جایگاه زن و مادر در ایران؛ از آناهیتا تا بانوی معاصر
روایتی تاریخی از نقش زن و مادر در ایران؛ از آناهیتا تا مادران امروز. نمادی از عشق، خرد و استقامت ایرانی.
او آغاز زندگی است، آرامش خانه و تکیهگاه نسلها؛ مادر، واژهای که در هر زبان و فرهنگی برابر با عشق بیقید است. در تاریخ ایران، زن نهتنها مادر، بلکه آموزگار تمدن، پاسدار فرهنگ و مظهر خرد بوده است.
اخبار سبز کشاورزی؛ روایت جایگاه زن در ایران از آناهیتا و اشکانیان تا مادران امروز، سیر در دگرگونی دوگانهای است میان تقدس، چالش و بالندگی.
نقش زن و مادر در ایران پیش از اسلام
در ایران باستان، زن نمادی از زایش، باروری و نیروی ایزدی بود. ایزدبانو آناهیتا در باور ایرانیان باستان، نگهبان پاکی و مادر جهان بود؛ نمادی از باران، زمین و زایش که پرستشش با احترام عمیق انجام میشد.
در دوره هخامنشیان، اسناد گلیِ بهجایمانده از تختجمشید، تصاویری روشن از مشارکت زنان در ادارهی امور اقتصادی و اجتماعی ارائه میدهند. زنان در ساختار قدرت، دارایی و دستمزد مستقل داشتند و حتی در کارگاههای دولتی، سرپرستی کارگران به آنان سپرده میشد.
در دوران اشکانی و ساسانی نیز زنان اشراف در تعلیم فرزندان، روابط دیپلماتیک و گسترش ارزشهای فرهنگی نقش فعالی داشتند. در باور مردم این دوران، مادر، نماد تعادل میان زمین و آسمان بود؛ کسی که با عشق خود جامعه را از فروپاشی در برابر خشونت نجات میداد.
در هستهی تمدن ایرانی، «زن» پیش از هر چیز، معلم عشق و نگهبان آرامش بوده است.
مقام زن و مادر بعد از ظهور اسلام در ایران
با ورود اسلام، تصویر زن ایرانی در پرتو معنویت تازهای درخشید.
در قرآن، بهشت زیر پای مادران توصیف شد و پیامبر (ص) فرمود: «بهشت زیر پای مادران است» — مفهومی که در فرهنگ ایرانی با احترام تاریخی به زن درآمیخت و پایههای یک کرامت نو را شکل داد.
در جامعه ایرانیِ پس از اسلام، مادر به عنوان سرچشمه تربیت، ادب و ایمان شناخته شد. دختران ایرانی در کنار مردان در عرصهی دانش و ادب رشد کردند؛ از رابعه بلخی گرفته تا بانوان شاعر، مفسر و عالمه در دورههای ایلخانی و صفوی.
نگاه اسلامی به زن، شأن مادری را به مرتبهای والا رساند؛ جایی میان عشق الهی و مسئولیت انسانی.
مادر ایرانی، حامل فرهنگ قرآن و وارث مهر آناهیتاست — ترکیبی که هویت زن ایرانی را یگانه و ریشهدار ساخته است.
زن ایرانی امروز؛ تصویر استقامت و بالندگی
در ایران معاصر، زن و مادر در فرهنگ ایران دیگر تنها درچهارچوب خانه تعریف نمیشود. او معلم، پزشک، پژوهشگر، کارآفرین و حتی مدیر عرصههای کلان است.
ایران امروز شاهد هزاران زن دانشمند و هنرمند است که در جهان میدرخشند؛ مادرانی که هم ستون خانوادهاند و هم راهبر پیشرفت جامعه.
بااینحال، زنان ایرانی هنوز با چالشهایی چون تبعیض شغلی، محدودیتهای اجتماعی و کمبود حمایت مواجهاند؛ اما روحیهی استقامت، آنان را به قلهی پیشرفت رسانده است.
تقدیر از مادران امروز ایران
در روز مادر، تنها نباید به گل و هدیه بسنده کرد؛ بلکه باید درک کنیم که هر زن ایرانی، سهمی از تداوم فرهنگ و توسعه کشور بر دوش دارد. حمایت از نقش اجتماعی زنان و توازن میان کار و خانواده، بهترین نشانهی قدردانی واقعی از مادران ایرانی است.
مادران، حافظان حیاتاند. بیآنها هیچ تمدنی، هیچ آیندهای شکل نمیگیرد.
