او را پرسيد و آن زن گفت: نامم « مرجمك » است. ( مرجمك در ترکی به معني عدس است )
قائم مقام قلم به دست گرفت و نگاشت:

انباردار، ارزنی آمد مرجمك نام، گندم‌ گون، ماش فرستاديم نخود آمد برنجش دهيد كه برنج است.

به این معنی که اگر زنی گندم‌گون پیش شما آمد که نامش مرجمک بود، خود سر نیامده، بلکه ما فرستادیم، به او برنج دهید که در سختی و تنگ دستی است.

همان گونه كه می‌بينيد در اين عبارت از نام شش قلم حبوب (ارزن، مرجمک، گندم، ماش، نخود، برنج) ایجازگونه استفاده شده و هریک در معنای ديگری.

چقدر لذت بخش است مطالعه و کاوش در ادبیات غنی کشورمان.

ارزنی آمد (اگر زنی آمد)

ماش فرستادیم (ما او را نزد شما فرستادیم)

نخود آمد (خودسر نیامد)

برنج است (در سختی و تنگدستی است)

گندم‌گون (به رنگ گندم‌گون)

مرجمک (کوفته دال عدس)