تاخیر در اجرای قانون کوچکسازی تات؛ هشدار مجلس و اعتراض دانشگاهیان
سردرگمی در عمل و بازطراحی در تات؛ اجرای قانون کوچکسازی با تأخیر مواجه شد
تأخیر وزارت جهاد کشاورزی در اجرای قانون کوچکسازی سازمان تات با واکنش مجلس و اعتراض دانشجویان و دانشگاهیان همراه شده است.
با گذشت شش ماه از پایان مهلت تعیینشده در برنامه هفتم توسعه، وزارت جهاد کشاورزی هنوز تکلیف بازطراحی و کوچکسازی سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی (تات) را مشخص نکرده است.
اخبار سبز کشاورزی؛ این در حالی است که رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس، این تأخیر را مصداق «ترک فعل» دولت میداند و همزمان، دانشجویان و اعضای هیئت علمی از تداوم موازیکاری، انحصار امکانات و نبود حمایت مالی در این سازمان انتقاد میکنند.
بیشتر بخوانید: تشریفات ۴۰ میلیاردی تات در سایه دستور صریح دولت برای صرفهجویی
تعلل در اجرای قانون؛ هشدار مجلس
با ورود به نیمه دوم سال دوم اجرای برنامه هفتم توسعه، طرح بازطراحی و کوچکسازی تات همچنان به تصویب شورای عالی اداری نرسیده است. رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی با اشاره به صراحت قانون اعلام کرده است که دولت در اجرای این بند قانونی دچار تعلل شده و این وضعیت، از نظر مجلس، ترک فعل محسوب میشود.
دانشجویان کشاورزی چه میگویند؟
همزمان با این تأخیر، نارضایتیها در بدنه دانشگاهی کشور نیز افزایش یافته است. دانشجویان کشاورزی از مشکلاتی سخن میگویند که مستقیماً به عملکرد سازمان تات بازمیگردد.
یکی از دانشجویان دکتری دانشگاه شهید بهشتی که پروژهای کاربردی برای افزایش بهرهوری برنج در استان گیلان اجرا کرده است، میگوید با وجود مکاتبات رسمی، امکان استفاده از زیرساختها و تجهیزات تحقیقاتی تات برای او فراهم نشده است. به گفته او، نبود همکاری نهادی موجب شده بخشی از ظرفیتهای علمی کشور بلااستفاده بماند.
از سوی دیگر، جمع گستردهای از دانشجویان کشاورزی کشور تأکید دارند که بودجه پژوهشی مشخصی برای حل مسائل واقعی بخش کشاورزی در اختیار آنان قرار نمیگیرد. آنان میگویند در شرایطی که تات سهم قابل توجهی از بودجه پژوهشی کشور را دریافت میکند، پروژههای دانشجویی و مسئلهمحور عملاً بدون پشتوانه مالی رها میشوند.
انتقاد دیگر دانشجویان به نحوه هزینهکرد منابع در این سازمان بازمیگردد. به گفته آنان، بخش عمدهای از بودجه تات صرف پرداخت حقوق و دستمزد میشود و سهم تحقیقات کاربردی و میدانی بسیار ناچیز است؛ موضوعی که موجب توقف یا نیمهتمام ماندن بسیاری از طرحهای علمی شده است. همچنین پرسشهایی درباره موازیکاری تات با دانشگاهها و عدم برونسپاری پروژههای پژوهشی به مراکز علمی مطرح میشود که تاکنون پاسخ روشنی به آن داده نشده است.
وعدهها و واقعیتهای بودجهای
وزیر جهاد کشاورزی در واکنش به این انتقادات اعلام کرده است که برونسپاری فعالیتهای تحقیقاتی به بخش خصوصی، منوط به وجود توان علمی و اجرایی در این بخش است و در صورت فراهم بودن این ظرفیت، واگذاریها انجام خواهد شد. این در حالی است که بر اساس اطلاعات موجود، در سالهای اخیر بیشترین سهم بودجه وزارت جهاد کشاورزی به سازمان تات اختصاص یافته است.
دیدگاه مجلس و دانشگاه
در مجلس شورای اسلامی نیز نگاه انتقادی نسبت به وضعیت موجود وجود دارد. نایبرئیس کمیسیون کشاورزی مجلس تأکید کرده است که انتظار مجلس از سازمان تات، افزایش بهرهوری و حل مسائل واقعی بخش کشاورزی است، نه صرفاً تولید مقالههای علمی.
از منظر قانونی نیز بند سوم ماده ۳۳ برنامه هفتم توسعه مسیر اصلاح را بهروشنی ترسیم کرده است؛ کاهش موازیکاری، تعیین چارچوب مشخص برای برونسپاری علمی و واگذاری سریع فعالیتها به بخش خصوصی و دانشگاهها.
در همین زمینه، یکی از اعضای هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی با تأکید بر نقش راهبردی دانشگاهها، معتقد است تعامل واقعی میان وزارت جهاد کشاورزی و دانشگاهها میتواند کارایی تحقیقات کشاورزی را افزایش دهد. به گفته او، اگر تات در کنار دانشگاهها قرار گیرد و نه در مقابل آنها، جریان تولید علم و حل مسائل بخش کشاورزی شتاب خواهد گرفت.
فرصتی که در حال از دست رفتن است
اکنون شش ماه از مهلت قانونی کوچکسازی تات گذشته و همچنان تصمیم روشنی در اینباره اتخاذ نشده است. بسیاری از کارشناسان معتقدند عبور از این وضعیت، نیازمند پایان دادن به موازیکاریهای ساختاری و استفاده هدفمند از ظرفیت علمی دانشگاههاست؛ مسیری که میتواند منابع محدود کشور را به سمت پروژههای کاربردی، حل مسائل میدانی و بهرهگیری از نیروهای جوان و متخصص هدایت کند.
تات در وضعیت سردرگمی مدیریتی
بررسی روند اجرای قانون و بازخوردهای دانشگاهی نشان میدهد سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی در وضعیتی از سردرگمی و بیبرنامگی قرار گرفته است. نهادی که قرار بود بازوی فکری و علمی بخش کشاورزی باشد، در سال اخیر نتوانسته نقش مؤثری در حل مسائل میدانی، افزایش بهرهوری و جهتدهی علمی به سیاستهای کشاورزی ایفا کند.
به اعتقاد کارشناسان، بخشی از این ناکارآمدی به ضعف در مدیریت اخیر و نبود نقشه راه روشن برای اصلاح ساختار تات بازمیگردد. انتصابات حاشیهای و بعضاً مسئلهدار در سطوح مختلف مدیریتی، نهتنها به انسجام این سازمان کمکی نکرده، بلکه فاصله آن را با بدنه دانشگاهی، نخبگان و فعالان بخش کشاورزی افزایش داده است.
در شرایطی که بخش کشاورزی کشور با چالشهای جدی در حوزه بهرهوری، منابع آب، امنیت غذایی و رقابتپذیری مواجه است، تداوم این وضعیت میتواند هزینههای سنگینی به همراه داشته باشد. به باور بسیاری از صاحبنظران، عبور از این بنبست نیازمند بازنگری جدی در رویکرد مدیریتی، شفافسازی انتصابات و بازتعریف نقش تات بهعنوان نهادی مسئلهمحور و پاسخگو در قبال نیازهای واقعی کشاورزی کشور است.
