آخرین گام‌ها به سوی توافق

مزرعه سبز : با این که مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای پیش از سفر به ایران مواضع نسبتا سرسختانه‌ای علیه کشورمان اتخاذ کرده و در ملاقات با مقامات اسرائیلی نیز بر این مواضع سرسختانه تاکید کرده بود؛ اما نفس انجام این سفر و بیانیه‌ای که در پایان آن منتشر شد، اقدامی مثبت و دلگرم کننده محسوب می‌شود.

یادداشت/ نادر کریمی جونی؛ کارشناس اقتصاد کشاورزی : در این باره نکته اساسی آن است که در سفر گذشته رافائل گروسی به تهران هیچ بیانیه مشترکی صادر نشده و پس از سفر گروسی اعلام کرد که از قول وی به دروغ از همکاری ایران با آژانس ابراز رضایت شده، ولی در حقیقت هیچ ابراز رضایتی از جانب مدیرکل آژانس بیان شنیده و آنچه محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران، اظهار داشته، نقل قولی نادرست بوده است.

درست پس از این تکذیبه که انتظار انتشار آن هم می‌رفت، محمد اسلامی نیز به مدیرکل آژانس هشدار داد که از آلوده شدن به مواضع سیاسی پرهیز کند و مواضع سیاسی طرفین مذاکرات برجام بر مواضع آژانس تاثیر نگذارد.

با این مواضع آشکار بود که نباید انتظار همکاری گرم و صمیمانه‌ای میان ایران و آژانس داشت. همین اتفاق هم افتاد و همکاری‌های ایران و IAEA دستخوش نابه‌سامانی‌هایی شد که البته باید مواضع نه چندان مثبت اروپا و ایالات متحده در مذاکرات وین را بر سردی روابط ایران و آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای اضافه کرد.

با اینکه در همین سفر مقامات ایرانی باز هم جمله تکراری لزوم پرهیز آژانس از اتخاذ مواضع هسته‌ای یا تاثیر مواضع سیاسی بر رفتار حرفه‌ای آژانس را بر زبان آورده و بدین ترتیب به گروسی هشدار داده‌اند؛ اما این هشدارها و مواضع نه چندان خوشبینانه برای آژانس جدید نیست و به همین علت در نفس موضوع پذیرش گروسی از سوی ایران مثبت ارزیابی می‌شود.

برخی تحلیلگران می‌گویند این میزبانی به معنایی وقوع پیشرفت امیدوارکننده در گفتگوهای وین است. بدین ترتیب که پس از وقوع پیشرفت و نزدیک شدن به مرحله نهایی مذاکرات ایران هم پذیرفته است که مدیرکل آژانس و کارشناسان این نهاد بین‌المللی را برای اتخاذ یک رویکرد حرفه‌ای به منظور تجدید فعالیت‌های آژانس در مراکز هسته‌ای ایران بپذیرد.

در این صورت، شاید این آخرین ملاقات میان ایرانیان و نمایندگان آژانس پیش از امضای توافق اولیه میان ایران و 1+4 باشد. در این صورت ممکن است پس از امضای توافق این بار کارشناسان IAEA برای اعمال نظارت‌های حرفه‌ای به ایران مسافرت کنند.

گمان می‌رود که در روزهای آینده توافق نهایی میان ایران و 1+5 و بازگشت ایران به تمامی تعهدات خویش ادامه خواهد یافت.

البته همان طور که اسرائیلی‌ها از اینکه روزی محدودیت درباره فعالیت‌های هسته‌ای ایران به پایان خواهد رسید ابراز نگرانی کرده و خواستار نامحدود شدن این محدودیت‌ها شده‌اند، ایالات متحده و متحدان اروپایی آن نیز می‌خواهند با ایجاد تغییر در توافق هسته‌ای برخی محدودیت‌های اعمال شده علیه ایران را دائمی و غیرقابل لغو کنند؛ امری که به لحاظ حقوقی امکان‌پذیر نیست و از همین رو بود که دونالد ترامپ راه اعمال فشار ر تحریم به ایران را انتخاب کرد تا ایران به تغییر توافق نامه مجبور شود.

با این حال، اگر اوضاع به همین روال فعلی پیش رود، گمان می‌رود که دست کم تا هفته‌های باقی مانده از اسفندماه برخی تحریم‌ها علیه ایران برداشته شود و ایرانیان نوروز 1401 را با خیالی آسوده‌تر جنش بگیرند.