چگونگی حذف قاچاق از اقتصاد ایران
یکی از پیشنهادات برای حذف قاچاق در استان‌های مرزی افزایش میزان اشتغال در این استان هاست که می‌تواند جوانان را به سمت بازار کار مفید سوق دهد.
به گزارش اخبار سبز کشاورزی به نقل از ایمنا، قاچاق همواره در کشورهای دنیا وجود داشته است و ایران نیز به واسطه وجود تحریم‌ها و سیاست‌هایی مانند قیمت گذاری دستوری، پرداخت یارانه انرژی و سایر تصمیمات دولتی، درگیر این پدید منحوس اقتصادی بوده است. قاچاق همواره به اقتصاد یک کشور آسیب وارد می‌کنند و می‌تواند منابع داخلی را به خارج، منجر به هدر رفت منابع ملی و یا کالاهای خارجی را وارد و تولیدات داخل را زمین گیر کند.
از سال ۱۳۹۲ به بعد بر اساس برخی از آمارها میزان قاچاق در اقتصاد ایران بالغ بر ۱۲ میلیارد دلار بوده است که نسبت به میزان صادرات و واردات رسمی کشور عدد و رقم قابل توجهی است. عمده این کالاها در گروه پوشاک، لوازم خانگی، لوازم آرایشی بهداشتی و سیگار بوده است. به دلیل محدودیت‌های وارداتی کشور و ناتوانی در تخصیص ارز برای برخی از کالاها طبیعی است که نیاز داخلی به برخی از کالاهای خارجی افزایش یابد.
به طور مثال در خصوص پوشاک و لوازم آرایشی قطعاً تولیدات داخل کیفیت و توان پوشش کلیه تقاضای داخل کشور را ندارد. البته این به معنای کوچک انگاری توان داخلی نیست بلکه منظور این است که یک فرد مصرف کننده در بسیاری از مواقع استفاده از یک کفش خارجی را به کفش داخلی ترجیح می‌دهد.
اگر بخواهیم قاچاق را به دو دسته داخل به خارج و خارج به داخل تقسیم کنیم، در خصوص مواردی که از داخل به خارج قاچاق می‌شود می‌توان اظهار کرد که سوخت مهم‌ترین آن است. دلیل این موضوع قیمت پایین سوخت داخل به نسبت کشورهای اطراف است و در خصوص کالاهای خارج به داخل کیفیت بالاتر محصولات خارجی به داخلی است. در برخی از استان‌ها مرزی برخی از افراد ارتباط بین داخل و خارج را برقرار می‌کنند و با وجود موانع قانونی همچنان در این زمینه فعالیت می‌کنند.
نکته‌ای که در خصوص این استان‌ها و افراد مطرح است قبل از اینکه بخواهیم آنها را قضاوت و جرم انگاری کنیم باید ذکر شود که توزیع منابع و اشتغال در این استان‌ها نسبت به سایر استان‌ها بسیار پایین است. افراد فقیر بسیاری در این استان‌ها وجود دارد و زمانی که با برخی از این افراد صحبت می‌شود معتقدند که اگر یک کار دائمی پیدا کنند قطعاً در این خصوص فعالیتی دیگر نخواهند کرد. لذا یکی از پیشنهادات برای کاهش میزان قاچاق در استان‌های مرزی افزایش میزان اشتغال در این استان هاست که می‌تواند جوانان را به سمت بازار کار مفید سوق دهد. شاید هرکدام از ما نیز در یک شرایط سختی قرار بگیرم مجبور به انجام این کار خواهیم شد لذا باید تمرکز بیشتری بر روی استان‌های مرکزی داشت.
