بیم و امیدهای پنجمین نمایشگاه شیلات

پنجمین نمایشگاه بین‌المللی شیلات و آبزیان، ماهی‌گیری، غذاهای دریایی و صنایع وابسته، 7 الی 10 آبان در محل دائمی نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران برگزار شد و شرکت‌های فعال در حوزه شیلات دستاوردها و توانمندی‌های خود را به نمایش گذاشتند.

مزرعه سبز: با وجود مشکلات ناشی از پاندمی ویروس کرونا و همچنین دشواری‌های اقتصادی ناشی از تحریم‌ها، نمایشگاه شیلات و صنایع وابسته، دوره نسبتا خوبی را پشت سر گذاشت و در کنار تمام نگرانی‎های اقتصادی، استقبال از این نمایشگاه، برخی امیدها را نیز زنده کرد.

استقرار معاون وزیر و ستاد سازمان شیلات در نمایشگاه

کار بسیار پسندیده سازمان شیلات که در طول چند روز برگزاری نمایشگاه در غرفه خود آماده پاسخگویی به مسائل و مشکلات فعالان بودند، یکی از نکات چشم‌گیر نمایشگاه بود. دکتر خون‌میرزایی، رئیس سازمان شیلات، دفتر کار خود، معاونان و تقریبا سازمان شیلات را در این نمایشگاه مستقر کرده بودند تا از نزدیک با علاقه‌مندان و فعالان این حوزه در تعامل باشند.

کار ارزشمندی که در همایش‌ها و نمایشگاه‌های دیگر نیز از سازمان شیلات دیده بودیم و در این نمایشگاه به شایستگی مشاهده شد. چنین حرکتی مختص به سازمان شیلات است و در معاونت‌ها و سازمان‌های دیگر وزارت جهادکشاورزی، تاکنون شاهد چنین اقدامی و با این حجم نبوده‌ایم که امیدوار هستیم معاونت‌ها و سازمان‌های دیگر نیز چنین رویکردی را در رابطه با نمایشگاه‌های مربوط به آن به کار گیرند.

برخی نقاط ضعف و قوت‌ها

در این نمایشگاه نوآوری‌هایی در زمینه زنجیره‌های تولید و نیز کشت قراردادی توسط برخی شرکت‌ها ارائه شد که از کارهای نسبتا بکر و جدید این حوزه بودند.

همچنین، شرکت‌هایی در زمینه هوش مصنوعی و استفاده از آن در صنایع شیلاتی، توانمندی‌های خود را به نمایش گذاشتند. به نظر می‌رسد از نقاط ضعف نمایشگاه جای خالی صنایع بسته‌بندی، تبدیلی و تکمیلی شیلاتی بود که متاسفانه این حلقه ارزشمند از زنجیره تولید در نمایشگاه این دوره حضور چندان قابل‌توجهی نداشت و می‌توان آن را یکی از نقاط ضعف جدی نمایشگاه به شمار آورد.

به گزارش خبرنگار «دام‌و کشت و صنعت»، دکتر نبی‌الله خون‌میرزایی، معاون وزیر و رئیس سازمان شیلات کشور در حاشیه این نمایشگاه و در گفت‌و‌گو با خبرنگاران به تشریح برخی مسائل مربوط به صنعت شیلات پرداخت.

فرصتی برای مرور توانمندی‌های داخلی

خون‌میرزایی، رئیس سازمان شیلات گفت: پنجمین نمایشگاه بین‌المللی شیلات با رعایت پروتکل‌های بهداشتی به‌منظور هم‌افزایی دست‌اندرکاران رشته‌های مختلف صنایع شیلاتی و ارائه توانمندی‌ها و دستاوردهای داخلی کشور، با رویکرد تخصصی تشکیل شد تا ظرفیت‌های داخلی را متناسب با برنامه‌های کشور مرور و نقاط ضعف و کاستی‌هایی را که در پیشبرد این برنامه‌ها وجود دارد، براساس توانمندی‌های داخلی کشور و هم‎فکری و هم‌افزایی دست‌اندرکاران صنعت در حوزه‌های تحقیقاتی، اجرا، سرمایه‌گذاری، صنعت و سایر حوزه‌ها، حل‌وفصل کنیم.

خوشبختانه نسبت به آخرین نمایشگاه، توانمندی‌های امیدوارکننده‌ای ارائه شده که می‌توان از آنها در جهت تحقق برنامه‌های شیلاتی کشور استفاده کرد.

