آزادسازی پنهان نهادهها؛ وقتی بحران مرغ از انبارها شروع شد
بحران نهادههای دامی حالا از مرحله هشدار گذشته و به نقطه فروپاشی تولید رسیده است؛ جایی که مرغداران تعطیل میشوند و رمضان با کمبود مرغ در راه است
بازار نهادههای دامی مدتهاست وارد فاز تازهای شده؛ فازی که نه نام آزادسازی دارد و نه شفافیت. ذرت و کنجاله سویا، دو ستون اصلی صنعت طیور، عملاً با نرخ مصوب به دست تولیدکننده نمیرسند و مرغداران ناچارند نهاده را با قیمتهای چندبرابری از بازار آزاد تهیه کنند. این یعنی سیاست رسمی هنوز روی کاغذ یارانهای است، اما در عمل، تولیدکننده با اقتصاد آزاد و بیرحم تنها مانده است.
اخبار سبز کشاورزی به نقل از ایسنا؛وقتی ذرت ۱۱ هزار تومانی به ۴۶ هزار تومان میرسد و کنجاله سویای ۲۰ هزار تومانی با قیمت ۹۰ هزار تومان معامله میشود، دیگر صحبت از «اختلال مقطعی» بیمعناست. این اعداد بهروشنی نشان میدهند که بازار نهادهها پیشاپیش آزاد شده، بدون آنکه سازوکار حمایتی جایگزین شود. نتیجه روشن است: قیمت تمامشده مرغ به مرز ۱۹۰ هزار تومان و تخممرغ به حدود ۱۷۰ هزار تومان رسیده؛ ارقامی که با قیمتهای دستوری همخوانی ندارند.
تعطیلی خاموش مرغداریها
اثر مستقیم این وضعیت، کاهش شدید جوجهریزی است. بیش از ۶۰ درصد واحدهای مرغداری گوشتی و یکچهارم واحدهای تخمگذار عملاً از چرخه تولید خارج شدهاند. حتی جوجه رایگان هم خریدار ندارد؛ نه بهدلیل نبود انگیزه، بلکه بهدلیل نبود نهاده. این یعنی بحران نه در آینده، بلکه همین حالا اتفاق افتاده است و فقط اثرش با تأخیر به بازار مصرف میرسد.
وعدههایی که دوام نمیآورند
وزارت جهاد کشاورزی بارها از تأمین نهاده و بهبود توزیع گفته، اما روایت تولیدکنندگان چیز دیگری است: تخصیصهای کوتاهمدت، قطع ناگهانی و نبود تداوم. تولید، برخلاف تصمیمات اداری، با «سه روز نهاده» زنده نمیماند. وقتی امکان برنامهریزی از مرغدار گرفته شود، طبیعی است که تولید متوقف شود.
رمضان؛ آزمون امنیت غذایی
ماه رمضان، زمان اوج تقاضای پروتئین ارزان است. اما نشانهها حاکی از آن است که بازار مرغ و تخممرغ در این مقطع با کمبود جدی مواجه خواهد شد. در چنین شرایطی، افزایش قیمت نه یک احتمال، بلکه یک مسیر اجتنابناپذیر است؛ مسیری که هم مصرفکننده را تحت فشار میگذارد و هم تولیدکننده را از میدان خارج میکند.
مسأله فقط مرغ نیست
مرغ و تخممرغ آخرین سنگر پروتئینی دهکهای متوسط و پاییناند. تضعیف این سنگر، تبعاتی فراتر از یک بحران صنفی دارد و مستقیماً به امنیت غذایی و نارضایتی اجتماعی گره میخورد. آزادسازی پنهان، اگر با سیاست حمایتی شفاف همراه نشود، نه بازار را اصلاح میکند و نه تولید را نجات میدهد؛ فقط بحران را عمیقتر میکند.
بحران فعلی صنعت طیور، نتیجه یک تصمیم مشخص نیست؛ نتیجه بلاتکلیفی است. تا زمانی که دولت تکلیف خود را با سیاست ارزی و نهادهای روشن نکند، مرغداران یکییکی خاموش میشوند و هزینه این خاموشی، مستقیم از جیب مردم پرداخت خواهد شد.
