کریدور ترامپ؛ ناکامی راهبردی ایران در سایه رقابت‌های جهانی

وقتی نام «کریدور ترامپ» بر سر زبان‌ها افتاد، بسیاری تصور کردند این طرح تنها یک مسیر تجاری جدید است. اما واقعیت این بود که این کریدور، بازی بزرگی در geopolitics منطقه آغاز کرده بود—بازی که ایران این بار هم در آن بازنده شد.

اخبار سبز کشاورزی؛ توافق صلح میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان با میانجیگری آمریکا، نه‌تنها به درگیری‌های دیرینه این دو کشور پایان داد، بلکه مسیر جدیدی موسوم به «کریدور ترامپ» را ایجاد کرد—گذرگاهی که آذربایجان را از طریق جنوبی‌ترین نقطه ارمنستان به نخجوان متصل می‌کند.

چرا کریدور ترامپ برای ایران یک شکست است؟

۱. از دست رفتن فرصت‌های اقتصادی

ایران سال‌هاست که می‌توانست با ارائه مسیر جایگزین، نقش کلیدی در اتصال آذربایجان به نخجوان ایفا کند. اما تحریم‌ها و انزوای سیاسی باعث شد این فرصت طلایی به دست آمریکا و متحدانش بیفتد.

۲. کاهش نفوذ منطقه‌ای ایران

حضور شرکت‌های آمریکایی در مدیریت این کریدور، نه‌تنها سلطه ترکیه و آذربایجان را تعدیل کرده، بلکه نفوذ ایران در قفقاز را نیز تضعیف نموده است. این در حالی است که ایران پیش‌تر با حمایت از ارمنستان، موازنه‌قدرتی در منطقه ایجاد کرده بود.

۳. تکرار تاریخ: خط لوله‌هایی که ایران از دست داد

این اولین بار نیست که ایران به دلیل فشارهای بین‌المللی، فرصت‌های راهبردی را از دست می‌دهد. پیش از این نیز خطوط لوله باکو-تفلیس-جیهان و طرح انتقال گاز به هند به دلیل مخالفت آمریکا از مسیر ایران عبور نکردند.

واکنش قدرت‌های جهانی به کریدور ترامپ

• آمریکا: پیروز بی‌چون‌وچرا؛ هم پرستیژ سیاسی کسب کرد، هم شرکت‌هایش وارد بازار منطقه شدند.
• ترکیه و آذربایجان: به هدف دیرینه خود برای اتصال مستقیم دست یافتند.
• ارمنستان: با دریافت امتیازات اقتصادی، مخالفت قبلی خود را کنار گذاشت.
• روسیه: به‌دلیل ملاحظات سیاسی در جنگ اوکراین، سکوت اختیار کرد.

آینده کریدور ترامپ و چالش‌های پیش‌رو

اگرچه این طرح در کوتاه‌مدت به ثبات منطقه کمک کرده، اما ابهامات زیادی درباره تداوم آن در بلندمدت وجود دارد. آیا رقابت‌های قدرت‌های بزرگ، بار دیگر این کریدور را به کانون تنش تبدیل خواهد کرد؟

 ایران و چرخه ناکامی‌های راهبردی

کریدور ترامپ، یک بار دیگر ثابت کرد که سیاست‌های انزواطلبانه و تنش‌زا، ایران را از فرصت‌های تاریخی محروم می‌کند. در شرایطی که دنیا به سمت همکاری‌های اقتصادی و امنیتی پیش می‌رود، ایران همچنان در دام تنش‌های سیاسی و تحریم‌ها گرفتار است.

آیا زمان آن نرسیده که دیپلماسی ایران رویکردی جدید در پیش بگیرد؟