همباوری و انسجام بدنه و مدیریت
از قرارگاه تنظیم بازار تا قرارگاه صادرات
در ابتدای دولت سیزدهم در وزارت جهادکشاورزی، پس از حذف ارز ترجیحی واردات نهاده‌های دام و طیور به دستور وزیر وقت، قرارگاه امنیت غذایی و تنظیم بازار(قرارگاه نرخ‌گذاری دستوری، بگیر و ببند، داغ و درفش و...) ایجاد شد که نهایت کار آن ارائه گزارش معاونت تولید بود (عمدتاً مرغ، تخم‌مرغ و گوشت قرمز) بود.
اخبار سبز کشاورزی؛ قرارگاهی که نتایج آن بیشتر به پس‌رفت صنعت مرغداری و دامپروری، بعضا ارائه آمار دست‌ساز و مدیر راضی‌کن و در موارد زیادی تعطیلی واحدهای تولیدی انجامید؛ به شیوه‌ای که کشوری با تولید حدود چهار میلیون تُن گوشت و تخم‌مرغ و نیاز مصرف سالانه نزدیک به سه میلیون تُن، متاسفانه در اثر همان سیاست‌ها، ناچار به واردات تخم‌مرغ و گوشت مرغ از ترکیه و... شد.
اینک به‌نظر می‌رسد راه نجات و بنای کار اگر بر حمایت از رشد تولید با حفظ منابع پایه، یکنواختی تولید(تولید مستمر بدون توقف)، تولید دانش‌بنیان(مقرون به‌صرفه، رقابت‌پذیر و در دسترس) تولید صادرات‌محور(با هدف صادرات مازاد مصرف داخلی، صادرات مناسب سلیقه متقاضیان خارجی، ارزآوری و اشتغال‌زایی) استوار شود، امیدی به استمرار امنیت غذایی هست.
بیشتر بخوانید: تعادل بازار و ایجاد درآمد ارزی با صادرات مستمر مرغ
در این صورت، قاعدتاً همباوری، همکاری، همراهی و حمایت جدی مجلس، ریاست‌جمهوری و هیات‌دولت به‌ویژه وزارتخانه‌های صنعت، معدن و تجارت، اقتصاد و دارایی، بانک مرکزی، گمرک‌ها، وزارت مسکن و شهرسازی و ... با وزارت جهاد کشاورزی می‌تواند به رشد منطقی تولید و صادرات بینجامد.
انسجام و ارتباط بدنه وزارتخانه با مدیران ارشد، نخستین گام
در این میان نخستین گام انسجام و ارتباط بدنه وزارتخانه با مدیران ارشد است که می‌تواند به همت کارشناسان و پرسنل وزارتخانه صورت گیرد و به نظر می‌رسد طی یک سال به مرور، برنامه‌های وزارت جهادکشاورزی همچون جوجه‌ریزی منظم و رو به افزایش، بیمه اجباری جوجه یک‌روزه توسط صندوق بیمه کشاورزی(که ضمانت تولید را در بر دارد)، واردات منظم نهاده‌های خوراک دام و طیور و اخیراً بها دادن به تشکل‌های دام و طیور که بنابر قانون، اجازه یافتند خوراک دام و طیور نیاز مصرفی واحدهای فعال عضو را تامین کنند، موجب شد تا حدودی نیاز کشور مرتفع و افزایش تولید بیش از مصرف انجام پذیرد.
صادرات محصولات کشاورزی ایران تنها 3 دهم درصد
با این همه همواره در ذهن فعالان کشاورزی این سوال بی‌جواب می‌ماند که چرا در حالی که ایران یک‌درصد منابع جهان و تقریباً یک‌درصد تولید محصولات کشاورزی جهان را در اختیار دارد(ارزش تولیدات کشاورزی ایران نیز حدود 70 میلیارد دلار است) اما تنها 3 دهم درصد صادرات محصولات کشاورزی جهان، از ایران صورت می‌گیرد؛ در حالی که نگاه کارشناسی می‌گوید این رقم به میزان یک درصد، دست‌یافتنی است.
اخیراً قائم‌مقام وزیر صمت اعلام کرد: «وضعیت بازار مرغ و تخم‌مرغ عالی است و در حال صادرات هستیم».
در حقیقت تایید یک وزارتخانه دیگر در مورد عملکرد وزارت کشاورزی، افتخاری برای کشاورزی ایران و کارشناسان و مدیران ستاد و صف بوده که عملکرد آن موجبات آرامش بازار و ارزآوری را فراهم نموده است.
