تشخیص و درمان ورم پستان دام‌ها

اخبار سبز کشاورزی؛ بدون توجه به مقدار و اهداف ناشی از تولید شیر، اصلی‌ترین وظیفه یک دامدار گاوهای شیری، تولید شیر سالم و با کیفیت است.

مقدار سلول‌های سوماتیک(SCC)، میزان پروتئین، زمان تاریخ مصرف و تولید لبنیات به دست آمده از شیر، فاکتورهای بسیاری مهمی از یک شیر سالم هستند. حفظ استانداردهای اجباری از عوامل بازارپسندی و اعتماد مصرف‌کننده به شیر تولید شده است.

بیشتر بخوانید: میزگرد ورم پستان در گله‌های گاو شیری

عوامل موثر بر کیفیت شیر شامل شرایط آب و هوایی، سلامت و بهداشت دام‌ها، ژنتیک دام و چگونگی حمل و نقل شیر تولید شده هستند، هر چند شرایط تغذیه نقشی حیاتی در کیفیت شیر دارد.

تغذیه دام با مواد فاقد کیفیت لازم که منجر به کاهش انرژی و فاکتورهای اساسی در گاو می‌گردد، مقاومت دام را در مقابل عوامل بیماری‌زای ورم‌پستان(Mastitis) کاهش می‌دهد. حفظ توان ایمنی دام‌ها به آنها کمک می‌کند تا در مقابل چالش‌های باکتریایی آمادگی لازم را داشته باشند.

نکته مهم در پیشگیری و معالجه دام‌های شیری، استفاده از موادغذایی با جیره کامل است که با حفظ سیستم ایمنی بدن دام‌ها، آن‌ها را در مقابل عوامل بیرونی و ازجمله باکتری‌هایی که بر کیفیت شیر اثر می‌گذارند، کمک می‌نماید. ضمن این که این باکتری‌ها موجب بروز عفونت و دردناک شدن پستان‌های گاو نیز می‌شوند.

کاهش سلول‌های سوماتیک(بدنی)

تحقیقات نشان می‌دهد که ارتقاء ایمنی وسلامت گاو، چگونه خود را در کیفیت شیر نشان می‌دهد. در مطالعات به عمل آمده، معلوم گردیده که تغذیه دام با مواد خوب در مقایسه با دام‌هایی که از جیره غذایی مناسب برخوردار نبوده‌اند، تا چه اندازه در کاهش سلول‌های سوماتیک(SCC) موثر بوده است.

علائم بیرونی و درمان

ورم پستان یک بیماری گسترده در تمام دامداری‌های شیری جهان است و از آنجایی‌که موجب کاهش کیفیت شیر، زیان‌های اقتصادی و گاه حذف دام مبتلا از گله می‌شود باید مورد توجه دامداران باشد. بررسی مستمر پستان‌های دام‌های شیری و توجه به علائم اولیه بیماری از نکات مهم در درمان بیماری است.

عوامل ایجاد ورم پستان شامل باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها و عوامل غیرعفونی از قبیل مواد شیمیایی، آسیب‌های فیزیکی مانند ضربه وارد شدن و … است، اما مهم‌ترین عامل در بروز ماستیتیس باکتری‌هایی هستند که از راه مجرای شیری پستان وارد بافت آن می‌شوند.

امکان دارد در روند شیردوشی روزانه و آلوده‌شدن وسایل شیردوشی به باکتری‌ها، عامل عفونی از یک گاو آلوده به گاوهای دیگر منتقل شود و تعداد زیادی از گاوها به‌طور ناخواسته آلوده شوند. قرمزی و التهاب نوک پستان‌ها، تورم در صورت شدت آلودگی، خروج مایع چرکی از پستان از علائم وجود این بیماری است.

درمان ورم پستان

ارسال نمونه شیر به آزمایشگاه تشخیص طبی برای آغاز درمان و معلوم نمودن نوع باکتری و میکروب بسیار اهمیت دارد، اگر چه برخی از دامداران بنا بر تجارب درازمدت به محض مشاهده آثار اولیه ورم پستان اقدام به درمان می‌کنند.

نکته بسیار مهم در شروع درمان درخواست همکاری از افراد کارشناس است، چرا که هرگونه اقدام خودسرانه می‌تواند منجر به صدمات فیزیولوژیکی به بافت پستان و زیان‌های بعدی گردد. درمان ورم پستان در مراحل اولیه و خفیف، با استفاده از پمادهای آنتی‌بیوتیکی و تخلیه چند باره شیر آلوده امکان‌پذیر است. استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها، داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی و مایع درمانی، از روش‌های درمان ورم پستان است.

چند توصیه در کنترل بیماری

• دقت در ضدعفونی و پاک نگه داشتن سر پستانک‌های دستگاه شیردوشی. بی‌توجهی به آلوده بودن سرپستان‌های گاو، با ضدعفونی کردن پستانک‌های دستگاه شیردوشی کاهش می‌یابد. مجهز نمودن سالن شیردوشی و کارکنان به ابزار و مواد ضدعفونی‌کننده می‌تواند از بروز آسیب‌ و ضررهای بعدی جلوگیری کند.

• آموزش کارکنان در تشخیص اولیه، کنترل و درمان ورم پستان. کارکنان باید توجه داشته باشند که شیر دام آلوده نباید وارد مخزن شیر قابل عرضه گردد، چرا که موجب آلایندگی به عفونت و پائین آمدن کیفیت آن می‌شود.

• جدا کردن دام‌های آلوده از دام‌های سالم تا کسب بهبودی کامل و اقدام سریع به درمان آن‌ها چرا که هرگونه کوتاهی و تعلل می‌تواند موجب انتشار بیماری گردد.

ماهنامه دام و کشت و صنعت-شماره ۲۷۶-تیر ۱۴۰۲