بهبود خاک در مزارع سیب‌زمینی+اینفوگرافی

سیب زمینی دیگر یک محصول خاص برای قاره جدید نیست بلکه با کشت آن در سرتا سر جهان سالانه میلیون‌ها تن ماده غذایی ارزان، به ویژه در کشورهای فقیر تولید می‌شود و به علت تنوع بسیار و نیز امکان فرآوری در اشکال گوناگون، نقش مهمی در تغذیه و اشتغال میلیار دها انسان دارد.

اخبار سبز کشاورزی؛ علی‌رغم خشکسالی‌ها و کمبود باران، در سال‌های اخیر گاه 450 میلیون تن سیب زمینی در جهان تولید گردیده که رقم قابل توجهی است. این محصول در مقایسه با برنج آب کمتری مصرف می‌کند و در اروپا تا حدودی جایگزین مواد غذایی نشاسته‌ای شده است.

کشت سیب زمینی باید در اراضی سبک و با عمق مناسب انجام شود و به دلیل آن که محصول در عمق خاک تولید می‌شود، باید خاک شرایط مناسبی داشته باشد.
در حال حاضر در اکثر نقاط ایران سیب زمینی کشت می‌شود که بیشترین میزان آن در مناطق خنک شمال شرقی(آذربایجان‌ها) همدان و سایر استان‌های مشابه نظیر خوزستان در فصل پائیز و زمستان است.

روش حفظ سلامت خاک

یکی از باورهای اصلی در سیستم‌های سالم نگه داشتن خاک، به حداقل رساندن میزان تخریب و زیر و رو کردن آن است. بسیاری از کشاورزان پذیرفته‌اند که با روش‌های بدون شخم، حداکثر میزان ذخیره کربن(ماده‌ای اصلی که حافظ سلامت خاک است) را حفظ نمایند. اما اگر اقدام به کشت محصولی نظیر سیب زمینی شود که در زیر خاک پنهان است، چه باید کرد و چگونه باید سلامت خاک را حفظ نمود؟

در برخی از کشورها کشت سیب زمینی یک اقدام درآمدزا است، چنانکه در آمریکا، یک صنعت 4 میلیارد دلاری را مدیریت می‌کند.

در بسیاری از مناطق جهان سیب زمینی را به روش‌های تازه‌خوری، منجمد، سرخ شده، چیپس، کنسرو، پوره، خشک شده(آب گرفته) و…، مصرف می‌کنند، ضمن آن که در تامین غذای دام و کارهای صنعتی نیز استفاده می‌شود. وجود این صنایع در مناطق کشت آن نشان دهنده اهمیت سلامت درازمدت خاک و پایداری روند تولید و تامین غذا است. سیب زمینی آن که این محصولی است که به شکل غده‌هایی در زیر خاک رشد می‌کند، بنابراین کشت این گیاه نسبت به محصولات دیگر نظیر گندم یا جو که در روی خاک برداشت می‌شوند بسیار متفاوت است.

حال بسیاری از کشاورزان و محققان بر این عقیده‌اند که باید در کشت سیب زمینی استراتژی‌های جدیدی به کار گرفت و مزاحمت کمتری برای خاک ایجاد کرد. برای دست‌یابی به چنین استراتژی‌هایی، محققان با همکاری کشاورزان سیب زمینی کار، یک برنامه تناوبی درازمدت در کشت سیب زمینی به کار گرفته‌اند. این استراتژی‌ها منجر به یک برنامه تناوبی قاعده‌مند بر روی اراضی گردیده و متدهایی را به شرح زیر به اجرا درآورده است:

• نحوه اجرای شخم و زیر و رو کردن خاک

• افزودن مواد ارگانیک به خاک

• افزودن بقایای گیاهی و گیاهان پوششی به عمق خاک

• اضافه کردن کمپوست به سطح خاک

انجام عملیات فوق موجب مطالعه و بررسی واکنش‌های مواد بر روی یکدیگر و اساس سلامت خاک می‌گردد. در برنامه تناوبی مورد نظر، کشت سیب زمینی با دوره‌های 3 یا 5 ساله اجرا و دقت می‌شود که قبل و بعد از کشت زمینی، خاک در چه شرایطی قرار می‌گیرد. بسیاری از سیب زمینی کاران کشت گیاهان پوششی نظیر شبدر، یونجه و… را در دستور کار قرار دادند، چرا که این روش موجب بهبود وضعیت خاک، به حداکثر رسیدن رشد ریشه‌ها در عمق خاک و افزایش تنوع زیستی و میکروارگانیسم‌های آن می‌شود.

تناوب درازمدت

در این تناوب، کشاورزان دو روش را به کار گرفتند: اول کشت گیاه پوششی در پائیز و زمستان و پایان دادن به آن در بهار است. روش دوم کشت و نگهداری گیاه پوششی به مدت چند سال و چیدن آن که موجب افزایش کربن ارگانیک خاک می‌گردد.

به نظر می‌رسد که این روش نسبت به روش یکساله مزایای بیشتری دارد هر چند کشاورزان مدت زیادی نمی‌توانند بر روی این اراضی کشتی انجام دهند. رعایت تناوب کشت سیب زمینی با گندم و جو توسط بذرکارهای بدون انجام شخم، موجب کمترین خسارت به خاک بوده و می‌تواند سلامت خاک برای کشت سیب زمینی را حفظ نماید.

رعایت سلامت خاک، تضمین پایداری تولید غذا

به هر حال برای تداوم کشت سیب زمینی نیازمند به کار بردن سیستم‌هایی برای حفظ سلامت خاک و جلوگیری از فرسایش آن هستیم. البته روی سخن فقط سیب زمینی نیست، بلکه باید برای سایر محصولات و در تمام طول سال به این کار اقدام نمود. رعایت سلامت خاک و توجه به آن از طریق رعایت تناوب و تنوع در کشت محصولات می‌تواند تضمین کننده پایداری تولید غذا باشد.