چرا ۹ اکتبر روز جهانی تخم‌مرغ است؟
تخم‌مرغ: سوپرفود جهانی در محاصره بحران تولید ایرانی
به مناسبت روز جهانی تخم‌مرغ ارزش غذایی این غول پروتئینی را بررسی کردیم. اما صنعت تخم‌مرغ در ایران با بحران نهاده‌ها و زیان‌دهی دست و پنجه نرم می‌کند
آیا می‌توان ماده غذایی را پیدا کرد که در هر وعده، از صبحانه تا شام، هم ارزان باشد، هم کامل‌ترین پروتئین را تأمین کند و هم جهانیان را وادار به اختصاص یک روز به نام خودش کند؟ پاسخ، «تخم‌مرغ» است.
اخبار سبز کشاورزی؛ این غول کوچک پروتئینی که نماد تغذیه سالم در سراسر جهان محسوب می‌شود. اما این محصول حیاتی در ایران، جایی که خود یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان آن است، در پسِ این اعتبار جهانی، با چالش‌هایی نفس‌گیر دست و پنجه نرم می‌کند.
بیشتر بخوانید: از عسلی تا فریتاتا: ۱۰ روش شگفت‌انگیز و کاربردی برای پخت تخم‌مرغ+ راهنمای کامل صبحانه
تاریخچه‌ای از اهمیت: چرا ۹ اکتبر روز جهانی تخم‌مرغ است؟
نام‌گذاری دومین جمعه ماه اکتبر (۹ اکتبر) به عنوان روز جهانی تخم‌مرغ، توسط کمیسیون بین‌المللی تخم‌مرغ (IEC) در سال ۱۹۹۶، یک اعتراف رسمی به جایگاه ویژه این ماده غذایی بود.
هدف ساده بود: افزایش آگاهی عمومی درباره قدرت تغذیه‌ای تخم‌مرغ به عنوان راهکاری مؤثر در مبارزه با سوءتغذیه جهانی. تخم‌مرغ به دلیل دسترسی آسان و محتوای مغذی متراکم، یک منبع غذایی کلیدی برای سیاره‌ای با نیازهای روزافزون به پروتئین با کیفیت است.
مولتی‌ویتامین طبیعی: فواید بی‌نظیر تخم‌مرغ که نباید نادیده گرفت
تخم‌مرغ یک منبع پروتئینی ساده نیست؛ در واقع، یک پکیج کامل از مواد مغذی ضروری است که سلامت جسم و ذهن را تضمین می‌کند.
متخصصان تغذیه بر مصرف منظم آن تأکید دارند به دلایل زیر:
- پروتئین مرجع: حاوی هر ۹ اسید آمینه ضروری بدن است و به‌عنوان معیار کیفیت پروتئین سایر غذاها سنجیده می‌شود.
- دوست قلب و عروق: مصرف آن برای افراد سالم، به افزایش کلسترول خوب (HDL) کمک می‌کند و افسانه‌های قدیمی درباره آسیب آن به سلامت قلب کاملاً رد شده‌اند.
- تقویت‌کننده مغز (کولین): تخم‌مرغ یکی از غنی‌ترین منابع کولین است؛ ماده مغذی حیاتی برای عملکرد حافظه، سیستم عصبی و سلامت شناختی.
- محافظت از بینایی: زرده آن سرشار از لوتئین و زیگزانتین است که مانند عینک محافظی برای چشم‌ها عمل کرده و ریسک آب مروارید را کاهش می‌دهد.
- تأمین ویتامین D: یکی از معدود منابع غذایی طبیعی ویتامین D که برای جذب کلسیم و استحکام استخوان‌ها ضروری است.
پشت پرده تولید: چالش‌های تولید تخم‌مرغ در ایران امروز
ایران با تولید روزانه حدود ۳۷۰۰ تا ۳۸۰۰ تن (بیش از ۱.۴ میلیون تن در سال)، جایگاه ممتازی در منطقه دارد و حتی توانایی صادرات را داراست.
اما این حجم تولید عظیم، زیر سایه چالش‌های اقتصادی فلج‌کننده‌ای قرار گرفته است که بقای مرغداران را تهدید می‌کند.
۱. بحران زنجیره‌ای: نهاده‌های دامی، چالش اصلی مرغدار
بزرگ‌ترین مانع، تأمین و قیمت نهاده‌های اساسی مانند ذرت و سویا است. فعالان این صنعت گزارش می‌دهند که به دلیل مشکلات در توزیع، مجبورند نهاده‌ها را با قیمتی بالاتر از نرخ مصوب، از بازار سیاه یا دلالان تهیه کنند. این افزایش ناگهانی هزینه‌ها، قیمت نهایی تمام‌شده را به شدت بالا می‌برد.
۲. دام اجباری: قیمت‌گذاری دستوری و زیان‌دهی مداوم
علی‌رغم افزایش سرسام‌آور هزینه‌های تولید (شامل نهاده، دارو و انرژی)، مرغداران ناچارند محصول خود را با قیمتی پایین‌تر از هزینه واقعی آن به فروش برسانند. این زیان‌دهی اقتصادی مداوم، بسیاری از مزارع را به مرز تعطیلی و خروج از چرخه تولید کشانده است.
۳. بی‌ثباتی بازار و ضعف نظام حمایتی
نبود یک سازوکار خرید تضمینی قوی و شفاف، سبب شده است که بازار در یک چرخه معیوب قرار گیرد؛ دوره‌هایی با مازاد تولید و سقوط قیمت و دوره‌هایی با کمبود و افزایش سرسام‌آور قیمت برای مصرف‌کننده نهایی.
۴. ضرورت ارتقای استانداردها
مدیریت بهداشتی و جلوگیری از شیوع بیماری‌هایی نظیر آنفولانزای پرندگان، و همچنین لزوم به‌روزرسانی روش‌های پرورش سنتی، همچنان نیازمند سرمایه‌گذاری‌های جدی و نظارت‌های فنی قوی‌تر است تا کیفیت تخم‌مرغ ایرانی در سطح جهانی حفظ شود.
نتیجه‌گیری: در حالی که جهان، تخم‌مرغ را به‌عنوان یک راه‌حل کم‌هزینه برای تغذیه سالم معرفی می‌کند، صنعت تولید آن در ایران برای بقا نیازمند توجه فوری به چالش‌های تولید تخم‌مرغ در ایران، به‌ویژه آزادسازی قیمت نهاده‌ها و حمایت کارآمد از مرغداران است تا این سوپرفود همچنان در سفره مردم باقی بماند.
