در آستانه حصول یک توافق مرضی‌الطرفین
اگر گامی که ترامپ بر آن تاکید می‌کند از سوی ایران برداشته شود، آنگاه می توان به حصول یک توافق مرضی الطرفین میان تهران – واشنگتن امیدوار بود
بالاخره پس از هفته‌ها موضع‌گیری گوناگون و ضد و نقیض، امروز عصر به وقت تهران قرار است مذاکرات میان ایران و ایالات متحده آمریکا آغاز شود.
اخبار سبز کشاورزی؛ تا این جای کار گمان می‌رود ایران توانسته برخی خواسته‌های خود را به طرف مقابل دیکته کند و نه فقط شیوه غیرمستقیم که محل مذاکره را در عمان، مطابق خواسته خود تعیین نماید.
در این باره پایگاه خبری آکسیوس در ساعات پایانی دیشب اعلام کرد: مذاکرات عمان، غیرمستقیم خواهد بود.
در این باره منبعی آگاه از مذاکرات ایران و آمریکا که قرار است امروز (شنبه) در عمان برگزار شود، به آکسیوس گفت که گفت‌وگوها قرار است به‌صورت غیرمستقیم آغاز شود.
البته مخالفان مذاکره ایران و آمریکا تا همین حالا هم از تلاش برای شکست مذاکرات و افزایش تنش دست نکشیده‌اند.
در یک سو، این مخالفان تندروهای ایرانی قرار دارند که دیروز و در نمازجمعه‌های مختلف یا در حاشیه آن برای توقف و شکست آن تلاش کرده‌اند. جالب است که مانند مخالفت‌هایی که در جریان گفت‌وگوهایی که به برجام منتهی شد، در این مخالفت‌ها نیز برخی پیاده نظام تندروها به کف خیابان آمده و همان شعارهای گذشته را تکرار کرده‌اند.
در مهم‌ترین مخالفت جنجالی، امام جمعه مشهد که در زمان ریاست جمهوری دامادش به هواداری از مذاکرات برخاسته و مذاکره کننده را نماز شب خوان توصیف کرده بود، در این دولت مذاکره را مغایر با غرور ملی خوانده است!
وی در این باره تاکید کرده: مذاکره با آمریکا خلاف غرور ملی است. وی این را هم گفته که در برجام لعنتی دیدید آمریکا چه کرد؟! اگر کسی ایرانی باشد و غیرت ایرانی داشته باشد، نمی‌پذیرد کاسه گدایی دست بگیرد.
اما آیا واقعا علم الهدی درک درستی از موضوع غرور ملی دارد؟ آیا او به موضوع‌های ملی و از جمله غرور ملی معتقد است؟
وی در نماز جمعه دیروز مشهد اظهار داشت: در برجام لعنتی! رفتند، نشستند، حرف زدند، خندیدند، دست در دست هم دادند، شانه به شانه خیابان‌گردی کردند و بعد شما دیدید که آمریکا چه کرد. با کمال وقاحت قراردادی را پاره کرد که حتی مصوبه شورای عالی امنیت شده بود.
در طرف دیگر البته اسرائیل قرار دارد؛ با اینکه دونالد ترامپ در حضور نتانیاهو خبر مذاکره با ایران را اعلام کرد و در طول کنفرانس خبری‌اش با نتانیاهو کوشید موضعی میانه اتخاذ نماید که نخست وزیر اسرائیل نیز با آن همراهی نماید، اما نخست وزیر اسرائیل نه فقط در جریان نشست خبری که پس از آن و در پیام ویدئویی که انتشار داد تصریح کرد که به چیزی کمتر از آنچه برای لیبی رقم خورد، راضی نیست.
به این ترتیب هر توافقی که توانایی‌های هسته‌ای ایران را محفوظ نگهدارد و فقط توانایی‌های مشکوک به ساخت سلاح را هدف قرار دهد، از نظر نتانیاهو یک توافق بد و نامطلوب است.
از این بابت اسرائیلی‌ها از هیچ کوششی برای ابراز مخالفت با این مذاکرات و به نتیجه رسیدن آن فروگذار نمی‌کنند.
