بادام گیلان در دام مشکلات

اخبار سبز کشاورزی: گیلان و آستانه اشرفیه از قطب های تولید بادام زمینی کشور هستند اما بهره برداران این محصول با مشکلات زیادی طی دهه های گذشته مواجه بوده اند که نیازمند تغییر در رویکرد است.

برگزاری روز «مزرعه» با محوریت بادام زمینی ، پای ما را به سرزمین بادام زمینی کشور یعنی آستانه اشرفیه باز کرد، با حضور در این شهر تلاش کردیم مشکلات بادام را از زبان بادام کاران به رشته تحریر درآوریم.

مشکلاتی که شاید بعضاً ریشه ۱۰۰ ساله داشته و لاینحل باقی مانده است و گویا قرار هم نیست حل شود، اگرچه اقداماتی از سوی متولیان جهاد کشاورزی در راستای کاهش دغدغه‌های بادام کاران صورت گرفته اما این اقدامات ریشه‌ای و اساسی نبوده است.

آستانه اشرفیه با جمعی بالغ بر ۱۲۵ هزار نفر به عنوان قطب تولید بادام زمینی در کشور مطرح است. بنا بر داده‌های آماری متولیان امر؛ سطح زیر کشت بادام زمینی در کشور بیش از ۳ هزار و ۵۰۰ هکتار بوده و در استان‌های گیلان، گلستان و برخی از استان‌های دیگر به صورت پراکنده کشت می‌شود.

سطح زیر کشت این محصول در گیلان ۲۸۰۰ هکتار است و تولید غلاف آن نیز حدود ۱۱ هزار تن برآورد می‌شود.

ارزش اقتصادی و غذایی بادام

بادام زمینی سرشار از ارزش غذایی بوده و مصرف آن در کاهش خطر بیماری‌های قلبی-عروقی، عصبی، کنترل وزن، تثبیت سطح قند خون، افزایش متابولیک در بدن انسان، پیشگیری از انواع سرطان‌ها، مراقبت از پوست مؤثر است.

این دانه روغنی با ارزش، در کنار اهمیت غذایی، دارای ارزش اقتصادی خوبی هم بوده و اگر اغراق نکرده باشیم بخش اعظمی از مردم شهرستان آستانه اشرفیه از درآمد حاصل از این محصول ارتزاق می‌کنند و بیش از ۷ هزار بهره بردار به طور مستقیم و ۴ هزار نفر به صورت غیر مستقیم در زمینه کاشت، داشت، برداشت و فرآوری این محصول فعالیت دارند اگرچه بادام بعد از برنج به عنوان دومین محصول استراتژیک و اثرگذار منطقه به شمار می‌رود اما همچنان در دام مشکلات قرار دارد.

سبقه کشت بادام در آستانه اشرفیه و گیلان به بیش از یک قرن پیش بر می‌گردد، اما علیرغم گذشت این همه سال از ورود بادام به ایران و گیلان، هنوز بادام کاران با مشکلات اولیه و سطحی دست و پنجه نرم می‌کنند.

نبود آموزش مناسب و ارائه روش‌های صحیح کشت، اداره سنتی باغات بادام، عدم توجه به مکانیزه کردن اراضی، نبود ماشین آلات متناسب با عملیات کاشت، داشت و برداشت و محدود بودن صنایع تبدیلی و فرآوری بادام و همچنین وجود نظام دلالی در قیمت گذاری و فروش محصولات، بخشی از مشکلات بادام کاران گیلانی است که می‌طلبد توجه ویژه از سوی مسئولان برای حل این مشکلات صورت گیرد، اگرچه برگزاری کارگاه آموزش مانند «روز مزرعه» شروع خوبی برای شنیدن درد و دل‌های کشاورزان و ارائه راهکارهای مناسب باشد، اما کافی نیست.

نگاه سنتی در صنعت بادام کاری جواب نمی‌دهد

صحرایی بادام کاران آستانه‌ای که سال‌ها در این عرصه فعالیت می‌کند، نبود ماشین آلات متناسب با عملیات کاشت، داشت و برداشت را از مهمترین مشکلات دانست و بیان کرد: نگاه سنتی در صنعت بادامکاری امروز جواب نمی‌دهد و نبود ماشین آلات و تجهیزات کشاورزی سبب شده تا هزینه‌های تمام شده بادامکاران بالا برود.

وی با بیان اینکه زمین‌های بادام باید مکانیزه شود، افزود: نبود صنایع تبدیلی مرتبط با بادام زمینی، ورود بی رویه بادام‌های بی کیفیت خارجی، نبود نیروی کار بخشی از دغدغه‌های بادام کاران است.

این کشاورز گیلانی، افزایش نرخ نهاده‌های کشاورزی را چالش دیگر بادام کاران برشمرد و بیان کرد: افزایش نرخ نهاده‌های کشاورزی از جمله کود و سم موجب افزایش هزینه تولید و منتج به نارضایتی کشاورزان شده است.