موضوعی که وجود دارد این است که میزان قاچاق ۱۲ میلیارد دلاری را نمی‌توان به کولبرها یا مرزنشینان اختصاص داد و این مبلغ بسیار عدد و رقم بالایی است و نیاز است که بررسی شود چگونه و به چه روش‌هایی کالاهای قاچاق وارد کشور می‌شوند. مرکز پژوهش‌های مجلس این کار را انجام داده است و برخی از رویه‌های ورود کالای قاچاق را به کشور برشمرده است که شامل:
رویه‌های وارداتی
۱. اظهار نادرست کالایی با حقوق ورودی کمتر به جای کالای با حقوق ورودی بالا
۲. جعل اسناد مربوط به اظهارنامه، تجمیع کالای تعاونی مرزنشین، ورود کالای قاچاق در پوشش مرجوعی کالای صادراتی
۳. خروج کالا از منطقه ویژه بدون پرداخت حقوق ورودی مواد اولیه آن
۴. واردات با بیش اظهاری وزن لفاف
۵. استرداد غیرقانونی حقوق ورودی با جعل اسناد
۶. اظهار خلاف واقع مشخصات کالا
۷. عدم اخذ مجوز و واردات کالا با مجوز جعلی ثبت سفارش
رویه‌های صادراتی
۱. قاچاق سوخت در پوشش کالای دیگر
۲. خروج گازوئیل در پوشش ترانزیت صوری، تسهیل خروج گازوئیل از طریق حمل و نقل ریلی و خروج گازوئیل با تعبیه مخزن جاساز در تانکرهای صادراتی، قاچاق گازوئیل با سوءاستفاده از سهمیه سوخت شناورها و قاچاق گازوئیل با استفاده مکرر از فاکتورهای منشأ
۳. خروج کالای یارانه‌ای تحت پوشش کالای صادراتی، صادرات کود شیمیایی بدون استهلاک مجوز / با مجوز تکراری
رویه‌های ترانزیتی
۱. اعلام وصول صوری محموله در مقصد
۲. تخلیه کالای اظهارشده در بین مسیر ترانزیت، تخلیه کالای اظهارنشده در بین مسیر ترانزیت
۳. حمل کالای قاچاق (از مبادی غیررسمی) تحت عنوان کالای ترانزیت
قاچاق از طرق مبادی غیر رسمی
۱. ورود کالا از مرزهای زمینی و صعب العبور کوهستانی که مرزبانی و گمرک کنترل نمی‌کند
۲. ورود کالا از طریق خورها و اسکله‌های غیرمجاز و متروکه
۳. ورود کالای غیرمجاز از طریق مسیرهای و معابر مرزی غیررسمی
مهم‌ترین آسیب‌هایی که قاچاق به اقتصاد کشور وارد می‌کند
۱. ایجاد اختلال در فعالیت واحدهای تولیدی
۲. ناکارایی سیاست‌های تجاری
۳. انحراف در سرمایه گذاری و فرار سرمایه
۴. ایجاد اشکال در تحلیل‌های اقتصادی مبتنی بر آمارهای نادرست
۵. کاهش درآمدها و افزایش هزینه‌های دولت
۶. انتقال نیروی کار و تضییع حقوق مصرف کننده اشاره نمود
آثار اجتماعی قاچاق کالا
۱. گسترش فاصله و شکاف طبقاتی
۲. تهدید سلامت و بهداشت عمومی
۳. ایجاد فساد مالی در دستگاه‌های دولتی، قضایی
۴. تشدید مهاجرت به مناطق در معرض قاچاق و به تبع آن افزایش ناهنجاری‌های اجتماعی
جمع بندی و راه‌های پیشنهادی برای کنترل قاچاق
لازم است مسیرهای غیررسمی مسدود شود و امکان قاچاق از مرزهای کشور فراهم نباشد. البته همانطور که اشاره شد لازم است اقتصاد این مناطق نیز تقویت شود که افرادی که در این بخش فعالیت می‌کنند یک شغل سالم و مناسب پیدا کنند و در خصوص مبادی رسمی کشور نیز لازم است که از طریق قانون گذاری و نظارت بیشتر کنترل‌ها افزایش یابد تا بتوانیم در سال‌های پیش رو حجم قاچاق در اقتصاد را کاهش دهیم.
