نکاتی در مورد کشت نهال

بخش اول

پائیز به پایان رسید و طبیعت به خواب زمستانی رفت و آن‌هایی که به هر دلیل و علتی تصمیم به کشت نهال در باغچه خانه یا یک باغ بزرگ و واقعی را دارند، باید از هم‌اکنون در اندیشه تهیه نهال و تمهیدات کاشت آن باشند. اقدام به کشت نهال می‌تواند با چند هدف و خواست متفاوت به اجرا درآید:

منازل ویلایی یا مجتمع‌های مسکونی، هر یک به فراخور مساحتی که برای فضای سبز در نظر می‌گیرند، بنا بر شرایط جغرافیایی و اقلیم‌های متفاوت به کشت نهال می‌پردازند که در اکثر موارد و به دلیل رعایت نکردن اصول فنی کار به توفیقی منتهی نمی‌شود.

بسیار دیده می‌شودکه ساکنان واحدهای مسکونی (اکثرا ویلایی) با این تصور اشتباه که همیشه یک نهال در همان قد و اندازه اولیه خواهد ماند اقدام به کشت می‌نمایند، اما پس ازچند سال که نهال مبدل به یک بوته بزرگ، درختچه یا درخت شد، متوجه ناهماهنگی و نامتجانس بودن آن با محل کاشت می‌شوند و آن را پس از سال‌ها نگهداری و مراقبت به‌منزله یک مزاحم تلقی می‌نمایند! بنابراین انتخاب هر نهالی باید براساس شرایط مکانی و جغرافیایی باشد.

در اقلیم‌های متفاوت و متنوع کشور از جنوب تا شمال و از شرق تا غرب، بسیار دیده می‌شود که با تغییر کاربری اراضی کشاورزی، گاه باغچه‌های کوچک و زمانی در معیارهای بزرگ‌تر، باغ‌هایی احداث که بسته به شرایط جغرافیایی، نهال‌کاری می‌شوند.

خوشبختانه در سال‌های اخیر سعی برای رعایت اصول فنی کاشت درخت‌ها در احداث باغ گردیده است.
یکی از نکات مهم، درک این موضوع است که هر نهال کشت شده پس از استقرار در زمین، دیگر قابل جابه‌جایی نیست، چرا که در صورت چنین اقدامی آسیب دیده و خشک می‌شود، هر چند این که برخی از نهال درخت‌های غیرمثمر با رعایت اصول زمانی و مکانی و چگونگی خارج کردن آنها از محل کاشت با تحمل درصدی از آسیب می‌توانند در محل جدید به حیات خود ادامه دهند.

بسیار دیده می‌شود که در فضاهای سبز شهری و پارک‌ها، حتی درفصول نامناسب اقدام به کشت نهال می‌شود. که این نوع کشت نهال اکثرا به خشک شدن آن‌ها منتهی می‌گردد، به‌ویژه اگر مراقبت‌های لازم از آنها به عمل نیاید.

در طول سال چند مناسبت برای کشت نهال وجود دارد که یکی از آن‌ها روز درخت‌کاری در 15 اسفند هر سال است و صدها هزار نهال که برای تولید و پرورش آنها هزینه و زحمات زیادی صرف شده، به دلیل مراقبت نکردن پس از کاشت نابود می‌گردند.

مکررا در سال‌های گذشته در اطراف شهرها، دامنه تپه‌ها و مناطق در دسترس، بنابر آمارها تا چند میلیون درخت کاشته که پس از غرس آنها، به حال خود رها می‌شوند، چرا که هیچ تمهیدات پس از کاشت برای آنها پیش‌بینی نشده و حتی یک نوبت نیز آبیاری نمی‌شوند. چنین اتفاقی در مناطق درون‌شهری نیز قابل مشاهده است و همه ساله هزاران نهال این‌گونه خشک می‌شوند.

تمهیدات کشت نهال

بسته به این که یک نهال در چه مکانی و با چه هدفی کاشته می‌شود، مهیا کردن محل کشت و بستر آن متفاوت است. در بسیاری از منازل و مناطق مسکونی و در رابطه با طراحی فضای خارج از ساختمان، مقادیری از سطح زمین برای کشت نهال تخصیص داده می‌شود که این مکان‌ها اکثرا نامناسب و کمتر ویژگی لازم را برای رشدونمو یک گیاه دارند. به‌عنوان مثال، در حاشیه یک دیوار حیاط به عرض 70-60 سانتی‌متر، حوضچه‌ای سیمانی که گاه برای جلوگیری از انتقال رطوبت به زیر دیوار آن را قیرگونی نیز می‌کنند به باغچه اختصاص می‌یابد که پس از اتمام کار و آماده شدن،

نهال درخت‌هایی با فواصل نزدیک و بدون رعایت اصول در آن کاشته می‌شود، در حالی‌که چنین مکانی مناسب کشت گل‌های فصلی با حداقل ریشه است.

تقریبا در چنین مواردی یا نهال درخت‌ها خشک یا پس از مدتی ناچار از خارج کردن آن‌ها از زمین می‌شوند.
بنابراین، باید محل کشت هر نهال متناسب با نوع درخت و ویژگی‌های رشدونمو آن باشد. خاک مورد نیاز برای چنین باغچه‌های محدودی باید مقداری سبک باشد تا امکان رشد و گسترش ریشه در آنها به وجود آید.

اما برای تاسیس یک باغ، موضوع کاملا متفاوت است. در صورتی که زمین موردنظر برای اولین‌بار به زیر کشت می‌رود، باید با اجرای شخم عمیق توسط «ساب سویلر» Sub Soiler، لایه‌های سخت و فشرده خاک شکسته شوند که هدف از این کار نرم و قابل نفوذ کردن آن به آب و هوا و حرکت ریشه گیاهان است.

خارج کردن سنگ‌ها، اضافه کردن کودهای دامی و مواد آلی به منظور ایجاد بستر مناسب برای فعالیت میکروارگانیسم‌ها، سبک کردن خاک، افزودن آهک در صورت بالا بودن اسیدیته و ایجاد شرایط متمایل به خنثی در pH، نمونه‌برداری از نقاط مختلف زمین برای ارسال به آزمایشگاه خاک‌شناسی، تعیین روش آبیاری(سنتی یا مدرن)، تسطیح و شیب‌بندی زمین و هرآنچه زمینه‌های نهال‌کاری را فراهم می‌نماید، به اجرا درآید.

بسته به عمر مفید درخت‌ها، هر یک از آن‌ها پس از چند سال، دیگر آن بازدهی و ارزش نگهداری را ندارند وبنابراین باید نهال‌های جدید به‌جای درختان قدیمی کاشته شوند که آن نیز بر اساس رعایت قواعد جایگزینی است و با این روش می‌توان باغ را نو کرد.

ماهنامه دام و کشت و صنعت- شماره ۲۵۹ - دی ۱۴۰۰