حفظ جایگاه زعفران ایران در انتظار تدبیری اجرایی

ایران به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده زعفران جهان، در مناسبات تجاری با تزلزل جایگاه مواجه شده، اکنون ایران اولین و بزرگ‌ترین تولیدکننده و صادرکننده زعفران در دنیا محسوب می‌شود. تحت این شرایط و با توجه به اینکه زعفران ایرانی دارای خاستگاه منحصربه‌فردی در جهان است شاید تصور شود این محصول ارزشمند در حال حاضر بخش مهمی از صادرات غیرنفتی ما در راستای اقتصاد مقاومتی و چشم‌انداز تولید پایدار را شامل شود.
اما متاسفانه در سال‌های اخیر این رقبای ما هستند که تنها با اعمال نقش واسطه‌ای خود عملکرد بهتری در این زمینه داشته‌اند و سودآوری آنان از صادرات زعفران در حال پیشی گرفتن از ماست. در مطالعه‌ای از سوی اتحادیه اروپا که به‌منظور واکاوی مشکلات این صنعت در قاره سبز از بهبود کیفیت آن تا افزایش رقابت‌پذیری این محصول انجام شده است، استراتژی‌هایی ارائه شده که نشان می‌دهد رقیبان ما در حال طراحی استراتژی‌هایی به منظور بهبود فرآیند تجاری‌سازی و فروش این ماده ارزشمند در دنیا هستند.
حتی پیش‌بینی می‌شود تحقق این امر تولید زعفران در سطح کلان را محقق کرده و موجبات دسترسی آسان‌تر تولیدکنندگان و فعالان تجاری زعفران به بازارهای داخلی و خارجی این قاره را فراهم آورد.

دولت، صادرکنندگان زعفران را حمایت کند

مهدی برزگری یکی از صادرکندگان زعفران در خراسان شمالی با اشاره به اینکه زعفران یکی از مهمترین کشورهای تولیدکننده زعفران در دنیا است، گفت: برای حفظ جایگاه ایران در دنیا در تولید و فروش این محصول باید امر صادرات مورد توجه دولت قرار گیرد. در واقع این صادرات است که سبب می شود تا همچنان ایران در این حوزه پیشتازی کند در غیر این صورت کشورهای دیگر جای ایران را گرفته و آن موقع ایران فقط تولید کننده خواهد شد که فایده چندانی نخواهد داشت.
وی با تاکید بر اینکه باید دولت صادرکنندگان زعفران را مورد حمایت قرار دهد، ادامه داد: برای صادرات این محصول باارزش صادرکنندگان با مشکلاتی نیز مواجه هستند که باید نسبت به رفع آن ها اهتمام جدی وجود داشته باشد.برزگری یکی از مهمترین مشکلات صادرکنندگان زعفران را برون سپاری ارزی بیان کرد و توضیح داد: این امر در یک سال اول شوک زیادی را به صادرات این محصول وارد کرد اما وضعیت نسبت به آن موقع بهتر شده است.
وی تاکیدکرد: زعفران یا طلای سرخ ارزش افزوده بسیار بالایی دارد که می تواند درآمد زیادی را به عنوان کالای غیرنفتی برای کشور ایجاد کند. بنابراین اختصاص ارز نیمایی به صادرکنندگان این محصول نیز می تواند یکی از گزینه های حمایتی دولت باشد.

تولید زعفران ارگانیک

برزگری در ادامه با تصریح بر اینکه ارگانیک بودن این محصول نقش مهی را در صادرات آن و حفظ جایگاه ایران در دنیا به عنوان تولیدکننده و صادرکننده زعفران ایفا می کند، بیان کرد: ارگانیک بودن زعفران یکی از مهمترین فاکتورها دنیا برای خرید این محصول است چراکه بعد از ارسال بار به کشور مقصد محصول مورد آزمایش قرار گرفته و در صورت پاک نبودن، برگشت می خورد.
این صادرکننده زعفران در خراسان شمالی گفت: طی سال گذشته مقداری زعفران طی چندین محموله به اسپانیا صادر کردیم اما بعد از انجام آزمایشات لازم دو بخش از بار به دلیل اینکه ارگانیک نبود برگشت خورد و باید وزارت جهاد کشاورزی برنامه های آموزشی لازم را برای تولید زعفران ارگانیک تدوین کرده و به کشاورزان آموزش دهد.

