بهترین خاک برای گیاهان گلخانه‌ای

علاقه به داشتن یک گلخانه برای علاقمندان به پرورش گیاهان اعم از خوراکی یا زینتی، چه از نظر اقتصادی یا در قالب تفریح و تفنن، برای افرادی که امکانات کافی دارند، می‌تواند یک سرمایه‌گذاری درازمدت باشد. اما بسته به نوع گیاهانی که پرورش داده می‌شوند لازم است بستر مناسب نیز تهیه شود.

اخبار سبز کشاورزی: شاید بتوان با اندکی تغییر در ساختار خاک زیر سقف یک گلخانه، گیاهانی در آن کشت کرد، لکن رشد و باروری مناسبی در آن‌ها ایجاد نخواهد شد و از آنجائی‌که گلخانه‌ها به طور کلی فضایی تحت کنترل هستند باید لزوما خاک و بستر مناسبی در آن‌ها ایجاد شود.

خاک محل بر پا کردن گلخانه، امکان دارد بستری متفاوت از نیازهای گیاهان مورد نظر داشته باشد، هر چند که از نظر اقتصادی مقرون به صرفه باشد. ممکن است که خاک از نظر ما یک چیز کم ارزش باشد، اما برای گیاهان، حاوی مواد مفیدی چون عناصر غذایی، رطوبت، اکسیژن و باکتری‌های مفید رشد است.

این به آن معنا نیست که دیگر گیاهان به چیز دیگری نیاز ندارند. از آنجایی که گیاهان نیازهای متفاوتی دارند، باید در ابتدا خاک محل گلخانه مورد آزمایش قرار گیرد. این کار به ویژه از آن جهت که امکان دارد در همان خاک تصمیم به کشت گرفته شود، اهمیت دارد.

اما چنانچه گلخانه بر روی یک بستر بلند جدا شده از زمین برپا شود، باید بهترین خاک را برای کشت گیاهان تهیه کرد. در صورت تمایل نداشتن به ارجاع نمونه‌های خاک به آزمایشگاه، وسایل و ابزاری برای آزمایش کردن خاک و تعیین مواد آن در محل نیز وجود دارد و حتی اگر این کار نیز امکان‌پذیر نباشد می‌توان با روشی ساده این کار را انجام داد. برای این کار به مواد زیر نیاز است:

• چهار قاشق چای خوری از خاک

• آب مقطر

• سرکه

• نصف لیوان سودا (بی‌کربنات سدیم) نانوایی

• دو لیوان بزرگ

آزمایش 1: دو قاشق از خاک را در لیوان ریخته و روی آن سرکه بریزید. اگر حباب‌هایی از آن خارج شد آن خاک قلیایی است.

آزمایش 2: دو قاشق از خاک را در لیوان ریخته، مقداری آب به آن اضافه کرده و خوب مخلوط کنید. مقداری سودا به آن اضافه کنید، چنانچه حباب‌هایی از آن خارج شود آن خاک اسیدی است.

چنانچه خاک نسبت به سرکه و سودا عکس‌العملی نداشت، PH آن طبیعی و می‌توان پس از افزودن موادی چون کمپوست و کود از آن استفاده کرد. اگر خاک قلیایی باشد می‌توان مقداری گوگرد یا برگ درخت کاج به آن اضافه نمود و اگر اسیدی باشد می‌توان به آن خاکستر چوب و یا آهک اضافه کرد.

بهترین خاک برای گیاهان گلخانه‌ای

بسته به نوع گیاهان باید خاک متناسب با رشد آن‌ها تهیه شود.

خاک شنی: این خاک‌ها بافتی زبر و دانه‌ای داشته و به سختی آب را نگه می‌دارند، اگر چه از نظر زهکشی شرایط خوبی دارند. این خاک‌ها مناسب گیاهان ریشه‌ای مانند هویج، سیب زمینی، تربچه و… هستند.

خاک سیلتی: خاک‌های سیلتی آب را نگهداری کرده و برای کشت سبزی‌ها و گیاهان میوه‌دار مناسبند.

اگرچه مانند خاک‌های شنی زهکشی کاملی ندارند اما در حد کافی می‌توانند آب را از خود عبور دهند.

خاک رسی: خاک‌های رسی از نظر مواد آلی و ارگانیک ضعیف بوده اما قابلیت نگهداری آب و مواد معدنی بیشتری دارند. ریشه‌های گیاهان نمی‌توانند تا عمق زیادی در آن‌ها نفوذ کنند و مناسب گیاهان ریشه‌ای نیستند، اما برای کشت سبزی‌ها و انواع کلم‌ها مناسب هستند.

خاک لومی: کشاورزان و گلخانه‌داران اغلب خاک‌های لومی را می‌پسندند، چرا که ترکیبی از شن، سیلیس، رس و هوموس است.

حال برای آن که بدانید چه نوع خاکی باید استفاده نمائید، در ابتدا باید مشخص کرد که چه نوع گیاهی می‌خواهید پرورش دهید.

اجزای خاک گلخانه

چندین نوع خاک با ترکیب‌های مختلف برای گل‌خانه‌ها وجود دارد:

پیت‌ماس Peatmoss: این خاک قدرت نگهداری آب را داشته و بسیار سبک است به‌گونه‌ای که ریشه‌ها به خوبی می‌توانند در آن حرکت و رشد کنند.

الیاف نارگیل Coconutcoir: ویژگی‌هایی شبیه پیت ماس دارد و در این اواخر بسیار مورد پسند گلخانه‌داران است.

کمپوست Compost: در صورتی که بخواهیم موادغذایی به خاک اضافه کنیم، می‌توانیم از کمپوست استفاده نمائیم، ضمن آن که بافت خاک را اندکی سنگین می‌کند.

پرلیت Perlit: این خاک برای سبک کردن و ایجاد شرایط زهکشی در خاک‌های سنگین بسیار مناسب است.

ورمی‌کولیت Vermiculit: اگر چه PH این خاک خنثی است اما در حضور ترکیبات کربنی می‌تواند شرایط قلیایی ایجاد کند. این خاک قادر به حفظ آب و موادغذایی است.

به طور خلاصه، انتخاب کشت هر نوع گیاه بستگی کامل به خاک بستر آن دارد و باید به طور هم زمان در مورد این دو موضوع اندیشید و تصمیم گرفت. آزمایش هر خاک قبل از اقدام به کشت، به علت وابسته بودن گیاه به آن ضرورت دارد.

ماهنامه دام و کشت و صنعت-شماره ۲۶۷- مهر ۱۴۰۱