بحران بی‌آبی زاینده‌رود؛ آیا انتقال آب، مُسکّن است یا درمان؟
زاینده‌رود، قلب تپنده اصفهان، رو به خاموشی است. آیا انتقال آب دریای عمان، ناجی این رودخانه خواهد بود یا کاهش برداشت، تنها راه حل احیای زاینده‌رود است؟
زاینده‌رود، رودی که روزگاری شریان حیاتی فلات مرکزی ایران بود، امروز به کما رفته است. اما سوال اینجاست: آیا با مُسکن‌هایی چون انتقال آب، می‌توان این بیمار را نجات داد، یا جراحی اساسی و کاهش برداشت، تنها راه درمان است؟
اخبار سبز کشاورزی؛ زاینده‌رود، نگین فیروزه‌ای اصفهان، سال‌هاست که با بحران کم‌آبی دست و پنجه نرم می‌کند. در حالی که مسئولان از طرح‌های انتقال آب به عنوان راه حل نهایی یاد می‌کنند، کارشناسان معتقدند تنها راه نجات این رودخانه، کاهش برداشت آب و مدیریت صحیح منابع آبی است.
بر اساس آخرین آمارها، میزان برداشت آب از حوضه زاینده‌رود به رقم نگران‌کننده 1976 میلیون مترمکعب رسیده است. در مقابل، وزارت نیرو برای تامین آب صنایع، حفظ محیط زیست و احیای زاینده‌رود، از طرح انتقال آب دریای عمان رونمایی کرده است. فاز نخست این پروژه، تنها 70 میلیون مترمکعب آب را به اصفهان منتقل می‌کند؛ رقمی که در مقایسه با حجم برداشت فعلی، بسیار ناچیز است.
بسیاری از کارشناسان هشدار می‌دهند که انتقال آب، نه تنها به احیای زاینده‌رود کمکی نمی‌کند، بلکه با گسترش صنایع و افزایش جمعیت، مشکلات زیست‌محیطی را تشدید خواهد کرد. به اعتقاد آنها، همین میزان آب انتقالی نیز به جای آنکه به حقابه محیط‌زیستی اختصاص یابد، در بخش کشاورزی مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
آب دریای عمان؛ نوشدارویی پس از مرگ سهراب؟
دولت مدعی است که انتقال آب دریای عمان، تلاشی برای کاهش برداشت بی‌رویه از زاینده‌رود و احیای این رودخانه است. اما آیا این طرح، واقعاً می‌تواند مرهمی بر زخم‌های عمیق زاینده‌رود باشد؟
“علی بیت‌الهی”، متخصص فرونشست، معتقد است که انتقال آب نمک‌زدایی‌شده، نه تنها نرخ فرونشست زمین در اصفهان را کاهش نمی‌دهد، بلکه با افزایش جمعیت‌پذیری و توسعه، وضعیت را وخیم‌تر می‌کند. این هشداری است که بسیاری از کارشناسان حوزه آب نیز بر آن تاکید دارند.
راه حل چیست؟
نماینده اصفهان در مجلس شورای اسلامی، “حامد یزدیان”، بر این باور است که انتقال آب از دریا، کمکی به جاری شدن آب در زاینده‌رود نمی‌کند. او معتقد است که یکی از مهم‌ترین راهکارها برای احیای زاینده‌رود، کنترل برداشت‌های بی‌رویه در بالادست است.
“محمد ترکارانی”، کارشناس آب، با انتقاد از سیاست‌های دولت در زمینه تامین آب، می‌گوید: «آنچه دولت باید در دستورکار قرار دهد، کاهش مصرف و برداشت است. این سیاست تأمین هم از اساس اشتباه و به‌نوعی باج‌دادن است.»
زاینده‌رود در انتظار تصمیم قاطع:
به نظر می‌رسد که نجات زاینده‌رود، نیازمند یک تصمیم قاطع و عزمی جدی برای کاهش برداشت آب و مدیریت صحیح منابع آبی است. در غیر این صورت، این رودخانه برای همیشه به خاطره‌ها خواهد پیوست.
