پیام رای باطله

اخبار سبز کشاورزی؛ تقریبا همه مقامات ارشد سیاسی و مذهبی نظام طی هفته منتهی به جمعه 18 اسفندماه به میدان آمدند و شهروندان را به حضور جدی و گسترده در انتخابات مجلس شورای اسلامی و مجلس خبرگان دعوت کردند.

حتی جمعه یازدهم اسفندماه نیز شبکه‌های تلویزیونی و رادیویی، برنامه‌های معمول خود را قطع کردند تا در برنامه‌هایی که از هشت صبح آغاز شد و تا ساعت 24 جمعه ادامه یافت، برای ترغیب مردم به حضور در پای صندوق‌های رای تلاش کنند.

در پایان ساعت رای گیری و حتی پس از آن هم، نه فقط مقامات جمهوری اسلامی ایران که رسانه‌های دولتی و حکومتی نیز از حضور گسترده مردم در پای صندوق‌های رای قدردانی کردند و رضایت خود از حضور شهروندان ایرانی در حوزه‌های رای گیری را اعلام کردند.

البته خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران با مطرح ساختن آنچه در منابع غیررسمی در خصوص میزان مشارکت عمومی گفته شده بود، تلاش کرد مانع از تلخ‌کامی دست‌اندرکاران برگزاری انتخابات شود.

این خبرگزاری در حالیکه حتی خودش هم مطمئن نبود با مطرح کردن رقم 40 درصد کوشید تا تلاش‌های انجام گرفته برای خالی بودن صندوق‌های رای گیری را ناکام و بی‌اثر جلوه دهد.

حالا جلوه دیگری از بی‌اعتنایی شهروندان ایرانی به رای گیری و انتخابات یازدهم اسفند ماه نمایان شده و گفته شده که حدود 16 درصد از آرای ماخوذه باطله بوده است.

آرای باطله در چنین انتخاباتی به آن معنی است که رای دهندگان فقط خواسته‌اند تا حضورشان در انتخابات ثبت شود.

در این باره بیان این توضیح لازم است که برخی از شهروندان ایرانی تصور می‌کنند احراز شرکت در انتخابات، بعدها و در جایی به حساب خواهد آمد و حتی اگر مشارکت کردن در انتخابات، فی‌نفسه منفعتی را عاید شرکت‌کننده نکنند، شرکت نکردن احتمال خطری را متوجه او خواهد نمود.

به ویژه از هنگامی که ثبت حضور در انتخابات از درج مهر به ثبت کد ملی در رایانه‌های وزارت کشور تبدیل شد، احراز اینکه چه کسی در انتخابات شرکت کرده یا نه، به فشار دادن یک دکمه کامپیوتر منوط شده است.

یعنی یک کاربر در وزارت علوم تحقیقات فناوری یا وزارت کشور و... با درج یک کد ملی در نرم‌افزار می‌تواند بفهمد که مثلا متقاضی یا قبول شده در کنکور کارشناسی ارشد، دکترا و... آیا در انتخاب‌های گذشته شرکت کرده است و از این بابت آیا صلاحیت استفاده از امکانات جمهوری اسلامی ایران در حوزه‌های گوناگون را دارد یا خیر.

اینگونه افراد شامل کارمندان دولتی، متقاضیان ورود به دانشگاه‌های دولتی، متقاضیان ورود به دوره‌های کارشناسی ارشد و دکترا و... می‌شود، تنها برای خرج کردن در مراجع دولتی، ثبت حضور خود در انتخابات را نیاز دارند و چندان بعید نیست که همه این تعداد شرکت‌کننده، رأی‌های خود را بدون ثبت یا درج نام نامزد و به طور باطله در صندوق بیندازند.

افزایش تعداد و میزان آرای باطله در انتخابات ایران در دوره‌ای که منجر به معرفی سیدابراهیم رئیسی به‌عنوان نامزد پیروز در انتخابات شد، هم روی داد.

به‌طور عقلی دلیلی وجود ندارد که وقتی کسی در انتخابات شرکت می‌کند، رای باطله بدهد مگر این که فرد رای دهنده به شکل _ و نه ماهیت – شرکت در انتخابات اهمیت بدهد.

یعنی فردی فقط برای تظاهر به مشارکت در رای‌دهی در انتخابات حاضر می‌شود و حتی اگر فرایند و ماهیت انتخابات را هم درست، سالم و مشروع نداند باز هم به دلایل گوناگون و از جمله منافعی که حضور در انتخابات می‌تواند برایش به بار آورد و با خطرهایی که همین حضور از وی برطرف می‌کند، به‌طور شکلی در رای دادن مشارکت می‌جوید هر چند که احتمالا چنین فردی نه کسی را برمی‌گزیند نه تمایل به انتخاب کسی دارد.

روشن است که چنین حالتی در وهله نخست از فرمایشی بودن انتخاب و انتخابات در یک جامعه سیاسی حکایت می‌کند.

یعنی افراد نه براساس منافع عالیه و وظیفه اجتماعی که برای دفع خطر احتمالی مبادرت به رای دادن می‌کنند و برای‌شان مهم نیست که در برگه رای چه چیزی نوشته و این رای به سود چه کسی تمام شود.

تنها آن چه در این فعل سیاسی – اجتماعی برای فاعل آن اهمیت دارد رسیدن به منفعتی بالافاصله یا احتمالی و نیز دور کردن خط از خود است.

اما این رای‌های باطل با رای ندادن چه تفاوتی دارد؟ واقع امر این است که اتفاقا کسانی که آراء باطله به صندوق می‌اندازند با زبان بی‌زبانی می‌گویند که در حقیقت آنها رای نداده اند و نخواسته‌اند در هدف حکومت از برگزاری انتخابات سهیم و شریک شوند.

این افراد از آنجا که نمی‌توانند یا صلاح نمی‌بینند که در انتخابات شرکت نکنند، عدم شرکت خود را با دادن آراء باطله به برگزار کنندگان و حکومت یادآوری می‌نمایند.

این پیام مستقیم نه فقط از جانب دست‌اندرکاران و برگزارکنندگان حکومت شنیده می‌شود؛ بلکه رسانه‌ها، تحلیلگران و ناظران سیاسی هم این پیام را دریافت می‌کنند و معنای آن را می فهمند.

حتی شهروندان غیرسیاسی هم متوجه می‌شوند که وقتی تعداد آراء زیاد قابل توجه است، حتما اشکال در ساختار یا مقبولیت انتخابات وجود دارد.

از همین روست که ستاد برگزاری انتخابات در وزارت کشور، اگرچه تعداد آرای صحیح اخذ شده را اعلام می‌کند ولی نه میزان یا درصد آراء باطله را اظهار می‌کند و نه کل آراء ما خود در استان‌های کشور را بیان می‌کند.

از این بابت می‌توان فهمید که آن رقم 16درصد که در مورد نسبت و میزان آراء باطله گفته می‌شود احتمالا درست است.