نبود قوانین مناسب و دسته‌بندی‌های مشخص برای انواع سگ
همراه با رشد صنعت پرورش و نگهداری سگ کشور در سال‌های اخیر، مشکلات این حرفه نیز رشد کرده و فعالان بخش‌های مختلف آن با معضلات متفاوتی دست‌وپنجه نرم می‌کنند.
بلای جان پرورش سگ
همراه با رشد صنعت پرورش و نگهداری سگ کشور در سال‌های اخیر، مشکلات این حرفه نیز رشد کرده و فعالان بخش‌های مختلف آن با معضلات متفاوتی دست‌وپنجه نرم می‌کنند. متاسفانه این حرفه علاوه‌بر معضلاتی که برای آن ایجاد می‌شود با برخوردهای سلیقه‌ای و نبود قوانین روشن و صریح، ضربه دو چندان می‌خورد و هر روز بیش از پیش دچار ضعف می‌‌گردد.
با توجه به این‌که پرورش و صادرات سگ یکی از شغل‌های پردرآمد در دنیا است و ایجاد ارزآوری می‌کند، حداقل انتظار فعالان این بخش، وجود یک ساختار تخصصی در وزارت جهادکشاورزی، ساماندهی قوانین موثر، مرتبط و روشن و همچنین حمایت در زمینه تهیه امکاناتی از قبیل غذا، دارو و مکمل‌های تخصصی است. اما متاسفانه نه‌تنها این موضوعات ساماندهی نمی‌شود، بلکه به دلایل مختلف خواسته یا ناخواسته سنگ‌اندازی‌هایی در جهت تضعیف این حرفه نوپا انجام می‌گیرد.
با این‌که پرورش و فروش سگ‌های همراه و آپارتمانی می‌تواند اشتغال‌زایی و ارزآوری داشته باشد، به دلیل نبودن مجوزهای قانونی، این کار توسط پرورش‌دهندگان غیرمجاز انجام می‌گیرد و ترتیبی اتخاذ نشده که با صدور مجوز رسمی، نظارتی بر این موضوع صورت گیرد. حتی برای پرورش‌دهندگان سگ‌های کار نیز مجوزی صادر نمی‌شود تا از مشکلات قانونی و فراقانونی در امان باشند.
برخوردهای سلیقه‌ای سازمان‌های خصوصی تابع مجامع جهانی
سازمان‌های خصوصی تابع مجامع جهانی سگ، با موازی‌کاری و برخوردهای سلیقه‌ای، چنددستگی و سردرگمی برای پرورش‌دهندگان به وجود می‌آورند.
در این میان یکی از بزرگ‌ترین معضلات پرورش‌دهندگان، نبود دارو و مکمل‌های مخصوص سگ است و از سال‌ها پیش بسیار دیده شده که غذا، دارو و مکمل‌های تقلبی یا تاریخ گذشته به کشور وارد یا در داخل تولید شده است.
تغییر تاریخ انقضا، ارائه واکسن‌هایی که پروسه سرمایشی برای آنها رعایت نشده و تجویز داروهای انسانی که اکثر آنها می‌توانند کبد سگ را دچار مشکلات جدی کنند، برای فعالان این رشته تقریباً به امری عادی تبدیل شده است.
نبود مکمل‌ها و آسیب سگ‌های مادر و توله
سگ‌های حرفه‌ای کار که به کشور وارد می‌شوند، گاهی تا صدها میلیون تومان ارزش مادی دارند و نبود داروهای مناسب می‌تواند سرمایه‌گذاران این بخش را دچار ریسک بزرگی کند.
همچنین، مکمل‌ها باعث رشد مناسب سگ در زمان تولگی و ثابت ماندن شرایط فیزیکی بعد از بلوغ می‌شوند و مصرف آنها برای سگ‌های حرفه‌ای امری ضروری است که نبود آنها به‌خصوص برای سگ مادر و توله سگ‌هایی که به دنیا می‌آورد، کمبودهای جدی ایجاد می‌کند.
در زمینه دامپزشکی نیز کمبود دستگاه‌های تخصصی معاینه و معالجه، بخش کوچک‌تر مشکل است و بخش بزرگ‌تر آن به آموزش‌های عملی و کارآموزی دامپزشکان برمی‌گردد.
در رشته دامپزشکی فقط شاخه‌های دام‌سبک و سنگین تعریف شده که در آن عملاً تنها به گاو، گوسفند و مرغ پرداخته می‌شود و دانشجوهای این رشته حتی اطلاعات تئوری جامعی راجع به سگ را در دروس خود ندارند.
