فارغالتحصیلان کشاورزی، بیکار؛ مزارع کشور، سنتی
بیکاری فارغالتحصیلان کشاورزی در کنار تداوم کشاورزی سنتی؛ چرا مزارع ایران نیروی متخصص را جذب نمیکنند؟
بسیاری از فارغالتحصیلان رشتههای دانشگاهی بیکار هستند یا در حوزه مرتبط با تحصیلات خود فعالیت شغلی ندارند.
اخبار سبز کشاورزی؛ یکی از عواملی که باعث شده فارغالتحصیلان رشتههای دانشگاهی جذب مشاغل مرتبط با تحصیلات خود نشوند، نبود مهارتهای عملی و تخصصی برای انجام کارهای حرفهای در رشته تحصیلیشان است.
برخی کارشناسان بر این باورند که فارغالتحصیلان دانشگاهی، مهارت کافی برای فعالیت در حوزه تخصصی خود را ندارند و آموزش دانشگاهی آنان اغلب به دریافت اطلاعات نظری و کتابخانهای محدود شده است. از اینرو، بنگاههای اقتصادی علاقه و رغبتی به جذب و استخدام این افراد نشان نمیدهند.
برابر ارزیابیهای انجامشده و برآوردهای موجود، حدود ۷۰ درصد فارغالتحصیلان دانشگاهی آمادگی ورود به بازار کار در رشته تحصیلی خود را ندارند. به همین دلیل، این گروه یا بیکار در خانه نشستهاند یا جذب فعالیتهای شغلی غیرمرتبط با رشته تحصیلی خود شدهاند. این وضعیت در برخی رشتهها نمود بیشتری دارد؛ بهعنوان نمونه، رشته کشاورزی از جمله حوزههایی است که درصد بیکاری در میان فارغالتحصیلان آن بالاتر گزارش میشود. با اغماض میتوان گفت که حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد فارغالتحصیلان کشاورزی در تمامی مقاطع و گرایشها جذب بازار کار مرتبط شدهاند و سایرین در بخشهای شغلی دیگر مشغول به کار هستند.
در مقاطعی، برخی مقامات نهادهای غیردولتی کشاورزی تلاش کردند برای افزایش حضور فارغالتحصیلان کشاورزی در این حوزه راهحلی ارائه دهند. بهعنوان مثال، چند سال پیش و در دوره ریاست شاهرخ رمضانژاد بر سازمان نظام مهندسی کشاورزی ایران، طرحی پیشنهاد شد که بر اساس آن فارغالتحصیلان کشاورزی با مشارکت در افزایش تولید مزارع، از محل رشد درآمد مزرعه حقوق دریافت میکردند. این طرح که در آن زمان «سهمبری فارغالتحصیلان کشاورزی از افزایش تولید مزارع» نام گرفت، ایدهای مناسب بود که میتوانست ضمن تجهیز بخش کشاورزی به دانش روز، هیچ بار مالی مستقیمی برای دولت ایجاد نکند و از این حیث، پایداری آن قابل اتکا به نظر میرسید. با این حال، این طرح در حال حاضر به فراموشی سپرده شده است.
در همان زمان، مزارع کشور استقبال گستردهای از این پیشنهاد نداشتند. کشاورزان سنتی تصور میکردند که با اجرای این طرح، برای خود رقیب یا مزاحم ایجاد کردهاند و از سوی دیگر، مهندسان کشاورزی نیز توان اصلاح رویهها و باورهای گاه منجمد کشاورزی سنتی را نداشتند. در نتیجه چنین جمعبندی شد که وقتی کشاورزان با طرح سازمان نظام مهندسی کشاورزی همراهی نمیکنند، بهتر است ظرفیت جذب فارغالتحصیلان کشاورزی در وزارت جهاد کشاورزی افزایش یابد. به همین دلیل، بخشی از بدنه وزارت جهاد کشاورزی دچار تحول شد و تعدادی از مهندسان کشاورزی بهعنوان نیروی استخدامی جذب این وزارتخانه شدند.
بر اساس آخرین بررسیهای انجامشده از سوی پایگاه خبری اخبار سبز کشاورزی، اکنون مشخص شده است که طرح سهمبری فارغالتحصیلان کشاورزی از افزایش تولید مزارع در حال حاضر، اگر نگوییم متوقف، دستکم در وضعیت رکود و سکون قرار دارد. در شرایط کنونی، تنها در صورتی که مزرعهای برای جذب و بهکارگیری فارغالتحصیل کشاورزی اعلام تقاضا کند، نیروی متخصص در اختیار آن قرار داده میشود و طرفین بر سر حقوق و مزایا به توافق میرسند. اما در صورت نبود چنین تقاضایی، عملاً انگیزهای برای پیگیری و اجرای این طرح وجود ندارد.
در عین حال، اینگونه به نظر میرسد که مزارع کشور ترجیح میدهند با ظرفیتهای فعلی به فعالیت خود ادامه دهند و از جذب نیروی جدید که مستلزم هزینههای بیشتر است، خودداری کنند.
در پاسخ به این پرسش که آیا افزایش ظرفیت تولید و منافع حاصل از آن نمیتواند انگیزهای برای استفاده از نیروی متخصص باشد، کشاورزان عنوان میکنند که با وضعیت فعلی نهادهها و منابع آب کشاورزی، نیروی متخصص امکان افزایش قابلتوجه تولید را ندارد و از این منظر، هزینه استخدام چنین نیرویی قابلتحمل نیست. هرچند این ادعا میتواند محل تردید باشد، اما همین نگاه سبب شده است که حضور فارغالتحصیلان کشاورزی در مزارع متوقف بماند.
در مجموع و با توجه به چشمانداز موجود، به نظر میرسد سهم ۲۰ تا ۳۰ درصدی فارغالتحصیلان کشاورزی شاغل در حوزه مرتبط در سالهای آینده نیز ثابت بماند و افزایش چشمگیری نداشته باشد. این در حالی است که با توجه به نقش مهم بخش کشاورزی در اقتصاد مصرفی و صنایع تبدیلی ایران، ظرفیت بسیار بیشتری برای جذب فارغالتحصیلان کشاورزی، چه در بنگاهها و چه در مزارع، وجود دارد.
طرحهایی مانند طرح سازمان نظام مهندسی کشاورزی ایران که پیشتر ارائه شده بود نیز، به دلیل استمرار موانع یادشده، احتمالاً در عمل تأثیر محسوسی بر ساختار کشاورزی کشور نخواهد گذاشت.
