پرورش الاغ؛ هر آنچه یک سرمایه گذار باید بداند

اخبار سبز کشاورزی؛ در سال‌های اخیر تب پرورش الاغ در بسیاری از مناطق جهان ازجمله ایران داغ و درآمد میلیونی آن سبب شده بسیاری از افراد برای فعالیت در این زمینه از خود اشتیاق نشان دهند. حال فارغ از این‌که پرورش‌دهندگان الاغ از نظر نوع سیستم پرورشی به چند دسته تقسیم می‌شوند، کسب اطلاعاتی در زمینه پرورش در کنار استفاده از تجارب دیگران می‌تواند برای علاقه‌مندان به این حرفه مفید واقع شود.

معرفی و آشنایی کلی با الاغ

الاغ‌ها حیواناتی بسیار مقاوم و قادرند در محیط‌های بی‌آب‌وعلف با کمترین خوراک موجود زیست کنند. همچنین این حیوانات می‌توانند چندین روز بدون آب زنده بمانند. میانگین بلندی قد الاغ 130 سانتی‌متر است، ولی براساس نوع نژاد ممکن است بین 60 تا 170 سانتی‌متر باشد. همچنین وزن این حیوان بین 250 تا 300 کیلوگرم است. از مهم‌ترین نژادهای الاغ می‌توان به تبتی، معمولی، شامی، قبرسی، حبشی و آراز اشاره کرد.

بیشتر بخوانید: مدیریت پرورش «الاغ شیری»

دلایل اقتصادی پرورش الاغ

الاغ از معدود حیوانات اهلی است که به جرأت می‌توان گفت تمام اعضای بدن آن از گوشت، شیر، پوست ‌و استخوان گرفته تا کود آن در جهت اهداف تغذیه‌ای و پزشکی قابل‌ استفاده است.

از مهم‌ترین محصولاتی که پرورش‌دهنده می‌تواند با پرورش الاغ به سودی قابل‌قبول در این فعالیت اقتصادی برسد،

شامل 6 مورد زیر است:

1- تولید شیر: این محصول که یکی از مهم‌ترین فرآورده‌های الاغ است، به‌دلیل برخوردار بودن از کازئین پایین و آنتی‌اکسیدان بالا دارای خواص شگفت‌انگیز و بی‌نظیری برای سلامت انسان است.

مهم‌ترین فواید این نوشیدنی مغذی :

• شیر الاغ به دلیل نزدیک بودن ترکیبات آن به شیر انسان به‌عنوان مهم‌ترین شیر جایگزین برای نوزادانی است که از شیر مادر، محروم هستند؛

• در درمان بیماری‌های عفونی به‌دلیل داشتن خواص آنتی‌باکتریال قوی موثر است؛

• در درمان ناراحتی‌های قلبی و چاقی به‌دلیل بالا بودن میزان اسیدهای چرب امگا 3 و مواد معدنی همچون کلسیم مفید است؛

• رفع بی‌خوابی؛

• حفظ سطح انرژی بدن؛

• درمان خون‌دماغ شدن؛

• درمان اسهال؛

• درمان سرفه و آسم؛

• کمک به پاک‌سازی و جوانی پوست؛

• تهیه صابون و کرم‌های آرایشی بهداشتی؛

• تسکین درد مفصل، تب، مشکلات کبدی؛

• و… .

شیر الاغ به‌عنوان گران‌قیمت‌ترین شیر در کشورهای اروپایی به‌ویژه فرانسه و ایتالیا به فروش می‌رسد. در ایران هم این شیر که به‌عنوان یک نوشیدنی لاکچری به‌حساب می‌آید و به قیمت لیتری بیش از 700 هزار تومان فروخته می‌شود.

مدت شیردهی الاغ

الاغ پس از زایمان بین 150 تا 210 روز می‌تواند شیر تولید کند و اگر علوفه و خوراک آن به‌خوبی تأمین شود حتی قادر است روزی حدود 2 لیتر شیر بدهد؛ اما به‌طورکلی الاغ‌ها قادر هستند روزی بین 5/0 تا 5/1 یا به‌طور میانگین 7/0 لیتر شیر تولید کنند.

2- تولید پنیر :

از شیر الاغ پنیری تهیه می‌شود که به‌عنوان گران‌قیمت‌ترین و کمیاب‌ترین پنیر با کیلویی بالغ‌بر 13 میلیون تومان در داخل کشور به فروش می‌رسد. ناگفته نماند که برای تهیه یک کیلوگرم پنیر از 25 تا 30 لیتر شیر استفاده می‌شود که برای تهیه آن باید شیر 40 تا 45 الاغ دوشیده شود.

3- تولید روغن :

علاوه‌بر شیر و پنیر الاغ، روغن تهیه‌شده از چربی روده، قلم پا و پی، از دیگر فرآورده‌های این حیوان است که برای درمان مواردی ازجمله درد مفاصل، شفافیت پوست و جای زخم استفاده می‌شود. از بدن هر الاغ حدود نیم کیلوگرم روغن می‌توان استحصال نمود که در ایران کیلویی 400 هزار تومان مبادله می‌شود.

4- تولید ژلاتین :

این فرآورده که از پوست الاغ به‌دست می‌آید برای درمان سرگیجه، بی‌خوابی، نامنظمی قاعدگی و … به کار می‌رود.