وی با اشاره به اهمیت مسئله کشاورزی، تسهیل بخشی به این امور را مورد تاکید قرار داد و اضافه کرد: مسئولان می‌بایست در تسهیل گری مسائل کشاورزان بویژه بادامکاران دغدغه مند باشند.

هزینه‌ها با درآمد هم خوانی ندارد

باقرپور بادام کاران کیاشهری با انتقاد از افزایش هزینه‌های تولید در بخش کشاورزی، اظهار کرد: هزینه‌های بالای تولید با درآمد و فروش آن هم خوانی ندارد و همین موضوع سبب دلسردی و بی رغبتی بادامکاران برای ادامه فعالیت می‌شود.

وی با بیان اینکه ورود بادام خارجی، بازار این محصولات را تحت شعاع قرار می‌دهد، افزود: ورود محصولات مشابه خارجی با قیمت پایین‌تر، بازار فروش محصولات داخلی را با چالش روبرو کرده است.

این بادام کار گیلانی با تاکید بر حذف واسطه‌ها و مافیای دلالی از بازار این محصولات، تصریح کرد: بازار هر محصولی که آلوده دلالی باشد چیزی جز رنج و زحمت، عاید کشاورز نمی‌شود.

وی با بیان اینکه بادام خارجی و دیگر استان‌ها جای بادام آستانه فروخته می‌شود، افزود: فروش بادام‌های بی کیفیت خارجی در آستانه اشرفیه، هویت مرغوبیت بادام این شهرستان را زیر سوال برده است، که انتظار می‌رود تا حد امکان جلوی ورود بادام‌های خارجی در بازار آستانه اشرفیه گرفته شود.

انتقاد از عدم توسعه بخش مکانیزاسیون در تولید بادام

صالحی کشاورز بادام کار آستانه‌ای با انتقاد از اداره سنتی کشت و تولید بادام در این شهرستان، بیان کرد: نبود ماشین آلات مناسب، موجب شده تا عملیات کشت و برداشت بادام زمینی در آستانه اشرفیه همچنان سنتی انجام شود.

این کشاورز گیلانی با تاکید بر توجه به بیمه زمین‌های زیر کشت بادام زمینی، گفت: برای تأمین خسارت‌های احتمالی ناشی از آفات و دیگر بلایای طبیعی بیمه اراضی کشت بادام زمینی ضرورت دارد.

وی با تأکید بر لزوم تقویت صنایع تبدیلی مرتبط با بادام زمینی، افزود: آستانه اشرفیه قطب تولید بادام کشور است و می‌طلبد در بخش صنایع تبدیلی این محصول اقدامات جدی تری صورت گیرد.

وی با بیان اینکه عدم توسعه بخش مکانیزاسیون در تولید بادام زمینی یکی از دغدغه‌های بادامکاران منطقه است، اضافه کرد: تولید سنتی بادام نه تنها بازدهی بالایی ندارد بلکه هزینه‌های هنگفتی را برای کشاورز می‌تراشد.

هزینه‌های سرسام آور تأمین کود

محمودی یکی از بادام کاران با اشاره به مشکلات سر راه تولیدات کشاورزی، گفت: بادامکاران در تأمین کود و سم و دیگر نهاده‌های کشاورزی با مشکل روبرو هستند.

وی با بیان اینکه هزینه‌های تأمین کود سرسام آور است، افزود: نرخ گذاری بر قیمت بادام آستانه نسبت به محصولات سایر استان‌ها بسیار پایین‌تر است این در حالی است که هزینه‌های تولید روز به روز بالا می‌رود.

این بادام کار آستانه‌ای با اشاره به برگزاری روز مزرعه با محوریت بادام، بیان کرد: نگاه آموزشی به بخش کشاورزی بویژه بادام موجب بازدهی این محصول می‌شود.

وی با تاکید بر برپایی کارگاه‌های آموزشی ویژه بادامکاران، افزود: استمرار کارگاه‌های آموزشی موجب بالا رفتن دانش کشاورزی در افراد شده و قرارگیری دانش در کنار تجربه اثربخش است.

تاکید بر افزایش زیر سطح کشت بادام در آستانه اشرفیه

مهرجو یکی از بادام کاران کیاشهری نبود نیروی انسانی در کشت و تولید بادام را یکی از چالش‌های این بخش برشمرد و بیان کرد: نبود بازدهی بالا، اجرای روش سنتی و همچنین افزایش هزینه‌های تولید سبب شده تا افراد برای فعالیت در این بخش رغبت کمتری نشان دهند.

وی با تاکید بر افزایش سطح زیر کشت بادام در آستانه اشرفیه، افزود: اراضی مستعدی در این منطقه بلااستفاده مانده که می‌طلبد با حمایت از بادام کاران، این اراضی زیر کشت بادام برود.

