کشاورزان معترض به دنبال چه هستند؟
کشاورزان ناراضی، با تراکتور خیابان‌ها را بستند
کمیسیون اروپا پیشنهاد کرده است واردات کشاورزی از اوکراین از طریق «ترمز اضطراری» محدود شود و کشاورزان برای سال ۲۰۲۴ از تعهد به آیش نگه‌داشتن چهار درصد از زمین‌های معاف شوند
اخبار سبز کشاورزی| اعتراضات کشاورزان اتحادیه اروپا به بروکسل رسید. پنجشنبه صدها تراکتور در مرکز این شهر توقف کردند و کشاورزان از تراکتورها پیاده شدند و به‌سمت پارلمان اروپا تخم‌مرغ پرتاب کردند. رسانه‌های اروپایی می‌گویند بسیاری از کشاورزان در حال حاضر شکایت دارند که سیاست‌های سبزِ آینده ناعادلانه، غیرواقعی و از لحاظ اقتصادی غیرقابل‌تحمل است و درنهایت به شکست منجر می‌شود. این کشاورزان از هزینه‌های بالا و درآمدهای پایین گلایه‌مندند و واردات محصولات غذایی به‌ویژه غلات از اوکراین را مقصر وضع موجود می‌دانند.
حالا با فراگیر شدن این اعتراض‌ها در کشورهای یونان، فرانسه، لهستان، بلژیک، آلمان و... کمیسیون اروپا پیشنهاد کرده است واردات کشاورزی از اوکراین از طریق «ترمز اضطراری» محدود شود و کشاورزان برای سال ۲۰۲۴ از تعهد به آیش نگه‌داشتن چهار درصد از زمین‌های خود (با هدف حفظ آب و خاک) درحالیکه هنوز یارانه‌های اتحادیه اروپا را دریافت می‌کنند، معاف شوند. کشاورزان اروپایی همچنین معتقدند که از اثرات تغییراقلیم بسیار متأثر می‌شوند.
۲۵ سال قبل اعلام شد پیش از پیوستن اعضای جدید به جمع ۱۵ کشور اروپایی، سیاست مشترک کشاورزی اتحادیه اروپا متحول خواهد شد. آن زمان چند عضو اتحادیه اروپا از جمله آلمان و انگلیس تلاش می‌کردند پیش از عضویت کشورهای کم‌درآمد اروپای شرقی و مرکزی به این اتحادیه، برنامه کشاورزی جدیدی را تثبیت کنند که درنتیجه آن، فشار مالی کمتری متوجه آنها شود. آن زمان اتحادیه اروپا لازم می‌دید قوانین خود را با سازمان تجارت جهانی تطبیق دهد و با کاهش تعرفه‌های واردات و یارانه صادرات به کشاورزان، بازار عرضه و تقاضا را وسعت دهد.
اتفاقی که زمینه رقابت بیشتری برای محصولات کشاورزی اروپا به‌وجود می‌آورد. اتحادیه اروپا اعلام کرده بود با ایجاد این تحولات در برنامه مشترک کشاورزی اروپا، مصرف‌کنندگان از قیمت‌های نازل‌تر و کیفیت بهتر کالا بهره خواهند برد و بودجه اتحادیه اروپا نیز به‌سمت حمایت بیشتر از بخش کشاورزی سوق پیدا خواهد کرد.
در دهه ۹۰، از سیاست مشترک کشاورزی اروپا (cap) کشورهای فرانسه، آلمان، ایتالیا، و انگلیس بزرگترین درآمدهای ناشی از آن را به خود اختصاص می‌دادند، اما با ورود اعضای جدید به این اتحادیه، این وضعیت تغییر کرد. بعد از گذشت ۲۵ سال از این تحول، اتحادیه اروپا ناگزیر از تحولات اقتصادی، تصمیمات جدیدی در بخش کشاورزی گرفته است که با اعتراض گسترده کشاورزان مواجه شده است. صنفی که علاوه‌بر اهمیت داشتن به‌دلیل نقش قابل‌توجه در حوزه سلامت و امنیت غذایی، نقش قابل‌توجهی نیز در انتخابات پارلمانی کشورهای مختلف اروپا دارند. بعد از گذشت حدود دو دهه از تغییر سیاست‌ها، شروع اعتراض‌های کشاورزان از فرانسه حالا به بلژیک، آلمان و هلند نیز رسیده است و به‌نظر می‌رسد همچنان ادامه داشته باشد. کشاورزان در اتحادیه اروپا می‌گویند افزایش هزینه‌ها، حمایت‌های اندک دولتی و سیاست‌های اقلیمی، معیشتشان را در معرض خطر قرار می‌دهد. در آخرین تحولات این اعتراض فراگیر روز پنجشنبه صدها تراکتور در مرکز شهر «بروکسل» تجمع کردند و کشاورزان خشمگین به پارلمان اروپا تخم‌مرغ پرتاب کردند.
