استانداردسازی عسل از حرف تا عمل

عسل نه تنها به عنوان یک ماده مغذی و غذایی کامل که حاوی تمام پروتئین‌ها، قندها و مواد انرژی‌بخش است می‌تواند در سبد غذایی افراد قرار بگیرد است، بلکه به عنوان محصولی مهم و استراتژیک در کشاورزی مطرح است.

به گزارش مزرعه سبز ، کشورهای صاحب صنعت زنبورداری، تولید عسل و فرآورده‌های آن نگاهی اقتصادمحور به این محصول دارند و پیشرفت‌ها و قدم‌های موثری همگام با تکنولوژی و روش‌های علمی در بخش تولید نژادهای برتر زنبور، گرده‌افشانی و افزایش تولید محصولات کشاورزی، لقاح، تولید ملکه، به روزرسانی سیستم‌های کندوداری، مبارزه با آفات زنبور، هوشمندسازی این صنعت که لازمه امروزه جهان می‌باشد، انجام داده‌اند و مصرف عسل را به نیازی بی‌چون و چرا تبدیل کرده‌اند.

زنبورداری ابعاد متنوع و وسیعی دارد که ساماندهی و سیستماتیک کردن آن از ضروریات است. در کشور ما زنبورداری عمدتاً به صورت سنتی و از نسلی به نسل دیگر منتقل شده و عدم آموزش صحیح و آشنا نبودن به تکنیک‌های روز در این قسمت موجب عقب ماندگی برخی تولیدکنندگان طی سال‌های متمادی شده است.

علی‌رغم اقلیم‌های مناسب، مشخصات جغرافیایی و تنوع آب و هوایی که در کشور وجود دارد امکان تولید عسل باکیفیت از طرف دولت و وزارت جهاد کشاورزی تا زمانی که نظارت صحیح نجام نشود و شاهد حمایت از این صنعت نباشیم، وجود ندارد و این صنعت همچنان چرا در گام های نخست خود نگه داشته می‌شود.

موضوعات گوناگونی اعم از مشکلات زنبورداران در تولید و اجرا تا بسته بندی عسل، مسئله صادرات و ده‌ها مورد دیگر همگی تا امروز لاینحل مانده و اگر هم کاری صورت گرفته کمرنگ و مقطعی بوده است.
یکی از این موارد بحث استانداردسازی عسل است و همچنین نظارت مطلوب و مستمر بر روی تولیدات باکیفیت و اینکه عسل تولیدی محصولی باشد که مردم با اعتماد به آن به خرید اقدام کنند و همچنین در جهت صادرات این محصول هم در بازارهای جهانی بتوانیم حرفی برای گفتن داشته باشیم. بحث استانداردسازی در سال‌های اخیر موافقان و مخالفانی داشته است که البته تا به امروز به صورت اجرایی و یک قانون در نیامده و کماکان در این مورد بحث و تبادل نظر وجود دارند. در این فرصت با یکی از محققان و تولیدکنندگان عسل که سال‌ها در این صنعت فعالیت داشته به گفت‌وگو پرداختیم که ماحصل آن به شرح زیر است:

دکتر مرادی، محقق و متخصص حوزه زنبورعسل در این باره می‌گوید: بحث استانداردسازی عسل از سالیان قبل و در دهه شصت هم مطرح مطرح بود و در سال‌های ۸۳ الی ۸۴ یک بازنگری بر مبنای کدکس اروپا روی آن صورت گرفت.

وی در ادامه گفت: عسل تولیدی در هر منطقه‌ای مشخصات خاص خود را دارد و بر اساس گل و گیاه و مرتعی که زنبور در آن فعالیت داشته فاکتورهای آن عسل متفاوت است. به خاطر دارم طرحی پیشنهاد گردید که بر اساس آن در کل کشور و از هر منطقه‌ای تعدادی کلنی انتخاب و عسل طبیعی از آن استخراج و معیارهای آن بررسی گردید و با در نظر گرفتن آن مسئله استاندارد مناسبی تدوین می‌شود که متاسفانه به دلیل مشکلات مالی این طرح اجرا نگردید.

در آن طرح قرار بود در بحث استاندارد عسل آیتم‌هایی از قبیل ساکاروز، HMF، اسیدیته، هدایت الکتریکی، باقی‌مانده داروها و سموم، میزان پروتئین، آنزیم‌ها و غیره که نزدیک به ۱۴ الی ۱۵ مورد بود در این استاندارد لحاظ شود.

فاکتور HMF

مرادی افزود: همه خواهان استانداردسازی عسل هستند؛ اما شرایط لازم برای این کار را داریم و اینکه واقعاً امکان اجباری کردن استاندارد عسل وجود دارد؟ یکی از آیتم های استاندارد اجباری در دنیا HMF است که فاکتور بسیار مهمی است، ولی در ایران بیشتر بر روی ساکاروز اصرار دارند. میزان ساکاروز می‌تواند فاکتور چندان قابل اتکایی باشد ولی متاسفانه دیده شده که در عسل‌های تقلبی نیز با اضافه کردن بعضی آنزیم‌ها میزان ساکاروز را پایین آورده‌اند.
وی ادامه داد: نکته بعدی در استاندارد اجباری عسل بحث فرهنگ استفاده از عسل است هر شخصی با هر امکاناتی عسل تولید می‌کند و نظارتی هم وجود ندارد، مثلاً کریستالیزه شدن عسل است که عسل طبیعی بیش از یک سال نگهداری می‌شود که مردم آن را قبول ندارند. بنابراین زنبورداران در اثر حرارت می‌دهند که حرارت بالای ۴۰ درجه برای عسل مخرب است و تمامی مواد از قبیل HMF، آنزیم‌ها، دیاستازها و… که تاثیر منفی می‌گیرند.
از طرفی قیمت عسل های طبیعی است که با توجه به بالا بودن قیمت آن باید توان خرید مردم را نیز در نظر داشت.

استاندارد اجباری، پیشرفت صنعت زنبورداری

مرادی افزود: برای هر نمونه از عسل که در آزمایشگاه مورد بررسی قرار می‌گیرد، بر اساس نرخ نامه‌های سال ۹۹ حدود 5/ 1میلیون تومان هزینه داشته که باید این موضوع را نیز در نظر گرفت. در هر حال اگرچه استاندارد اجباری اقتصادی ضرورت حتمی است؛ اما باید زمینه های اجرایی آن فراهم گردد. استاندارد اجباری را می‌توان در وهله اول در مرکز بسته‌بندی و کارگاهی انجام داد. اگر بازار مناسبی برای عسل های طبیعی، نظارت صحیح، اصلاح فرهنگ مصرف و سایر اقشار هدف انجام پذیرد، استاندارد اجباری عسل می‌تواند به پیشرفته صنعت زنبورداری یک کشور کمک کند.
در پایان همان طور که این متخصص زنبورداری توضیح داد اگر تمامی ساز و کارهای لازم فراهم شود، این استانداردسازی اجباری می‌تواند گامی مثبت باشد؛ وگرنه به جای پیشرفت باعث تخریب و عدم سازگاری با استانداردهای جهان شد. با توجه به پتانسیل بسیار فراوان تولید عسل در کشور اگرچنانچه این استانداردسازی عملی و اجرایی گردد می‌توانیم در جهان حرفی برای گفتن داشته باشیم.

حسین کاظمی_ روزنامه نگار و کارشناس بخش کشاورزی

انتهای پیام/