این بادام کار گیلانی با اشاره به پیشرفت چشم گیر دیگر استان‌ها در کشت و تولید بادام زمینی، تصریح کرد: مناطقی چون دشت مغان و سایر شهرستان‌ها تا سال‌های گذشته از گیلان و آستانه بذر بادام خریداری می‌کردند اما اکنون در این زمینه حرفی برای گفتن دارند.

وی عدم ارائه رقم‌های جدید و گواهی شده بذر بادام زمینی را از دیگر مشکلات تولید محصول این منطقه برشمرد و افزود: استفاده از بذرهای گواهی شده بادام زمینی می‌تواند راندمان تولید محصول را افزایش دهد، ضمن آنکه بذرهای گواهی شده مقاومت بیشتری در مقابل بسیاری از آفات بادام زمینی دارد.

باید از روش سنتی گذر کنیم

مدیر جهاد کشاورزی آستانه اشرفیه با بیان اینکه بادام زمینی دومین محصول استراتژیک این شهرستان است، گفت: سطح زیر کشت بادام زمینی در این شهرستان دو هزار و ۵۰۷ هکتار است و به طور متوسط در هر هکتار از زمین‌های زیر کشت این منطقه بیش از شش هزار تن پیله‌تر و بیش از چهار هزار تن پیله خشک برداشت می‌شود.

مهرداد محمدی با اشاره به برگزاری روز مزرعه با محوریت بادام زمینی در آستانه اشرفیه، این حرکت را گامی بزرگ در راستای آموزش محور کردن فعالیت‌های کشاورزی دانست و بیان کرد: باید از شیوه سنتی خارج شویم و کارگاه آموزشی «روز مزرعه» می‌تواند سنگ بنای خروج روش سنتی به روش علمی و دانش بنیان باشد.

وی از تشکیل تعاونی بادام کاران در شهرستان آستانه خبر داد و افزود: این تعاونی می‌تواند بخشی از مشکلات بادام کاران را سامان ببخشد.

مدیر جهاد کشاورزی آستانه اشرفیه با تأکید بر حرکت به سمت کشاورزی دانش بنیان، گفت: برگزاری کارگاه‌های آموزشی، ارائه شیوه‌های نو در راستای کاشت، داشت و برداشت و همچنین چگونگی مبارزه با آفات و شیوه مناسب کودزنی باغات و اراضی سبب افزایش بازدهی محصولات می‌شود.

محمدی با تاکید بر انجام آزمایش خاک در اراضی بادام زمینی، تصریح کرد: انجام عملیات آزمایش خاک میزان استفاده از کود را برای بادام کاران مشخص می‌کند و در نتیجه مقدمه‌ای برای بازدهی محصول است.

وی به شناخت و آگاهی کافی از مشکلات بادام کاران اشاره کرد و افزود: تلاش مجموعه جهاد کشاورزی بر این بوده تا دغدغه‌های کشاورزان و بویژه بادام کاران را تا حد امکان کاهش دهد.

مدیر جهاد کشاورزی آستانه اشرفیه با اشاره به کیفیت محصولات بادام این شهرستان، گفت: کیفیت بالا، دارا بودن بوته‌های ایستاده، طعم خوب، دانه‌های درشت و پرمحصول بودن از مهمترین ویژگی‌های بادام زمینی این شهرستان است.

محمدی با اشاره به روستاهای اصلی کشت و تولید بادام در آستانه اشرفیه، اضافه کرد: روستاهای کورکاء، نقره ده، تمچال، پرکاپشت یاورزاده و مهدیخانی، خوشکاروندان و استخر بیجار از مهمترین مراکز کشت و تولید بادام زمینی این منطقه به شمار می‌روند.

به گفته وی وجود خاک حاصلخیز از عوامل اصلی تولید محصول با کیفیت بادام زمینی در این منطقه بوده و همواره نیز مورد توجه مصرف کنندگان قرار دارد.

تاکید بر کشاورزی علمی و دانش بنیان

امروزه کشاورزی برای جان دار شدن و افزایش بازدهی نیاز به آموزش، تکیه بر دانش و علم روز دارد، تکیه بر روش سنتی دیگر پاسخگوی نیازهای امروز در هیچ بخشی نیست، نه تنها کشاورزی و بادام کاری بلکه همه بخش‌ها باید در ریل آموزش و دانش بنیان قرار گیرند تا موفقیت حاصل شود.

برگزاری روز مزرعه در هر شهرستانی متناسب با محصول استراتژیک آن منطقه، اقدام خوبی است که اگر استمرار داشته باشد در آینده نه چندان دور تحولی در صنعت کشاورزی ایجاد می‌کند اما سوال اساسی این است که با وجود گذشت بیش از یک قرن از ورود بادام به گیلان، تاکنون اقدامی اساسی در بخش آموزش، مکانیزاسیون و تقویت صنایع تبدیلی مرتبط با بادام در شهرستان آستانه اشرفیه به عنوان داعیه دار قطب تولید بادام، صورت نگرفته است!؟

فریبا نبوی طهرانی فر