5- تولید سرگین :

سرگین الاغ که با عنوان عنبر نسارا در کشور شهرت دارد از نظر طب سنتی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است؛ زیرا دارای خاصیت آنتی‌بیوتیک است. این محصول برای در درمان انواع عفونت‌ها، سرماخوردگی، برونشیت، آلرژی، سینوزیت، میگرن، زخم‌های چرکین و سوختگی، دندان‌درد و … استفاده می‌شود. این کود که در بهار جمع‌آوری و در بسته‌های 100 گرمی با قیمت 5 تا 20 هزار تومان به فروش می‌رسد.

6- تولید گوشت :

یکی دیگر از محصولات تولیدی الاغ گوشت آن است. اگرچه این گوشت به‌دلیل وجود قند بالا زود فاسد و به دلایل دیگری از دیدگاه اسلامی مکروه است؛ اما در برخی از کشورها همانند اسپانیا و بلغارستان مصرف بالایی دارد. غالباً هدف از پروار کردن الاغ استفاده از گوشت آن برای باغ‌وحش‌ها است.

بدین ترتیب از مهم‌ترین مزایای پرورش الاغ، قابلیت استفاده کاربردی از فرآورده‌های تولیدی این حیوان است که پرورش الاغ شیری را به یک تجارت واقعی و پرسود تبدیل کرده است.

بازار سنجی پرورش الاغ شیری

پرورش الاغ به‌دلیل فرآورده‌هایی که ذکر شد از لحاظ صرفه اقتصادی مناسب‌ترین گزینه پرورش دام در عصر حاضر است؛ زیرا بازار جهانی آن به‌خاطر محصولاتی که از شیر الاغ تولید می‌شود به‌خصوص پنیر، رشد سریعی یافته و افراد زیادی حاضرند برای خرید این پنیر هزینه هنگفتی را پرداخت کنند. همچنین تولید سایر محصولات، نشانه‌ای از آینده درخشان بازار این کسب‌وکار در سراسر جهان است.

اقدامات لازم برای پرورش الاغ شیری

دریافت مجوز: افرادی که تمایل ورود به عرصه پرورش الاغ را دارند برای شروع می‌توانند به دریافت مجوزهای لازم اقدام کنند. این مجوز که از طرف سازمان جهادکشاورزی صادر می‌شود و برای تعداد 50 رأس به بالا داده می‌شود.

انواع سیستم پرورش الاغ شیری: برای پرورش الاغ شیری می‌توان از دو نوع سیستم پرورشی استفاده نمود:

• سیستم بسته

• سیستم باز (مرتع)

در سیستم بسته که اغلب برای پرورش صنعتی الاغ مورد استفاده قرار می‌گیرد حیوان در جایگاه بسته پرورش داده می‌شود. این جایگاه باید دارای فضای مسقف و فضای غیر مسقف(بهاربند) باشد که براساس ضوابط نظام دامپروری کشور به‌ازای هر رأس الاغ به 16 مترمربع فضا نیاز است. حدود 6 مترمربع از این فضا برای قسمت مسقف و مابقی برای فضای بهاربند در نظر گرفته می‌شود.

همچنین، جایگاه پرورش می‌باید مجهز به امکاناتی مانند سیستم آبخوری، تهویه، روشنایی، سیستم گرمایشی و سرمایشی باشد. در سیستم باز، تقریباً 9 ماه از سال می‌توان الاغ را با چرای آزاد در مرتع تغذیه نمود و 3 ماه باقی‌مانده که زمستان است با جیره دستی تغذیه می‌شود.

خرید الاغ شیری مناسب برای پرورش

برای اینکه پرورش الاغ شیری از توجیه اقتصادی خوبی برخوردار باشد باید از حیوانی استفاده نمود که هم از نظر تولید شیر و هم از حیث قیمت خرید مناسب باشد.

فصولی همانند پاییز و زمستان زمان مناسب خرید الاغ شیری برای پرورش است و می‌توان در این زمان الاغ را با نازل‌ترین قیمت ممکن تهیه نمود؛ زیرا کسانی که از الاغ برای اهدافی همانند بارکشی استفاده می‌کنند در فصل پاییز و زمستان به‌دلیل کمبود علوفه و خوراک و گران تمام شدن هزینه نگهداری این حیوان اقدام به فروش آن‌ها می‌کنند؛ در این زمان با عرضه زیاد این حیوان می‌توان اقدام به خرید آن کرد.

تغذیه الاغ شیری

در تغذیه الاغ شیری همانند سایر دام‌ها می‌باید از جیره‌ای استفاده نمود که علاوه‌بر کیفیت و ارزان‌قیمت بودن تأمین‌کننده احتیاجات غذایی این حیوان باشد. از مهم‌ترین علوفه‌های مورداستفاده در جیره الاغ شیری یونجه و کاه به‌ویژه کاه جو را می‌توان نام برد. همچنین این حیوان برای این‌که بتواند تولید شیر خوبی داشته باشد باید با دانه‌هایی مانند جو تغذیه شود.

ماهنامه دام و کشت و صنعت-شماره ۲۷۶-تیر ۱۴۰۲