روزنامه «گاردین» روز جمعه در وب‌سایت خود به جنبه‌های مختلف این اعتراض‌ها پرداخت. این گزارش تلاش میکرد بیان کند که در پشت اعتراضات کشاورزان چه عاملی وجود دارد که در کشورهایی مانند یونان، آلمان، پرتغال، لهستان، فرانسه و بلژیک فراگیر می‌شود؛ تا جایی که هفته گذشته حتی دولت فرانسه با محاصره بزرگراه‌های پاریس از سوی تراکتورها غافلگیر شد.
گاردین نوشت: «برخی از نگرانی‌ها، مانند طرح برلین برای حذف معافیت‌های مالیاتی بر گازوئیل مصرفی در بخش کشاورزی برای تعادل بودجه یا نیاز به کاهش انتشار نیتروژن در هلند، خاص کشور هلند است. اما بسیاری عوامل دیگر در سراسر قاره مشترک هستند.کشاورزان گفته‌اند که با مشکلاتی مانند کاهش قیمت فروش، افزایش هزینه‌ها، مقررات سنگین، خرده‌فروشان قدرتمند و سلطه‌گر، بدهی، تغییراقلیم و واردات خارجی ارزان مواجه هستند.»
هزینه‌های بالا، قیمت‌های پایین
گاردین در بخش دیگری از این گزارش نوشت هزینه‌های کشاورزان به‌ویژه برای انرژی، کود و حمل‌ونقل در بسیاری از کشورهای اتحادیه اروپا، به‌ویژه از زمان حمله روسیه به اوکراین در فوریه ۲۰۲۲ افزایش یافته است. درعین‌حال، دولت‌ها و خرده‌فروشان، با توجه به تأثیر بحران هزینه زندگی بر مصرف‌کنندگان، برای کاهش افزایش قیمت مواد غذایی اقدام و برنامه‌ریزی کرده‌اند.
قیمت‌های مزرعه یعنی قیمت پایه‌ای که کشاورزان برای محصولات خود دریافت می‌کنند، به‌طور متوسط بین سه‌ماهه سوم سال ۲۰۲۲ و مدت مشابه سال گذشته تقریباً ۹ درصد کاهش یافته است. طبق داده‌های Eurostat تجزیه و تحلیل‌شده توسط Politico، تنها چند محصول، از جمله روغن زیتون، با کمبود مواجه شده است. «واردات نیز به‌ویژه در اروپای مرکزی و شرقی، جایی که سیل محصولات کشاورزی ارزان‌قیمت از اوکراین که اتحادیه اروپا پس از حمله روسیه از سهمیه‌بندی و عوارض آن چشم‌پوشی کرد، قیمت‌ها را کاهش داده و نارضایتی کشاورزان نسبت به رقابت ناعادلانه را افزایش داده است.»
این گزارش از کشاورزان در اتحادیه اروپا نقل کرده است که این صنف در سراسر اتحادیه اروپا، از سهمیه واردات غلات از اوکراین خشمگین است و می‌گوید اروپا با محصولات ارزان‌قیمت غرق شده.
امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه و لئو ورادکار، نخست‌وزیر ایرلند، گفته‌اند که توافق تجاری پیشنهادی اتحادیه اروپا و مرکوسور (بازار مشترک کشورهای آمریکای جنوبی) نباید به‌شکل فعلی آن امضا شود
گفته‌های گاردین را می‌شود در اخباری که فقط کمی پیشتر در کشورهای مختلف اروپایی و در مورد کشاورزی منتشر شده است هم دنبال کرد. «غلات اوکراین باید به‌جایی که متعلق به آن است، بازگردد؛ به بازارهای آسیایی یا آفریقایی، نه به اروپا»، اتحادیه کارگری کشاورزان لهستان ماه گذشته بیانیه‌ای منتشر کردند که با جمله بالا شروع شده بود.
