اصلاح نژاد راهکار افزایش تولید دام

صنعت دامپروری کشور که بخش‌هایی از آن همچنان با شیوه‌های سنتی و کم بازده مدیریت می‌شود، نیازمند بازنگری اساسی به ویژه در حوزه‌های تخصصی و فنی است.

به گزارش مزرعه سبز به نقل از باشگاه خبرنگاران جوان، صنعت دامپروری کشور که بخش‌هایی از آن همچنان با شیوه‌های سنتی و کم بازده مدیریت می‌شود، نیازمند بازنگری اساسی به ویژه در حوزه‌های تخصصی و فنی می‌باشد.

چهارمحال و بختیاری یکی از استان‌هایی است که از گذشته تاکنون در تولید شیر و لبنیات و گوشت قرمز جایگاهی را برای خود در کشور رقم زده است.

چهارمحال و بختیاری دارای یک میلیون و ۹۴۳ هزار رأس دام سبک و ۲۱۸ هزار و ۷۰۰ رأس دام سنگین است و در جایگاه ۱۸ جمعیت دامی کشور قرار دارد.

همچنین این استان در طول سالیان مختلف در زمینه تولید گوشت در کشور دارای رتبه خوبی بوده است.
در حال حاضر مناسب‌ترین دام جهت تامین بخش مهمی از نیاز گوشت قرمز کشور، گوسفند است.

چهارمحال و بختیاری یکی از قطب‌های تولید گوشت گوسفند در کشور

سام مردانی معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهادکشاورزی چهارمحال و بختیاری گفت: این استان، همواره یکی از استان‌های غنی از دام به ویژه دام کوچک بوده است و مهمترین آن نژاد گوسفند لری بختیاری است، این دام از پربازده‌ترین نژاد‌های گوشتی گوسفند کشور است.

بهره گیری از علوفه مراتع و ضایعات کشاورزی مزارع که عمدتاً برای دام دیگری قابل استفاده نیست و همچنین ذائقه مصرف گوشت گوسفند و نیاز قربانی در اعیاد و مراسم‌های مذهبی در ایران از مهمترین ویژگی‌های مهم پرورش این دام محسوب می‌شود.

عملکرد تولیدی و تولید مثلی گوسفندان بومی برای پرورش در سامانه غیر مرتعی برای پرورش دهنده نمی‌تواند بازدهی اقتصادی مناسبی را ایجاد کند، به عبارت دیگر مجموعه صفات مورد نیاز برای گوسفندان مناسب پرورش در سامانه غیر مرتعی در گوسفندان بومی کشور وجود ندارد و چاره‌ای جز تولید نژاد‌های جدید با صفات مطلوب نیست.

سیستم پرورش دام استان از سیستم عشایری و روستایی به روستایی پیشرفته یا نیمه صنعتی و صنعتی گرایش یافته است.

هنگامی که دام بزرگ و کوچک وارد سیستم پرورش صنعتی می‌شود، تحرک دام کاهش می‌یابد، مواد غذایی آن فشرده می‌شود و میزان چربی آن بالا می‌رود که باید وزن مطلوب کشتار رعایت شود.

در گذشته گوسفند نژاد لری بختیاری با توجه به کوچ، ییلاق و قشلاق آن ظرفیت بالایی برای ذخیره چربی در خود داشت که اکنون دیگر در سیستم‌های روستایی و صنعتی جواب نمی‌دهد، به همین دلیل سیاستگذاران در وزارت جهاد کشاورزی و معاونت تولیدات دامی تصمیم گرفتند از نژاد‌های خارجی برای آمیخته‌گری استفاده کنند.

ایجاد شهرک‌های دامپروری صنعتی و تخصصی با دام‌های پربازده در اولویت است

حسین دماوندی‌نژاد معاون امور تولیدات دامی وزارت جهادکشاورزی گفت: هم‌اکنون دامپروری در بیشتر مناطق کشور با استفاده از دام‌های کم بازده است و باید با صنعتی کردن مجتمع‌های دامپروری و اصلاح نژاد دام، میزان تولید شیر و همچنین دام و گوشت را توسعه داد.

