مدیریت پرورش «الاغ شیری»

پرورش الاغ جوان

اخبار سبز کشاورزی : کره‌الاغ از ابتدای 6 ماهگی تا 15 ماهگی الاغ جوان تلقی می‌شود که از مرحله‌شیرخوارگی جدا شده و علف‌خوار تلقی می‌شود.

مدیریت پرورش الاغ جوان با مدیریت تغذیه‌آن گره خورده است و به عبارت دیگر توجه به کیفیت و کمیت خوراک او بسیار مهم است؛ زیرا الاغ جوان برخلاف الاغ بالغ در مرحله‌رشد قرار دارد و برای تکامل جسمی لازم است توجه کامل اعمال شود تا الاغ جوان برای مدت طولانی در گرسنگی نبوده و خوراک او علاوه بر علوفه مرغوب نیز مواد متراکم مانند جو، ذرت و یا کنجاله تخم پنبه داشته باشد. توجه به آب تمیز و کافی نیز از اهمیت زیادی برخوردار است.

توجه به محیط پرورش یعنی اندازه جایگاه، گرما، سرما و وجود نور کافی نیز بسیار مهم است.

جفت‌گیری الاغ

از آنجایی که ماهیت و جنس سلول‌های جنسی از پروتئین می‌باشد، ضروری است در فصل جفت‌گیری بر کیفیت خوراک از نقطه نظر افزایش مقدار پروتئین و مواد خوراکی انرژی‌زا توجه شود، به این عمل در مدیریت تغذیه «فلاشینگ» می‌گویند.

اگر ماده الاغ جفت‌گیری نکند یا جفت‌گیری او ناقص مانده و جنینی حاصل نشود و اگر زایمان نکند شیر تولید نخواهد کرد.

در واقع براساس ذات و طبیعت حیوان، وی شیر را برای کره‌ خود تولید می‌نماید ولی انسان بر این تولید مدیریت نموده و به بهای تغذیه و نگهداری حیوان از این محصول ارزشمند استفاده می‌کند.

یک و نیم لیتر تولید شیر در هر دوشش

پستان الاغ مانند پستان گاو و گوسفند محفظه‌ی مخصوص جمع‌آوری شیر ندارد و شیر تولیدی در مسیر خروج شیر، حدفاصل سلول‌های شیری تا پستانک جمع می‌شود. بنابراین لازم است هرچه زودتر از پستان خارج شود. حداقل دفعات شیردوشی در الاغ 3 تا 4 و حداکثر آن 6 تا 7 بار دوشش(تقریبا هر 3/5 تا 4 ساعت یک بار) در طول 24 ساعت است. مقدار شیر تولیدی بستگی به نژاد، سن، زمان شیردهی و هیکل الاغ ماده دارد. الاغ در هر دوشش بین 300 تا 750 سانتی‌متر مکعب شیر تولید می‌کند.

در پیک تولید (یعنی بالاترین حد تولید در طول دوران شیردهی) به 1/5 لیتر در هر دوشش نیز می‌رسد. معمولا هر چه الاغ بزرگتر باشد شیر بیشتری تولید می‌کند.

الاغ ماده به‌طور معمول حداکثر 230 روز شیر تولید می‌کند. در پایان دوره شیرواری، زمانی که تولید شیر الاغ ناچیز شد، بهتر است الاغ را اصطلاحاً خشک نماییم. بدین منظور اولا کره الاغ باید از مادرش جدا شده باشد. ثانیا با دادن جیره خشک (بدون علوفه سبز) و قطع شیردوشی به حیوان کمک کنیم تا وارد مرحله‌ خشکی شود.

خشک‌کردن شیر الاغ از طرف دیگر سبب می‌شود مواد مغذیی را که حیوان صرف تولید شیر می‌نمود برای رشد جنین خود مصرف نماید.

مصرف شیر الاغ برای کودکان

همانگونه که در شماره قبل ذکر شد تولید اصلی و ارزشمند یک واحد پرورش الاغ شیری، شیر الاغ است که هم از نظر اقتصادی ارزشمند است و هم موارد مصرف بسیار دارد.

مهم‌ترین مورد مصرف شیر الاغ، برای تغذیه‌ی کودکان مبتلا به آلرژی است. آن‌ها نمی‌توانند شیر سایر حیوانات و شیر خشک مصرف کنند و زمانی که مادرشان نیز شیر کافی ندارد، بهترین و مناسب‌ترین خوراک آن‌ها حداقل تا پایان شش ماهگی و ترجیحا تا پایان دوسالگی شیر الاغ است که از نقطه نظر ترکیبات شیمیایی بسیار شبیه شیر مادر است.

این موضوع، مقوله‌ای است که از نظر پزشکی و شرعی هیچ مشکلی ندارد. شیر الاغ منبع مناسبی از لاکتوز (قند شیر)، پروتئین، مواد معدنی، ویتامین C و اسیدهای چرب حاوی امگا3 می‌باشد.

این شیر در مقایسه با شیر مادر حاوی چربی کمتر است که به راحتی قابل افزودن است (بعضی از منابع افزودن مقداری روغن آفتابگردان را توصیه می‌نمایند). از طرف دیگر برای افرادی که نسبت به مصرف چربی پرهیز دارند و از جمله افراد کهنسال و ضعیف بنیه نیز نوشیدنی مناسبی است.

در مسیر تولید شیر الاغ

• لازم است توصیه‌های بهداشتی به‌طور کامل در نظر گرفته شده و اجرا شوند.

• می‌توان شیر الاغ را پس از دوشش مورد استفاده قرار داد.

• می‌توان شیر الاغ را پس از دوشش تا 4 روز در داخل یخچال و در دمای 4- درجه سانتی‌گراد نگهداری نمود.

• در صورت پاستوریزه شدن می‌توان شیر الاغ را تا یک هفته در یخچال نگهداری کرد.

• شیر الاغ را می‌توان در دمای 20- درجه سانتی‌گراد فریز کرد.

• شیر فریز شده را می‌توان 3 تا 6 ماه نگهداری نمود.

• لازم است شیر فریز شده در دمای 70 درجه سانتی‌گراد گرم شود.

• برای حفظ تمامی خاصیت‌های شیر الاغ بهتر است شیر فریز شده به درجه جوش (100 درجه) نرسد.

• در صورت وجود نگرانی درخصوص بهداشت شیر الاغ، جوشاندن شیر توصیه می‌شود.

مهندس محمدصادق لطفی‌پور ـ عضو هیات علمی موسسه تحقیقات علوم دامی کشور