مبارزه با قاچاق وظیفه شهروندان نیست

مزرعه سبز : در تصاویری که اخیراً از رسانه ملی پخش شده گزارشگر خبرگزاری صدا و سیما توضیح می‌دهد که آرد یارانه‌ای تحویل داده شده به نانوایی‌ها یا به صورت قاچاق به نانوایی‌های آزادپز یا به قاچاقچیان برای خروج از کشور و صادرات غیرمجاز به کشورهایی نظیر عراق و افغانستان تحویل داده می‌شود.

برخی شهروندان مصاحبه کننده با گزارشگر صدا و سیما نیز تصریح می‌کنند که مشاهده کرده‌اند که 24ساعت پس از تحویل آرد یارانه‌ای مقدار معتنابهی از آرد تحویل داده شده از مغازه نانوایی خارج شده و به طور غیرقانونی به فروش رسیده است.

در عین حال، آن طور که مقامات دولت سید ابراهیم رئیسی توضیح می‌دهند یکی از عوامل گرانی کالاهای اساسی در کشور قاچاق به کشورهای همسایه است؛ چنانکه درمورد روغن خوراکی اختلاف قیمت 20 تا 30 برابری وجود دارد.

در این باره، اخیراً وزیر جهاد کشاورزی توضیح داده که برخی اقلام از کالاهای اساسی و ضروری مردم مانند آرد گندم، روغن و… از بازار مصرف جمع‌آوری و به‌طور قاچاق به کشورهای همسایه صادر می‌شود. ایشان تصریح می‌کنند که همین قاچاق عامل کاهش موجودی بازار و گرانی قیمت در داخل شده است.

نمی‌توان انکار کرد که این موضوع و اظهارات مقامات دولتی درمورد قاچاق و تاثیر آن بر بازار صحیح است و خروج غیرقانونی کالاهای اساسی ازجمله گندم، آرد، گندم، برنج، روغن و سایر اقلام یارانه‌ای تاثیر زیادی بر موجودی کالا در بازار و قیمت‌های کالا دارد.

این مساله از آن رو قابل تامل است که در دو سوی ایران کشورهای متعددی خواهان و متقاضی دریافت اقلام متنوعی از کالاهای یارانه‌ای کشورمان هستند؛ پاکستان، افغانستان، برخی کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس نظیر امارات متحده عربی و بحرین و علاوه بر این‌ها عراق بازارهای تشنه‌ای دارند که هر یک میزان قابل توجهی از کالاهای موجود در بازار کشور را می‌بلعند.

این کالاها البته فقط به مواد غذایی محدود نمی‌شود و بلکه سوخت، دارو و گاهی مواد اولیه و مصالح ساختمانی ر نیز درمی‌گیرند که در هر مورد آن چه رخ داده است کمبود کالا و افزایش جهشی قیمت در بازارهای داخل و برای مصرف‌کننده ایرانی بوده است.

البته موضوع قاچاق هر مکانیزمی داشته باشد و هر کالایی را دربرگیرد، نکته مهم درباره آن این است که برخورد با آن و جلوگیری از وقوع قاچاق وظیفه حاکمیت است، در همه جوامع و کشورها افرادی هستند که مایل به کسب درآمد از هر طریق هستند برای این افراد قدر مطلق درآمد اهمیت دارد و راهی که ثروت از آن طریق حاصل می‌شود چندان اهمیت ندارد.

در این موارد افراد به ترتیب و بدون در نظر گرفتن اصول اخلاقی و قانون اقدام به قاچاق می‌کنند، دقیقا در همین موارد است که دولت و قدرت قاهره حکومت باید مداخله کند و از وقوع قاچاق و ارتکاب تخلف‌هایی این چنین جلوگیری کند.

در این باره گمان غالب آن است که برای جلوگیری از وقوع قاچاق باید از مبدأ راه‌ها را مسدود کرد و مثلاً در مورد توزیع خارج از شبکه آرد یارانه‌ای یا فروش غیرمجاز آرد یارانه‌ای به قاچاقچیان و یا نانوایی‌های آزادپز مساله مهم آن است که برخورد با این عوامل در ابتدای چرخه و زنجیره تخلف ساده‌تر است؛ چراکه وقتی نانوایی آرد یارانه‌ای دریافت کرده و در زمان کمتری این آرد به اتمام می‌رسد احتمال آنکه بخشی از این آرد به‌طور غیرمجاز به فروش رفته باشد زیاد است؛ در چنین صورتی و حتی اگر متخلف در مرتبه نخست به دام بازرسان و قانون نیفتد می‌توان مطمئن بود که در مراحل بعد حتماً به دام می‌افتد و مورد اعمال قانون واقع می‌شود.

با این همه حاکمیت و دولت نمی‌تواند و نباید انتظار داشته باشد که شهروندان خود جای دولت و حکومت قرار گیرند و مسئولیت مبارزه با قاچاق را برعهده گیرند.

در بهترین حالت شهروندان ممکن است گزارش دهند و احتمال وقوع تخلف یا جرم را به مقامات ذی‌ربط اطلاع دهند؛ اما حتی در این حد نیز نمی‌توان از شهروند انتظار داشت، چراکه در موارد متعدد شهروندان حتی از دادن گزارش و اطلاع‌رسانی به مقامات کشور آسیب دیده‌اند و به همین دلیل محافظه‌کاری برگزیده‌اند.

حال اگر حاکمیت و دولت تاکنون در مبارزه با قاچاق و قاچاق معکوس توفیق لازم را کسب نکرده‌اند، شاید روش‌های انتخاب شده برای مبارزه مناسب نبوده و باید این روش ها را تغییر داد.

نادر کریمی جونی ـ کارشناس اقتصاد کشاورزی