ایجاد شهرک‌های تخصصی و صنعتی با دام‌های پر بازده یک ظرفیت و برنامه در راستای تغییر درآمدزایی و محرومیت‌زدایی برای استان‌های با ظرفیت بالای دامپروری است.

تنها یک‌هزار و ۷۰۰ هکتار از مساحت شهرک‌های کشاورزی در حوزه دامپروری است که توسعه این حوزه در دستور کار قرار دارد.

توسعه شهرک‌های کشاورزی به خصوص توسعه شهرک دامپروری تخصصی در چهارمحال و بختیاری یک اولویت است.

با اصلاح نژاد و چند قلوزایی، پرورش دام سبک اقتصادی می‌شود

سام مردانی معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهادکشاورزی چهارمحال و بختیاری گفت: یکی از مشکلات تولید دام سبک سنتی بودن و تک قلوزا بودن دام است که با اصلاح نژاد و چند قلو زایی، پرورش دام سبک اقتصادی می‌شود.

امروز با پیشرفت‌های علمی صورت گرفته در کشور، تکنولوژی لقاح مصنوعی و ترکیب نژادی در دام سبک، به صورت بومی انجام می‌شود و با این روش، محدودیت‌های مربوط به تولید دام سبک از بین رود.

حرکت به سمت اصلاح نژاد باعث می‌شود که مشکل کمبود گوشت برطرف و با تأمین نیاز داخلی، حرکت به سمت صادرات گوشت آغاز شود.

اجرای طرح ترکیب ژنتیکی گوسفند لری بختیاری و رومانف روسی

عطاالله ابراهیمی رئیس سازمان جهادکشاورزی چهارمحال و بختیاری گفت: این طرح یکی از مهم‌ترین پروژه‌های بخش دام سبک کشور محسوب می‌شود.

گوسفند لری بختیاری جزو گوسفندان دنبه بزرگ و دارای راندمان تولید مثلی پایین و وزن بالا می‌باشد که پس از تلاقی با گوسفند رومانوف در راندمان تولید مثل و سایز دنبه تغییرات مطلوبی ایجاد می‌کند.

پروژه ترکیب ژنتیکی گوسفند پر بازده از سال ۱۳۹۴ در استان چهارمحال و بختیاری شروع شد که از ترکیب نژاد رومانوف و نژاد لری بختیاری استفاده می‌کند.

با توجه به اینکه تلاقی گوسفند رومانوف با گوسفند لری بختیاری باعث ایجاد نژاد بسیار مرغوب و دارای صفات چند قلوزایی و حذف دنبه است و از لحاظ فنوتیپ، نژاد قابل قبولی در بین دامداران است، در صورت تداوم تخصیص اعتبار و اجرای پروژه قطعا در سال‌های آتی شاهد تحول عظیمی در صنعت پرورش گوسفند ایجاد خواهد شد.

از ابتدای امسال دو هزار و ۱۵۳ راس گوسفند لری بختیاری در ۱۵ گله با نژاد رومانوف تلقیح شدند و راندمان زایش‌ها با رشد چشمگیر حدود ۴۰ درصدی روبرو شد.

با توجه به تجهیز آزمایشگاه تولید اسپرم و خرید تجهیزات جدید اعم از دستگاه سونوگرافی، میکروسکوپ، تجهیزات جمع آوری و حمل اسپرم تازه و کسب تجربه اکیپ اجرایی، پیش‌بینی می‌شود در سال‌های آتی پروژه حاضر با موفقیت‌های بیشتری مواجه شود.

با توجه به وجود آزمایشگاه و تجهیزات مذکور، اکیپ با تجربه و وجود ایستگاه اصلاح نژاد، این استان از تمامی امکانات و زیرساخت‌های لازم جهت اجرای هر چه سریعتر و بهتر برخوردار است.

مزایا و معایب نژاد‌های گوسفندی رومانف

مرتضی کرمی مسئول واحد امور دامی مرکز تحقیقات، کشاورزی، آبخیزداری و منابع طبیعی چهارمحال و بختیاری گفت: مزایای آن این است که به دلیل دوقلوزایی و سه قلوزایی این نژاد، تعداد بره‌های متولد شده بیشتری در مقابل گوسفند لری بختیاری دارند.

