کشت گلخانه‌ای، نسخه نجات‌بخش کم‌آبی در کشاورزی

اخبار سبز کشاورزی؛ چند سالی می‌شود که مزارع و باغ‌های اصفهان، کمتر برف و باران به خود دیده اند؛ زاینده رود به مسیری خشک و خاک آلود تبدیل شده و آسمان هر روز کم سخاوت‌تر و زمین تشنه‌تر می‌شود.

این روز‌ها دیگر کشاورزی در بسیاری از مناطق اصفهان نه تنها به صرفه، که اصلا شدنی نیست. کسی، اما اگر قصد کشت و کار داشته باشد باید به سراغ محصولاتی برود که نیاز آبی چندانی نداشته باشند.

یکی از این گیاهان، آلوئه وراست؛ گیاهی از خانواده کاکتوس‌ها که در صنایع مختلف دارویی، غذایی و صنعتی کاربرد دارد. در درمان دیابت، انواع زخم‌ها و سوختگی‌ها استفاده می‌شود، در تهیه شربت، کمپوت و آبمیوه‌ها به کار می‌رود، جای خود را در تهیه انواع پمادها، کرم ها، لوسیون ها، شامپو‌ها و مواد آرایشی باز کرده و برای نگهداری میوه‌ها در انبار به جای مواد شیمیایی، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

آلوئه ورا، مقاوم در برابر کم آبی و شوری

احمدرضا رئیس زاده مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان اصفهان گفت: آلوئه ورا گیاه دارویی چند ساله از گروه گیاهان گوشتی و کاکتوس هاست که در مناطق گرمسیری در فضای باز و در مناطقی همچون استان اصفهان در گلخانه کشت می‌شود.

او افزود: آلوئه ورا به کم آبی و خشکی بسیار و به شوری تا حدی مقاوم و نیاز آن به کود و تغذیه بسیار کم است.

مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان اصفهان ادامه داد: نیاز آبی گلخانه‌های آلوئه ورا حدود یک چهارم نیاز آبی گلخانه‌های سبزی و صیفی است و به عنوان مثال هر هکتار گلخانه آن، سالیانه حدود ۲۵۰۰ متر مکعب آب نیاز دارد.

رئیس زاده با بیان اینکه آلوئه ورا نسبت به سایر گیاهان گلخانه ای، کمتر دچار آفت و بیماری می‌شود اظهار کرد: پرورش این گیاه نیاز به گلخانه‌های مجهز و پرهزینه، دانش فنی بالا و سرمایه گذاری زیادی ندارد؛ ضمن اینکه آلوئه ورا قابلیت فرآوری و صادرات هم دارد.

او در خصوص روش‌های تکثیر این گیاه گفت: روش ازدیاد و تکثیر این گیاه بسیار آسان و از طریق پی جوش و عمر مفید آن به طور متوسط ۵ سال بعد از کشت است.

شرط توسعه کشت آلوئه ورا، ایحاد امکان فرآوری محصول

مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان اصفهان وسعت زیرکشت آلوئه ورا در فضای باز استان‌های جنوبی کشور را بیش از ۲۰۰۰ هکتار و در گلخانه‌های کشور حدود ۱۵۰ هکتار اعلام و اضافه کرد: استان اصفهان هم ۱۵ هکتار گلخانه چوبی و فلزی آلوئه ورا دارد که بیش از ۳۰ بهره بردار در آن‌ها مشغول کشت و پرورش این گیاه دارویی هستند.

رئیس زاده گفت: عملکرد این گیاه در هکتار ۲۰۰ تا ۳۵۰ تن در هکتار و مجموع تولید استان اصفهان حدود چهار هزار تن برگ‌تر است. با توجه به استمرار خشکسالی و نیاز کم آبی آلوئه ورا، همچنین کاربرد‌های مختلف آن، می‌توان با راه اندازی کارخانه‌های فرآوری برای توسعه کشت، نیز اقدام کرد.

مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان اصفهان گفت: به تازگی اولین کارخانه فرآوری آلوئه ورای استان در شهرستان مبارکه راه اندازی شده که سالیانه به بیش از ۳۰ هزار تن برگ آلوئه ورا نیاز دارد رئیس زاده افزود: برای تامین این نیاز باید وسعت گلخانه‌های پرورش این گیاه دارویی در استان به حدود صد هکتار برسد.

