​نجات کشاورزی ایران؛ راهکارهای نوین برای پایداری و بهره‌وری آب در مواجهه با چالش‌های اقلیمی

کشاورزی ایران، به عنوان ستون فقرات معیشت و امنیت غذایی کشور، امروز بیش از هر زمان دیگری نیازمند بازنگری و اصلاح مسیر است.

اخبار سبز کشاورزی  به نقل از ایانا؛ با توجه به چالش‌های جدی مانند خشکسالی‌های پی‌درپی و افت منابع آبی، رویکردهای سنتی دیگر پاسخگو نیستند. در گفت‌وگوی اختصاصی با نیازعلی ابراهیمی پاک، رئیس بخش آبیاری موسسه تحقیقات خاک و آب، به بررسی دقیق این چالش‌ها و ارائه راهکارهای علمی برای نجات کشاورزی ایران می‌پردازیم.

وضعیت بحرانی منابع آب و چالش‌های کشاورزی ایران

نیازعلی ابراهیمی پاک، با تأکید بر اینکه سطح زیر کشت اراضی آبی کشور فراتر از ظرفیت واقعی منابع تجدیدپذیر است، عنوان کرد: “بررسی‌های علمی نشان می‌دهد منابع آب تجدیدپذیر کشور تنها پاسخ‌گوی حدود 5 میلیون هکتار کشت آبی است؛ در حالی‌که هم‌اکنون بیش از 9 میلیون هکتار از اراضی کشور زیر کشت قرار دارد.” این اختلاف فاحش، ضرورت بازنگری در شیوه بهره‌برداری از منابع را بیش از پیش نمایان می‌سازد.

راهکارهای نجات کشاورزی: از توان اکولوژیکی تا فناوری‌های نوین

ابراهیمی پاک با اشاره به چالش‌هایی مانند برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی و تأثیرات اقلیمی، خاطرنشان کرد که “دیگر نمی‌توان با رویکرد گذشته به تولید ادامه داد.” اما این وضعیت، فرصتی بی‌نظیر برای گذار به کشاورزی کارآمدتر و پایدارتر فراهم کرده است.

وی تأکید کرد: “مفهوم «توان اکولوژیکی» هر منطقه باید مبنای توسعه کشاورزی قرار گیرد؛ زیرا برداشت فراتر از ظرفیت، پایداری منابع را به خطر می‌اندازد و زمینه بروز مشکلاتی مانند افت منابع آب زیرزمینی و کاهش حاصلخیزی خاک را فراهم می‌کند.”

استراتژی‌های کلیدی برای بهبود بهره‌وری آب در کشاورزی:

• اصلاح سطح اراضی آبی: تطبیق سطح زیر کشت با ظرفیت واقعی منابع آب کشور، گامی حیاتی برای حفظ منابع و ارتقاء تاب‌آوری کشاورزی است.
• ارتقاء بهره‌وری آبیاری: استفاده از روش‌های نوین و کارآمد آبیاری برای بهینه‌سازی مصرف آب.
• انتخاب الگوی کشت مناسب: تمرکز بر کشت محصولات با نیاز آبی کمتر و متناسب با اقلیم هر منطقه.
• بهره‌گیری از ابزارهای هوشمند: استفاده از سامانه‌هایی مانند «سامانه نیاز آبی گیاهان» که اطلاعات دقیق درباره نوع محصول و میزان آب مورد نیاز آن را ارائه می‌دهد و برنامه‌ریزی مبتنی بر داده را امکان‌پذیر می‌سازد.

چشم‌انداز آینده: کشاورزی پایدار برای نسل‌های آینده

ابراهیمی پاک تصریح کرد: “کاهش سطح اراضی آبی، در صورتی‌که با تدابیر فنی، انتخاب گیاهان کم‌آب‌بر و سیاست‌گذاری‌های حمایتی همراه باشد، به معنای افت تولید نبوده، بلکه رویکردی برای بهبود عملکرد و حفظ منابع است.”

وی در پایان تأکید کرد: “کشور نیازمند تصمیم‌های آگاهانه و به‌موقع است و اصلاح مسیر فعلی نه تنها از فشار بر طبیعت می‌کاهد، بلکه افق پایداری و بهره‌وری را برای نسل‌های آینده روشن‌تر خواهد کرد.”

نجات کشاورزی ایران از بحران آب، نیازمند یک رویکرد جامع و هوشمندانه است که شامل اصلاح الگوی کشت، بهره‌وری آب، و استفاده از فناوری‌های نوین می‌شود. با تصمیم‌گیری‌های صحیح امروز، می‌توانیم آینده‌ای پایدار برای کشاورزی کشورمان رقم بزنیم.