همچنین اگر در وزن مناسب، یعنی تا ۶ ماهگی، کشتار شوند، در این صورت از سرعت رشد، چربی و کیفیت گوشت مطلوبی برخوردارند. اما اگر همچون گوسفندان نژاد لری بختیاری تا سن ۱۲ ماهگی نگهداری شوند، چون چربی آنان به جای ذخیره شدن در دنبه، در زیر لاشه ذخیره می‌شود، میزان چربی لاشۀ آن‌ها زیاد می‌شود و در انتهای دوره پروار سرعت رشد آن‌ها هم پایین می‌آید و موجب کاهش بازارپسندی لاشه و گوشت آن می‌شود.

بیشتر معایب آن قبول نداشتن این نژاد از سوی دامداران است، به این صورت که برای سالیان سال شکل خاص گوسفند نژاد لری بختیاری با آن دماغ برجستهْ بدن کشیده و بزرگ در نظر پرورش دهندگان است و تصویر دام درشت و سنگین در ذهن مردم نقش بسته است، اما نژاد‌های جدید که جثه کوچکتری دارند در ذهنیت گله‌دار این منطقه نمی‌گنجد.

همچنین دامداران عشایر و روستایی که فرصت چرای کمتری دارند، از دوقلو زایی و سه قلو زایی استقبال نمی‌کنند، به دلیل اینکه در زمان بزرگ شدن بره، مرتع درجه یک و یا علوفه جایگزین وجود ندارد و ممکن است تلفات بدهد.

گله‌داران به طور برای توسعه دامداری خود متکی به مراتع هستند تا بتوانند با کمترین هزینه، بیشترین سود را به دست آورند، در صورتی که این آمیخته‌های لری بختیاری و رومانف نیاز به غذای بیشتر و مواد مغذی بیشتری دارد و نمی‌تواند تنها با تکیه به مرتع رشد کند.

نتیجه مورد انتظار پس از انجام پروژه ایجاد ترکیب ژنتیکی جدید گوسفند پربازده

سام مردانی معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهادکشاورزی چهارمحال و بختیاری گفت: ایجاد ترکیب یا ترکیب‌های ژنتیکی جدید بر پایه نژاد‌های بومی کشور، حفظ ذخایر ژنتیکی گوسفندان بومی به شکل پایدار و اقتصادی و بهره گیری از برخی صفات مطلوب نژاد‌های گوسفند خارجی را در پی دارد.

ارتقای صفات تولیدی و تولید مثلی با حفظ تطابق محیط گوسفند، جلوگیری از آمیخته گری‌های بی هدف و بدون برنامه و کمک به خروج دام مازاد از مراتع هم از دیگر نتایج ترکیب‌های ژنتیکی است.

اهداف مهم و محوری پروژه ایجاد ترکیب ژنتیکی گوسفند پربازده شامل ارتقای بهره وری به ازای هر راس میش مولد، بستر سازی جهت کاهش پرورش گوسفند در مراتع، ساماندهی حرفه گوسفندداری در سامانه‌های غیر مرتعی از طریق اقتصادی نمودن تولید با کاهش هزینه‌ها و افزایش درآمد و در نتیجه افزایش بهره وری به ازای هر رأس مولد، بهبود شاخص‌هایی مانند افزایش چندقلو زایی، بهبود صفات مادری، داشتن سرعت رشد و ضریب تبدیل مناسب، غیر فصلی نمودن تولید مثل و زایش و بهبود کیفیت لاشه است.

تاکنون حدود ۱۰ هزار راس دام در این طرح شرکت کرده اند که با توجه به رایگان بودن و فواید ذکر شده، جدیداً طرح با استقبال دامداران مواجه شده است.

استان چهارمحال و بختیاری استان پایلوت در طرح اصلاح نژاد دام کشور است و این طرح در ۵ استان دیگر نیز عملیاتی شده است.