این مخالفت‌ها گاهی به‌طور غیرمستقیم بیان می‌شود و جنبه تهدید هم به خود می‌گیرد؛ چنانکه دیروز جمعه، روزنامه یدعوت آحارانوت روزنامه راست‌گرا و پرتیراژ اسرائیلی نوشت: اسرائیل در حال آماده شدن برای بمباران ایران، با یا بدون ترامپ است.
این روزنامه تاکید کرد: آمریکا در یک لحظه ایران را تهدید به نابودی می‌کند و لحظه‌ای دیگر برای گفت‌وگو می‌شتابد، [اسرائیل] برای احتمال حمله با یا بدون آمریکایی‌ها آماده می‌شود.
چنین موضعی نشان می‌دهد که اسرائیلی‌ها تا چه حد از این مذاکرات و توافق احتمالی که حاصل خواهد شد، ناراحت و ناراضی هستند.
با این همه، تا آخرین لحظه‌های شروع مذاکرات، تهدیدهای دو طرف علیه یکدیگر ادامه داشته است؛ ازجمله سخنگوی کاخ سفید برای بار دیگر تاکید کرده است: این ایران است که باید انتخاب کند؛ یا خواسته‌های رئیس‌جمهور ترامپ را می‌پذیرد یا باید بهای سنگینی بپردازد. رئیس‌جمهور این موضع را با قاطعیت و جدیت کامل دنبال می‌کند و تیم امنیت ملی کاخ سفید نیز همین موضع را دارد.
این جمله تکراری در روزهای گذشته بارها از زبان مقامات مختلف آمریکایی شنیده شده است، این سخنگو بر این نکته هم پای فشرده است که رئیس‌جمهور به دیپلماسی و گفت‌وگوی مستقیم باور دارد؛ او به نشستن در یک اتاق و گفت‌وگوی چهره‌به‌چهره برای تحقق این هدف ایمان دارد. اما برخلاف اظهارات سخنگو، در هیات حاکمه آمریکا در مورد مذاکره با ایران هماهنگی و یک دستی وجود ندارد؛ چنانکه برخی از اعضای دولت آمریکا که به تل آویو نزدیک‌تر هستند، خواهان شکست این مذاکرات هستند. ناظران مسائل سیاسی در این باره می‌گویند که در آستانه گفت‌وگوهای عمان، اختلاف‌نظر شدیدی میان مقامات ارشد آمریکایی درباره نحوه برخورد با ایران وجود دارد؛ گروهی به رهبری ویتکوف معتقدند برای ترغیب ایران به پذیرش محدودیت‌های بیشتر در برنامه هسته‌ای، باید پیشنهادهای جذابی در دو حوزه اقتصادی و امنیتی ارائه شود تا فضای اعتمادسازی بهبود یابد. اما در مقابل، جناح تندرو به نمایندگی روبیو و برخی چهره‌های حامی اسرائیل، خواستار اتخاذ موضعی قاطع با درخواست‌های حداکثری و هشدارهای جدی هستند.
این گروه معتقدند هرگونه انعطاف، ایران را به ادامه برنامه‌های هسته‌ای تشویق خواهد کرد. ویتکاف و هم‌فکرانش هشدار داده‌اند که در صورت مطرح‌شدن خواسته‌های شدید، ممکن است واکنش تند تهران موجب فروپاشی کل فرآیند مذاکره شود.
با این حال گمان می‌رود که در ساعات آینده مذاکرات نسبتا امیدوارکننده‌ای در عمان اجرا شود. نگارنده بر این باور است که در طرف آمریکا، این تنها ترامپ است که تصمیم می‌گیرد و سایرین، حتی نخست وزیر اسرائیل باید از اراده ترامپ اطاعت کنند.
به همین دلیل اگر گامی که او بر آن تاکید می‌کند، نداشتن برنامه ساختن سلاح هسته ای، از سوی ایران برداشته شود، آنگاه می توان به حصول یک توافق مرضی الطرفین میان تهران – واشنگتن امیدوار بود.