خبرگزاری‌های اروپایی نیز نقل می‌کنند که در سایر نقاط اروپا، به‌ویژه در فرانسه، واردات ارزان از مناطق دورتر موجب نارضایتی فزاینده کشاورزان شده است. محصولات کشورهایی مانند نیوزیلند و شیلی به‌دلیل عدم رعایت مقررات سختگیرانه کشاورزان اتحادیه اروپا مورد انتقاد قرار گرفته است. همچنین گاردین تأکید کرده است که مذاکرات برای انعقاد یک توافق تجاری گسترده بین اتحادیه اروپا و بازار مشترک کشورهای آمریکای جنوبی (مرکوسور) هدف خشم قرار گرفته است و کشاورزان اروپایی از چشم‌انداز رقابت ناعادلانه در شکر، غلات و گوشت ناراضی هستند.
افزایش دما، افزایش تنش
در اروپا نیز مانند آسیا و خاورمیانه رویدادهای شدید جوی به‌دلیل تغییراقلیم به‌طور فزاینده‌ای بر تولید تأثیر می‌گذارد. گاردین در گزارش آمار جسته‌وگریخته آمار جالبی از اثر تغییراقلیم بر تولید کشاورزی ارائه داده است: «برخی از مخازن آب در جنوب اسپانیا فقط چهار درصد ظرفیت دارند، درحالیکه آتش‌سوزی حدود ۲۰ درصد از درآمد سالانه مزارع یونان را در سال گذشته از بین برد.
جنوب اروپا تاکنون شاهد اعتراضات نسبتاً کمی بوده است، اما این موضوع می‌تواند تغییر کند؛ زیرا دولت‌ها، به‌ویژه در اسپانیا و پرتغال، محدودیت‌های اضطراری آب را در میان خشکسالی‌های بی‌سابقه در نظر نگرفته‌اند. بسیاری از کشاورزان شکایت می‌کنند و می‌گویند بین خواسته‌های عمومی ظاهراً متضاد برای مواد غذایی ارزان و فرایندهای سازگار با اقلیم گرفتار شده‌اند.»
از سوی دیگر این گزارش توجه‌ها را به این نکته جلب می‌کند که سیاست مشترک کشاورزی (CAP)، سیستم یارانه سالانه ۵۵ میلیارد یورویی که امنیت غذایی اروپا بیش از ۶۰ سال بر آن استوار بوده است، از لحاظ تاریخی براساس اقتصادِ مقیاس است: «مزارع بزرگتر، دارایی‌های بزرگتر، استانداردهای مشترک.» سیاستی که موجب شده است تعداد مزارع در اتحادیه اروپا از سال ۲۰۰۵ بیش از یک‌سوم کاهش پیدا کند. بسیاری از مزارع بزرگتر با سطح بالایی از بدهی به حیات خود ادامه می‌دهند.
سهم بخش کشاورزی، ۱۱ درصد از انتشار گازهای گلخانه‌ای اتحادیه اروپاست. بنابراین، سیاست‌های اتحادیه اروپا در این بخش برنامه‌های جدیدی تدوین کرد که کشاورزان معتقدند این صنف در آن دیده نشده‌اند. اگرچه اهدافی متناسب با تغییراقلیم در این سیاست‌ها و برنامه‌ها جای دارد، اما سیاست‌ها کلی‌نگر است و کشاورز و سرنوشت معیشتی‌اش بهعنوان تولیدکننده در این سیاست‌ها در نظر گرفته نشده است.
این اهداف شامل نصف کردن آفت‌کش‌ها تا سال ۲۰۳۰، کاهش استفاده از کود تا ۲۰ درصد، اختصاص زمین‌های بیشتر به استفاده غیرکشاورزی – بهعنوان مثال کاشت درختان غیرمثمر- و دو برابر کردن تولید ارگانیک به ۲۵ درصد از کل زمین‌های کشاورزی اتحادیه اروپا است./ پیام ما
