کاهش هزینه‌های مزرعه، دفع بذور علف‌های هرز

مشکل پراکندگی و گسترش جمعیت علف‌های هرز در جهان، به علت شدت یافتن عملیات کشت محصولات کشاورزی در تمام فصول و حتی پرورش بسیاری از گیاهان در اوقات خارج از فصل خاص رشد آن گیاهان به معضلی مستمر مبدل گردیده، به‌گونه‌ای که برای کشت هر محصول باید در ابتدا در اندیشه مبارزه با علف‌های هرز بود، چرا که این گیاهان قادرند یک محصول را به‌طور کامل نابود کنند.
علاوه بر آن گسترش جمعیتی علف‌های هرز مشکل دیگری به صورت مقاوم شدن برخی از این علف‌ها به سموم علف‌کش است، چرا که گیاهانی چون گونه‌هایی از تاج‌خروس وحشی، دیگر در مقابل سموم شیمیایی علف‌کش از خود حساسیت نشان نمی‌دهند.
یکی از عمده‌ عملیات آماده‌سازی زمین برای کشت در زمان آغاز فعالیت‌های کشاورزی، پاک‌سازی زمین از علف‌های هرز باقیمانده پس از برداشت محصول و همچنین علف‌های هرزی است که در هنگام رها کردن زمین در آن می‌روید.
در اکثر موارد، کشاورزان با شخم زدن این گونه اراضی و برخی عملیات زراعی، مقداری از این علف‌ها و یا بقایای آنها را از زمین خارج می‌کنند، اما نکته‌ای که کمتر به آن توجه می‌شود بذور این علف‌ها است که روی زمین ریخته شده و توسط ادوات به سرتاسر مزرعه و حتی خارج از آن منتقل می‌شوند.
این بذور پس از سبز شدن مجدد، موجب مزاحمت برای کشت اصلی و هزینه‌های بسیار در دفع آنها می‌گردند، بنابراین کشاورزان در مراحل مختلف و به‌ویژه در زمان برداشت محصولاتی نظیر غلات باید در شرایط ممکن از انتشار بذور علف‌های هرز جلوگیری کنند.
یکی از عوامل توسعه علف‌های هرز شدت‌یافتن کشت در تمام فصول است، اما لازمه اجرایی این کشت‌ها، ماشین‌ها و ادواتی است که از هنگام آماده‌سازی زمین گرفته تا مراحل کاشت، داشت و برداشت، چندین نوبت وارد زمین می‌شوند که در جابه‌جایی و انتشار بذور و اندام‌های هوایی و زمینی علف‌های هرز تا نقاط دور از مزرعه، نقشی اساسی دارند.
نقل‌وانتقال بذور علف‌های هرز توسط کلوخ‌هایی که بذر آنها در گل و لای چسبیده به چرخ تراکتورها یا در ماشین‌های برداشت و میلیون‌ها بذر توسط کمباین‌ها و … هریک به‌نوبه خود در گسترش علف‌های هرز دخالت دارند.
با افزایش فشار و مقاوم شدن برخی از علف‌های هرز نظیر Kochia و Waterhemp از خانواده تاج‌خروس به سموم علف‌کش، اهمیت کاهش هر چه بیشتر از پراکندگی بذور علف‌های هرز به امری الزامی مبدل شده است.
ماشین‌های برداشت محصول نظیر انواع کمباین‌ها در اوج زمان بذردهی علف‌های هرز در مزارع به حرکت در می‌آیند و این بذور را به اطراف پراکنده می‌کنند.
چند نکته برای تمیز کردن کمباین از بذور علف‌های هرز
• حداقل به مدت یک دقیقه مارپیچ را پس از خاتمه برداشت در خارج از مزرعه به حرکت درآورید. درهای محفظه بالابر غله و جداکننده دانه‌ها را کاملا باز کنید. این کار را در خارج از مزرعه و در فاصله‌ای دور انجام دهید.
• کمباین و قسمت‌های جداکننده غله از کاه و کلش را به حرکت در آورده و «فن» را با حداکثر سرعت به گردش درآورید.
• تمامی قطعات متحرک کمباین را حداقل به مدت دو دقیقه با آخرین سرعت به حرکت درآورید تا هرگونه بذور و قطعات اندام‌های علف‌های هرز پاک شوند.
• هرگونه مواد به جا مانده در قسمت «کلوخ‌گیر» پشت Header را پاک کنید.
• هرگونه کاه، کلش و مواد به جا مانده در مسیرهای داخلی کمباین را پاک کنید.
• با آغاز به کار در یک مزرعه دیگر نباید هیچ‌گونه ضایعاتی به آن محل منتقل شود.
• برای پاک کردن کامل قطعات کمباین می‌توان از یک کمپرسور فشار هوا استفاده کرد و تمام مسیرهای برداشت و محفظه‌ها را پاک کرد.
• قسمت‌هایی از کمباین که بیشترین بقایا و اضافات بیولوژیکی و زنده را در خود نگهداری می‌کنند؛ عبارتند از: Header، مسیر حرکت محصول و مخزن.
• چنانچه زمان کافی برای تمیز کردن تمام قطعات آلوده به بذور احتمالی علف‌های هرز وجود نداشته باشد، بهتر است که همین سه قسمت را تمیز کنید.
• یکی از مناطقی که پاک کردن کامل آن مشکل است، محل قرار گرفتن انتهای مارپیچ تخلیه در کف مخزن است که چنین موادی را می‌توان با یک مکنده از آنجا خارج کرد.
• علاوه‌بر عملیات تمیز کردن کمباین در خارج از مزرعه، دو نکته مهم دیگر نیز وجود دارد:
مورد اول: در صورت وجود علف‌های هرزی نظیر تاج‌خروس در مزرعه بهتر است که قبل از ورود کمباین، این علف‌ها را تا آنجا که ممکن است با دقت برداشت کرده و در خارج از مزرعه نابود کرد.
مورد دوم: در صورت وجود تعداد زیادی از علف‌های هرز در یک نقطه از برداشت آن صرف‌نظر کرده و یا قبل از ورود کمباین محصول را با دست برداشت و آن نقطه را حذف کرد.

ماهنامه دام و کشت و صنعت - شماره ۲۵۷- مهر سال ۱۴۰۰