افزایش دو برابری تولیدات شیلاتی در 4 سال آینده

معاون وزیر و رئیس سازمان شیلات در پاسخ به سئوال خبرنگار «دام و کشت و صنعت» در مورد توجه ویژه دکتر ساداتی‌نژاد، وزیر جهادکشاورزی به بخش شیلات و ملزومات دستیابی به برنامه‌های در نظر ایشان در این بخش، گفت: توجه ویژه دکتر ساداتی‌نژاد به توسعه شیلات، ناشی از شناخت درست و رویکرد منطقی ایشان به این زیربخش است؛ زیرا وی به‌خوبی بخش شیلات، ظرفیت‌ها و توانمندی‌های آن را می‌شناسد و ضرورت افزایش تولید و مصرف آبزیان را درک می‌کند و بر این مبنا برنامه‌های افزایش دو برابری تولیدات شیلاتی در یک دوره چهار ساله را در برنامه کاری خود دارد.

برای تحقق این مسئله سازمان شیلات برنامه‌های مفصلی را در زمینه‌های مختلف صید، آبزی‌پروری، صنایع‌تبدیلی، تکمیلی و نیازمندی‌ها و ملزومات آنها تنظیم و به وزارتخانه ارائه کرده است و وزارتخانه در حال بسترسازی برای تحقق آن است. طبیعی است که این حجم سرمایه‌گذاری نیاز به حمایت‌های ویژه‌ای از جانب دولت دارد و برای تامین تسهیلات و زیرساخت‌های مورد نیاز، لازم است همه دستگاه‌ها، هماهنگی مناسبی برای افزایش کمیت و کیفیت تولید مورد نظر داشته باشند.

همچنین با هماهنگی و همکاری مجلس، اصلاح قوانین صورت بگیرد و حمایت‌های مختلفی از نظر ارائه تسهیلات، مشوق‌های تولید، مشوق‌های صادرات نیز لازم است که در برنامه ارائه شده به وزارتخانه، همه این موارد را مورد اشاره قرار داده‌ایم.

خون‌میرزایی افزود:‌رویکردهای اساسی و کلان سازمان شیلات در درجه اول توجه به ظرفیت‌هایی است که در کشور به آن بی‌توجهی شده‌است؛ کم کردن وابستگی تولید به آب‌های شیرین و رویکرد آبزی‌پروری در آب‌های لب‌شور و شور با توجه به برنامه توسعه دریامحور و پرورش ماهی در قفس، استفاده از سواحل و افزایش بهره‌وری ظرفیت‌های موجود با استفاده از دانش روز، از رویکردهای مهم ما است.

در بعضی از حوزه‌ها مانند طرح‌های پرورش میگو، ماهیان گرمابی، پرورش ماهی در قفس دریایی و … که نیاز به زیرساخت فیزیکی دارد، تا پایان سال 1400 زیرساخت‌های لازم را آماده خواهیم کرد. به‌عنوان مثال در مورد میگو تا پایان امسال سطح زیرکشت، حداقل به 23 هزار هکتار می‌رسد که در صورت تحقق آن، تولید 100 هزار تنی را برای ما نوید می‌دهد و اگر مشکل خاصی وجود نداشته باشد در کشور حتی توان تولید 130 هزار تن میگو تا افق 1404 وجود دارد.

برای پرورش ماهی در قفس دریایی نیز اگر بستر کار از نظر پشتیبانی ارزی و ریالی برای پیشبرد برنامه‌ها وجود داشته باشد، پیش‌بینی می‌شود که از مطالعات 4/ 6میلیون تنی شمال و جنوب کشور، بتوانیم تولید 600 هزار تنی را در پایان 4 سال محقق کنیم. در ماهیان سردابی و گرمابی رویکرد ما بیشتر افزایش بهره‌وری و حرکت به سمت سیستم‌های متراکم و استفاده از روش‌های بازچرخانی آب است و برنامه‌ای برای توسعه مزارع و سطح زیرکشت نداریم.

سرانه مصرف آبزیان نصف سرانه جهانی

خون‌میرزایی در مورد بازار فروش و مصرف محصولات آبزی‌پروری نیز گفت: افزایش تولید آبزیان در کشور برای ما یک الزام است نه یک انتخاب و افزایش مصرف هم باید در کنار آن اتفاق بیفتد.