بیشتر زعفران به صورت فله‌ای صادر می‌شود

برزگری به موضوع بسته بندی و برندسازی زعفران نیز اشاره و اظهار کرد: در حال حاضر قیمت اعظم زعفران تولیدی در ایران به صورت فله به سایر کشورها صادر می شود و البته تمایل سایر کشورها نیز برای خرید زعفران به صورت فله ای بودن آن است؛ چراکه بعد از وارد کردن این محصول به داخل کشور خود، آن را به بسته بندی و برندهای خاص خود به فروش می رسانند. هرچند که به طور کامل نمی توانیم صادرات فله ای این محصول را حذف کنیم؛ چراکه با انجام این کار این کشورها نیاز خود را از سایر کشورها همچون افغانستان فراهم می کنند.
برزگری ادامه داد: اما می توان با کاهش صادرات فله ای و پیش رفتن صادرکنندگان زعفران به صادرات زعفران بسته بندی شده با برند ایران، جایگاه کشورمان را در تولید و صادرات این محصول بیش از پیش افزایش دهیم.
حبیب الله مظفری مشاور مدیریت صادرات زعفران کشور در ادامه با اشاره به مشکلات زعفران در سطح ملی افزود: در سطح ملی، زعفران ایران در بحث بسته بندی با مشکل مواجه نیست و مشکلی که وجود دارد امر فرآوری این محصول است.
وی با بیان اینکه ۹۵ درصد از زعفران دنیا را ایران تامین می کند، ادامه داد: حدود ۳۰۰ تن زعفران از ایران به بازارهای خارجی ارسال می شود که فقط ۳۰۰ میلیون دلار از گردش مالی آن به ایران بازمی گردد و هشت میلیارد دیگر به خاطر وجود مشکلاتی همچون تحریم، فرآوری و … به ایران برگشت نمی شود.
وی خاطرنشان کرد: در حال حاضر پنج کشور اسپانیا، امارات، افغانستان، چین و هنگ کنگ به صورت فعال وارد عرصه زعفران شده اند که کشورهای چین و افغانستان در بحث تولید موی دماغ زعفران ایران شده و کشورهای اسپانیا، امارات و هنگ کنگ در رابطه با بحث فروش و بازاریابی موی دماغ هستند.
به گفته مظفری برندینگ و تحریم ها از دیگر مشکلاتی است که این محصول با آن دست و پنجه نرم می کند.

تولید زعفران ارگانیک

حسین زینلی مجری طرح گیاهان دارویی وزارت جهاد کشاورزی همچنین، بیان کرد: در حال حاضر در سطح ۱۲۱ هزار هکتار در کشور زعفران کشت می شود که دیگر برنامه ریزی های دولت برای افزایش سطح مزارع زعفران نیست.
وی افزود: هم اکنون دولت به دنبال آن است تا بهره وری را در واحد سطح افزایش دهد و با ارائه یارانه به کشاورز، تولید را به سوی ارگانیک تر شدن پیش ببرد. برای تولید محصول ارگانیک نیاز به سرمایه گذاری و هزینه کرد است که انجام این هزینه از توان بسیاری از کشاورزان خارج است. در نتیجه باید دولت حمایت های لازم را در این خصوص داشته باشد تا کشاورز بعد از اینکه محصول ارگانیک به بار نشست و آن را با قیمت بالاتر فروخت، خود به سوی تولید محصول ارگانیک پیش رود اما اگر در گام نخست حمایت های لازم از آن ها صورت نگیرد تمایل چندانی برای انجام این کار نخواهد داشت.
زینلی در پاسخ به این سوال که بنا به گفته صادرکنندگان ارگانیک نبودن زعفران یکی از علل برگشت خوردن این محصول به داخل کشور است، توضیح داد: تعدادی از افراد که در منزل گل های زعفران را پاک می کردند، اقدام به استفاده از حشره کش برای از بین بردن حشره ها می کردند که استفاده از این محصول برای زعفران در تعدادی از کشورها ممنوع بوده و علت برگشت خوردن محصول بوده است. وی با تاکید بر اینکه زعفران ایران محصولی پاک و سالم است، ادامه داد: به افرادی که وظیفه پاک کردن گل های زعفران را بر عهده دارند، اعلام شده که از حشره کش ها استفاده نکنند و از سوی دیگر این گل ها را در محل تمیزی پاک کنند.

۱۰ تن زعفران به کشور چین صادر شده است

وی با بیان اینکه ایران اولین صادرکننده زعفران در دنیا است و هنوز جایگاه خود را در ارتباط با این محصول حفظ کرده است، از افزایش صادرات زعفران طی امسال به کشور چین خبر داد و گفت: طی یکی دو ماه گذشته ۱۰ تن زعفران به این کشور صادر شده و این نشان می دهد که ایران همچنان جایگاه خود را برای محصول زعفران در دنیا حفظ کرده است.
مجری طرح گیاهان دارویی وزارت جهاد کشاورزی با اشاره به اینکه بیشتر زعفران ایران به صورت فله صادر می شود، به ایسنا گفت: بسیاری از کشورها تمایل دارند تا زعفران ایران را به صورت فله خریداری کنند تا بعدا آن را بسته بندی کرده و با برند خود به فروش برسانند. در حقیقت سال های سال این کشورها بر روی برندسازی کار کرده اند و ما از این امر غافل بوده ایم.
گفتنی است، برای ادامه صادرات این محصول در سایر کشورها باید متناسب با استانداردهای کشورهای هدف پیش برویم. در حقیقت اتحادیه اروپا برای زعفران استانداردهای سخت گیرانه ای گذاشته که بخشی از آن اهداف سیاسی دارد و بخشی نیز به دلیل خواص دارویی این محصول است. از آنجایی که قرار بر این است که زعفران صادر شود باید طبق سلیقه و ذائقه آن ها پیش برویم.