وقتی ایران خیس شد و تهران تشنه ماند؛ آیا ابرها دستکاری میشوند؟
در حالی که بیشتر استانهای ایران بارانی شدهاند، تهران فقط ابر دید. آیا ابرهای پایتخت عمداً عقیم میشوند یا دلیل آن علمی است؟
در حالی که بیشتر استانهای ایران زیر بارش باران و برف نفس تازه میکنند، آسمان تهران فقط تیره شد و گذشت. همین تضاد، یک سؤال قدیمی را دوباره به صدر بحثهای عمومی آورد:آیا ابرهای تهران عمداً عقیم میشوند یا ماجرا کاملاً علمی است؟
ایران خیس شد؛ بارشهایی زودتر از انتظار
اخبار سبز کشاورزی؛ برخلاف تردیدهای ابتدای پاییز، پیشبینیها زودتر از موعد به واقعیت پیوستند. چند روز مانده به آغاز زمستان، سامانههای بارشی پیاپی بخش بزرگی از کشور را دربر گرفتند و بسیاری از استانها شاهد بارش برف و باران بودند؛ تا جایی که شرکت مدیریت منابع آب ایران از ورود موجهای بارشی قدرتمند در نیمه جنوبی و شرقی کشور خبر داد و اعلام کرد پس از یک وقفه کوتاه، سامانهای سرد و شمالی، غرب و شمال کشور را نیز تحت تأثیر قرار خواهد داد.
بهنظر میرسد فعلاً آسمان با ایران آشتی کرده؛ اما این آشتی، بیهزینه نبوده است.
سیل، تلفات و تعطیلیها
بارشهای اخیر تاکنون دستکم چهار کشته و یک مفقودی بر جا گذاشته است؛ از جمله دو کودک ۹ ساله در فارس و هرمزگان، یک مرد در مسجدسلیمان خوزستان و یک امدادگر هلالاحمر در جهرم.
در بسیاری از شهرها، ادارات، مدارس و دانشگاهها تعطیل یا غیرحضوری شدند و همزمان، به مردم درباره صرفهجویی در مصرف گاز هشدار داده شد.
تهران؛ ابر بود، باران نه
در استان تهران، بهجز شهرهای شمالی و ارتفاعات البرز که بارش باران و برف را تجربه کردند، پایتخت سهمی از این بارشها نداشت. در حالی که تصاویر تازهای از قله پوشیده از برف دماوند منتشر شد، خود تهران فقط شاهد عبور ابرها بود.
این وضعیت، بهویژه پس از ماهها کمبارشی و آلودگی هوا، دوباره این شائبه را ایجاد کرد که چرا تهران از بارشها بینصیب مانده است.
غافلگیری در جنوب؛ قشم زیر آب
سیلابها در جنوب کشور خسارتهای جدی بهجا گذاشتند. دو روستای طولا و کاملآباد در قشم و شهر فاریاب کرمان تخلیه شدند. شکستن سد خاکی در روستای طولا باعث ورود آب به منازل و آسیب گسترده شد؛ آن هم درست در آغاز فصل گردشگری جزیره.
ساکنان محلی از قطع برق، سختی تأمین مایحتاج زندگی و اختلال ارتباطی میگویند؛ شرایطی که باعث لغو سفر بسیاری از گردشگران شده است.
تحلیل علمی بارش کمسابقه
مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور، بارشهای اخیر را از نظر شدت، گستره و تمرکز زمانی کمسابقه توصیف کرده است. دادهها نشان میدهد در برخی مناطق عراق، بارشهایی تا ۴۰۰ میلیمتر ثبت شده و در استانهای جنوبی ایران نیز رکوردهای ۲۴ ساعته شکسته شده است.
به گفته صادق ضیاییان، رئیس مرکز ملی پیشبینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوا، سامانه فعلی در حال خروج از کشور است و پس از کاهش دما در هفته آینده، احتمال ورود سامانهای جدید وجود دارد؛ هرچند زمان دقیق آن هنوز قطعی نیست.
عقیمسازی ابرها در تهران؛ واقعیت یا توهم توطئه؟
احد وظیفه، رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی، بهصراحت چنین توضیح میدهد: نبود «دینامیک صعود»، ضخامت ناکافی ابرها و مناسب نبودن ساختار دمایی و میکروفیزیکی، دلیل بارشنکردن ابرهای تهران در روزهای اخیر بوده است.
به گفته او، قرار نیست هر ابری الزاماً بارانزا باشد و هیچ سند علمی معتبری وجود ندارد که نشان دهد عامل انسانی، مانع بارندگی ابرهای تهران شده است. این ادعاها بیش از آنکه علمی باشند، به توهم توطئه شباهت دارند.
هنوز راه درازی تا پایداری آبی داریم
کارشناسان حوزه آب تأکید میکنند که با وجود بارشهای اخیر، کشور هنوز فاصله زیادی تا شرایط پایدار دارد. در تهران، از ابتدای سال آبی تاکنون تنها حدود ۱۵ میلیمتر بارندگی ثبت شده؛ در حالی که میانگین نرمال این فصل باید حدود ۸۰ میلیمتر باشد.
همزمان، گزارشها نشان میدهد حجم ذخایر سدهای کشور همچنان نگرانکننده است و بدون اصلاح حکمرانی آب، سرمایهگذاری و مشارکت بخش خصوصی، نمیتوان انتظار بهبود پایدار داشت.
جمعبندی
بارندگیهای اخیر اگرچه امیدبخشاند، اما نه نشانه پایان خشکسالیاند و نه دلیلی برای باور شایعاتی مثل عقیمسازی ابرها. مسئله اصلی، فهم علمی پدیدهها و اصلاح مدیریت منابع آب است؛ جایی که اگر فقط به آسمان چشم بدوزیم، زمین و آینده را از دست خواهیم داد.