سرانه مصرف آبزیان در کشور ما نصف میانگین جهانی است، بنابراین نگرانی از بابت افزایش تولید محصول و بازار فروش آن نداریم و در صورت افزایش دو برابری در مصرف، تازه سرانه مصرف ما به میانگین جهانی خواهد رسید و با توجه به ارزش غذایی آبزیان به‎عنوان غذاهای فراسودمند و برتر، باید مصرف آن در کشور افزایش پیدا کند. البته در کنار بازارهای داخلی، توسعه صادرات به کشورهای مختلف را نیز در نظر داریم.

وی توضیح داد: افزایش سرانه مصرف نیز موارد مختلفی اعم‌از فرهنگ‌سازی، تبلیغ، سهولت دسترسی و مشارکت جمعی همه دستگاه‌های فرهنگ‌ساز را طلب می‌کند که باید با یک هم‌افزایی جمعی، سرانه مصرف را بالا برد. همچنین لازم است حلقه‌های فرآوری، بسته‌بندی و صنایع تبدیلی و تکمیلی نیز توسعه پیدا کند.

خون‌میرزایی در مورد سرانه مصرف آبزیان هم گفت: سرانه مصرف آبزیان در سال 1399 به 13/ 4 کیلوگرم رسید؛ در‎حالی‌که میانگین جهانی آن بالای 24 کیلوگرم است.

قیمت آبزیان بالا نیست

رئیس سازمان شیلات در مورد قیمت محصولات شیلاتی نیز گفت: اولا باید دید که در شرایط گرانی و تورم موجود در کشور و هزینه‌های تولید، قیمت آبزیان را با کدام منابع پروتئینی مقایسه می‌کنیم؟ همچنین، با توجه به ارزش غذایی آبزیان آیا قیمت آنها بالا است یا خیر؟! از طرفی انواع تولیدات آبزیان قیمت‌های متفاوتی دارد؛ به‌عنوان مثال از چهار گونه ماهیان گرمابی، گونه‌هایی مانند فیتوفاگ و بیگ‌هد(سر گنده)، قیمت کمتر از 15 هزار تومان در مزرعه دارند و دو گونه عمده دیگر یعنی کپور و آمور نیز سر مزرعه قیمت‌‎ 30 هزار تومان دارند. بنابراین باید زنجیره نقل‌وانتقال و توزیع تا رسیدن به دست مصرف‌کنندگان را در قالب تقویت زنجیره‌ها و اتحادیه‌های تخصصی در دستور کار قرار داد و سعی کنیم تا عده واسطه‌ها را کمتر کنیم؛ چرا که بخش عمده قیمت به‌خاطر وجود واسطه‌ها، دلالان و ضعف اتحادیه‌ها و شبکه‌های توزیع است.

قفس دریایی

خون‌میرزایی در مورد قفس‌های دریایی نیز گفت: در خلیج‌فارس 1/ 6 میلیون تن، دریای عمان 2 میلیون تن و در دریای خزر یک میلیون تن(سرجمع 6/4 میلیون تن) ظرفیت مطالعه شده پرورش ماهی در قفس دریایی انجام گرفته که فعلا پهنه‌های استقرار قفس برای تولید 400 هزار تن را با سازمان محیط‌زیست توافق کرده‌ایم.

همچنین، به بالای 95درصد خودکفایی در تجهیزات مورد نیاز قفس رسیده‌ایم؛ از نظر تکثیر و تولید بچه ماهی نیز زیرساخت‌های مناسبی داریم، اما از نظر نهاده‌ها نیازمند واردات هستیم.

ماهیان خاویاری

رئیس سازمان شیلات گفت: با توجه به شناختی که از بیوتکنیک و روش‌های پرورش ماهیان خاویاری پیدا کرده‌ایم، خاویار پرورشی را در برنامه‌هایمان قرار داده‌ایم. اکنون بیش از 170 مزرعه پرورش ماهیان خاویاری 21 استان و اقلیم‌های چندگانه کشور فعال هستند و در 10 استان باقی‌مانده نیز هیچ مانعی از بابت توسعه آن نداریم. اما استان‌های حاشیه دریای خزر بیشتر مورد توجه است.

حسین کاظمی ـ روزنامه نگار و کارشناس کشاورزی

ماهنامه دام و کشت و صنعت- شماره ۲۵۸- آذر ۱۴۰۰