مروری بر اخبار آرشیو شده نشان می‌دهد یک ماه قبل از اظهارنظر وزارت صمت(در اردیبهشت سال جاری) و پس از اینکه تعادل در بازار به وجود آمد، همراه با تامین نهاده‌ها تولید، عرضه و تقاضا متعادل شد.
در حقیقت در مقابل اتوبان سه، چهار بانده واردات، کوره‌راه‌های پرپیچ و خم و پر دست‌انداز صادرات با قوانین و مقررات ناثابت و البته مدیران ناتراز با صادرات وجود دارد.
به نظر می‌رسد برای رفع این معضل ضرورت داشته باشد در مقابل اتوبان واردات، یک آزادراه 6 یا 7 بانده و شاهراه صادرات ایجاد شود که در آن صورت، سیاست‌گذاری باید براساس تشویق سرمایه‌گذاران و ایجادکنندگان خطوط صادراتی، اختصاص تسهیلات برای صادرکنندگان و از شعار به شعور رسیدن مدیران اجرایی باشد.
بیشتر بخوانید: عراق تشنه مرغ گلستان است/ ادامه بی‌برنامگی در صادرات
ذکر این نکته ضروری است که امروز در برخی موارد صادرکننده در ازای صادرات خود و ارائه ارز حاصله به دولت عمدتاً ضرر می‌کند و دل و دماغی برای بسیاری از صادرکنندگان باقی نمانده یا اینکه آلودگی محصولات کشاورزی دامی، پس‌ماندها، هورمونی بودن برخی مرغ‌های کشتار شده و بار میکروبی لبنیات آماده صدور و ... که با نمونه برداری‌های کشورهای متقاضی صورت می‌گیرد موجب هدررفت سرمایه بشود.
تولید صادرات‌محور با هدف بازارسازی برای متقاضیان
به همین دلیل بود که در اردیبهشت امسال و پس از حداکثرسازی تولید، قرارگاه امنیت غذایی ماموریت راه‌اندازی قرارگاه برای صادرات محصولات کشاورزی و جایگزینی قرارگاه تنظیم بازار صادر شد تا تولید صادرات‌محور با هدف کشف و بازارسازی برای متقاضیان تقویت شود.
نخستین گام‌های این قرارگاه می‌توانست و باید که با زمینه‌سازی برای تبلیغات و بازاریابی، برپایی نمایشگاه‌ها در کشورهای موردنظر و درنهایت صدور محصولات با کیفیت بازارپسند همراه باشد که در این راستا مسایلی چون پیش‌بینی‌پذیر بودن مدیران وزارتخانه و رصد کردن آمار و برنامه‌های تولید ماهانه و فصلی ضروری است تا هم در بازار داخلی و هم برای برنامه‌ریزی صادرات، اما و اگرهایی چون سرمازدگی، رشدنیافتن اندام رویشی و میوه‌دهی، بیماری‌های دام و طیور و ... بروز نکند و تحقیقات، آموزش و ترویج با آموزش به‌موقع کشاورزان و دامداران و ترویج راه‌کارها، کشاورزان را در مقابله با آنها تجهیز نماید.
اهمیت مسئولیت‌پذیر بودن مدیران وزارتخانه
همچنین مسئولیت‌پذیر بودن مدیران وزارتخانه مهم است؛ چرا که ندیده‌ایم یک مدیر ارشد بخش کشاورزی(عامل ایجاد مشکل در خط تولید، عامل صدور بخشنامه غیرمنطقی و دیگر تصمیمات احساسی، هیجانی و ...) از جامعه تولیدکنندگان عذرخواهی یا از سمت خود استعفا نماید.
اینک که وزارت جهادکشاورزی دولت را آرام و دغدغه‌های حکومت را از بابت مرغ و تخم‌مرغ کاهش داده است؛ باید نهال امید با حداکثرسازی تولید دائمی و صادرات و ارزآوری در این وزارتخانه شکوفا شود.
همچنین، از بروز سیاست‌بازی جلوگیری گردد؛ تا همگان تنها به تولید و افتخارآفرینی امنیت‌غذایی متکی باشند و اشتغال و کارآفرینی در روستاها، شهرک‌های کشاورزی و مراکز تولید، حرف اول را بزند.
سرمقاله ماهنامه دام و کشت و صنعت-شماره ۲۸۶-اردیبهشت ۱۴۰۳