خام فروشی آلوئه ورا در سایه نبود صنایع تبدیلی

مختاری یکی از گلخانه داران آلوئه ورا در شهرستان مبارکه به خبرنگار ما گفت: دانش آموخته رشته مهندسی کشاورزی هستم و در جستجوی کار، از پنج سال پیش، به کشت آلوئه ورا روی آوردم؛ اوایل اطلاعات صحیح و کاملی درباره این گیاه نداشتم، اما با وجود سختی‌ها کار را ادامه دادم.

او افزود: همراه با همسرم هزار متر مربع گلخانه دایر و آلوئه ورا کشت کرده ایم که سالیانه ۳۰ تا ۴۰ تن محصول دارد و آن را به صورت خام به عطاری‌ها می‌فروشیم.

این پرورش دهنده آلوئه ورا، خام فروشی، هزینه بالای راه اندازی گلخانه و اجاره زمین، قیمت کم محصول و خشکسالی را از مشکلات جدی گلخانه داران دانست و گفت: مشکل فروش و کاهش تقاضای آلوئه ورا باعث شد بسیاری در شهرستان مبارکه گلخانه‌های خود را جمع کنند.

مختاری اظهار کرد: راه اندازی صنایع تبدیلی هزینه‌های زیادی می‌طلبد و در توان تولیدکنندگان خرد نیست؛ اگر سرمایه گذاران کلان وارد میدان شوند و به عنوان مثال برای فرآوری صنعتی آلوئه ورا اقدام کنند می‌توان کشت این محصول به صرفه را رونق داد. با تلاش فراوان توانسته ام در اصفهان و سایر استان‌ها برای محصول خود مشتری پیدا کنم، اما خام فروشی چندان سودآور نیست.

راه اندازی نخستین واحد صنعتی فرآوری آلوئه ورا

کسری بابایی مدیر جهاد کشاورزی شهرستان مبارکه گفت: کارخانه فرآوری آلوئه ورا با وسعت دو هزار و ۶۰۰ متر مربع به تازگی در شهرک صنایع غذایی مبارکه کار خود را آغاز کرده است.

او با اشاره به اینکه این کارخانه زمینه اشتغال زنان سرپرست خانوار و افراد بومی شهرستان را فراهم کرده است گفت: در این واحد صنعتی، آلوئه ورا از گلخانه دار با قیمت روز خریداری و با کیفیت و به صورت پاستوریزه فرآوری می‌شود.

مدیر جهاد کشاورزی شهرستان مبارکه عملکرد فعلی کارخانه را تولید روزانه ۳۵۰ تن فرآورده ژل تصفیه شده اعلام کرد و افزود: ظرفیت واقعی تولید روزانه این کارخانه حدود ۱۰ تن محصول با فرآوری ۲۵ تن برگ‌تر آلوئه وراست.بابایی با اشاره به کاربرد آلوئه‌ورا در سه بخش غذایی، آرایشی و داروسازی ادامه داد: در چشم انداز ۱۰ ساله کارخانه، فرآوری آلوئه ورا، ژل تصفیه شده آن و انواع عصاره‌های استخراج شده از منابع گیاهی پیش بینی شده است.

او توسعه کشت آلوئه ورا و گسترش فعالیت این کارخانه را در اشتغالزایی و ارزآوری موثر دانست و به باشگاه خبرنگاران جوان گفت: رهایی از خام فروشی و تبدیل ثروت و ظرفیت عظیم گیاه دارویی آلوئه ورا به فرآورده‌های مختلف غذایی، دارویی، صنعتی، ایجاد اشتغال و سودآوری را برای منطقه به ارمغان می‌آورد.مدیر جهاد کشاورزی شهرستان مبارکه مجموع تولیدات گلخانه‌ای این شهرستان را در شرایط عادی حدود ۶۴ هزار تن برآورد و تاکید کرد: جایگزینی محصولات کم آب بر و مقاوم به خشکسالی از مهمترین اولویت‌های بخش کشاورزی است.

تولید آلوئه ورا با توجه به ویژگی‌های خاص آن به ویژه نیاز آبی کم، می‌تواند انتخابی مطمئن در طرح تغییر الگو‌ی کشت، باشد با این شرط که همراه با توسعه گلخانه ها، جهاد کشاورزی و سرمایه گذاران هم همت و صنایع تبدیلی راه اندازی کنند تا این محصول با ارزش افزوده روانه بازار شود.

کبری لطفی میشاندانی ـ کارشناس بخش کشاورزی