به این ترتیب خود به‌خود موضوع کارآموزی و کسب اطلاعات عملی منتفی می‌شود و حتی منابع خصوصی گسترده برای یادگیری در این زمینه وجود ندارد. از آنجا که بیشتر دامپزشکان فعال در این قسمت به صورت خودآموز و بنابر آزمون و خطا به فعالیت می‌پردازند، برخی تشخیص‌ها و معالجات براساس حدس و گمان انجام می‌گیرد یا بر پایه اطلاعات قدیمی و کم ارزش است.
این‌گونه معالجات نه‌تنها مفید نیست، بلکه می‌تواند مضر هم باشد، چون علاوه‌بر امکان آسیب‌زدن به سگ، باعث کم اعتمادی فعالان نسبت به دامپزشکان شده و آنها تا جایی که می‌توانند از مراجعه به دامپزشک خودداری کرده و به تجارب خود بسنده می‌کنند که در نتیجه از مورد اول پرریسک‌تر و دارای عوارض بیشتری است.
یکی دیگر از بخش‌های مهمی که تقریبا هیچ‌گاه توسط هیچ نهاد دولتی و خصوصی به آن پرداخته نشده اطلاع‌رسانی در مورد سگ‌ها، انواع کاربردهای مختلف آنها و روش برخورد و تربیت‌شان است که می‌تواند بسیار در جامعه تاثیرگذار باشد.
دو عامل بسیار مخرب در این صنعت، نداشتن اطلاع از چگونگی انتخاب سگ مناسب و شرح وظایف مالک نسبت به سگ و جامعه است. سودجویان و سوداگران با فروش نژادهای ناخالص، تحویل توله‌سگ در زمانی که باید پیش مادر باشد و راهنمایی نکردن مشتریان، باعث ایجاد مشکلات مختلفی برای مالکان، سردرگمی و دلسردی آنها در نگهداری سگ و بعضا رهاسازی سگ در طبیعت می‌شوند که برای اکوسیستم و حیات‌وحش دارای خطرات زیادی است.
معضل بی‌قانونی
متاسفانه در حال حاضر نه‌تنها قوانینی در این زمینه وجود ندارد، بلکه قانون به صراحت مشخص نکرده نگهداری سگ غیرقانونی است و اگر این طور است چرا واحدهای پرورش سگ دارای مجوز هستند؟ اگر تنها نگهداری سگ‌های کار قانونی است، چگونه می‌توان آنها را از سگ‌های همراه تشخیص داد؟ آیا مواردی ازقبیل سگ‌های محافظ و گارد، اگر در منزل باشند حکم سگ زینتی پیدا می‌کنند یا نه؟
این نواقص یک به یک باعث ضعف بیش از پیش این صنعت گشته و علاقه‌مندان به این حیوانِ استثنایی را نسبت به آینده پرورش و نگهداری سگ در ایران ناامید و دلسرد می‌کند و موجب می‌شود این صنعت پول‌ساز هر روز فعالان کم‌تری را نسبت به قبل داشته و باعث رشد نزولی آن شود.
امیدواریم با دخالت و حمایت مسئولان و دست‌اندرکاران، قوانینی در این زمینه تدوین و به‌روزرسانی شود تا امکان تولید و ارزآوری بیشتری در کشور فراهم شود و از پتانسیل‌های ژنتیکی و پرورش‌دهندگان حرفه‌ای سگ در ایران به‌منظور تبدیل کشور به قطب صادرات سگ‌های با اصالت در خاورمیانه استفاده کنیم.
همچنین نبود یک سیستم اطلاع‌رسانی در مورد وظایفی که مالک نسبت به سگ و جامعه دارد، باعث می‌شود مالکان با تربیت نکردن یا تربیت غلط سگ، برای دیگر افراد جامعه ایجاد نارضایتی کنند که برای بهانه‌گیران ایجاد فرصت نموده و تنش در این زمینه را بیشتر می‌کند.
در کشورهایی که داشتن سگ همراه قانونی است، قوانینی ازقبیل بیرون آوردن سگ با قلاده، بستن پوزه‌بند به نژادهای دارای پتانسیل بالا برای ایجاد خطر، پیاده‌روی و بازی در مکان‌های مختص سگ‌ها و جمع کردن مدفوع توسط مالک، وضع می‌شود تا سلامت جامعه از هر نظر حفظ شود.
همچنین در بعضی کشورها، سگ باید آموزش‌هایی را توسط مربیان متخصص ببیند و گواهی دریافت کند تا بتواند در اجتماع و در کنار انسان‌ها زندگی مسالمت‌آمیزی داشته باشد.
در بعضی موارد، آموزش مالک و دریافت گواهی او علاوه‌بر سگ، موردی ضروری است تا مشکلات این هم‌زیستی به پایین‌ترین میزان خود برسد و تمامی افراد جامعه با سلیقه‌های مختلف بتوانند در کنار یکدیگر زندگی آرام و شادی را تجربه کنند.
علی گل‌باف
ماهنامه دام و کشت و صنعت - شماره ۲۵۴
