استفاده از خاکستر چوب در باغ‌ها+اینفوگرافی

به گزارش اخبار سبز کشاورزی؛ متاسفانه امروزه این روش به شکل مضری ادامه دارد و بسیاری از کشاورزان با این استدلال که خاکستر باقی‌مانده از آتش‌زدن مزارع برای خاک مفید است این کار را انجام می‌دهند، در حالی که صدها میلیارد میکروارگانیسم موجود در خاک بر اثر داغ شدن لایه سطحی زمین از بین می‌روند.

حال پرسش آن است که آیا خاکستر چوب برای گیاهان و یا بخش آلی خاک‌ها مفید است که باید پاسخ داد این‌گونه نیست. اما این که خاکستر باقی‌مانده از چوب برای خاک مزرعه یا باغ مفید است، بستگی کاملی به ویژگی‌ها و سرنوشت خاک دارد، چراکه برخی از خاک‌ها اسیدی و خاک‌های دیگری خصلتِ بازی(الکلی) دارند.

کربنات‌های موجود در خاکستر چوب، موجب بالا رفتن pH خاک می‌شوند که عاملی برای بالا بردن آن از شرایط خنثی شده و خاک را به سمت حالتِ باز بودن می‌برند که می‌تواند به گیاه آسیب وارد نماید. به هر حال، چنانچه خاک شرایط اسیدی داشته باشد؛ توصیه می‌شود که اقدام به اصلاح آن گردد که می‌توان با پخش‌کردن خاکستر چوب، حالت اسیدی آن را برطرف کرد.

مزایای خاکستر چوب

قبل از هرگونه استفاده از خاکستر چوب در باغ یا مزرعه باید اقدام به تعیین pH آن نمود. در خاک‌هایی که pH آن‌ها بالاتر از 6/5 است و شرایط خنثی دارد، افزودن خاکستر موجب بالا رفتن میزان «بازی» آن خواهد شد که به گیاهان آسیب وارد می‌نماید.

بالارفتن pH امکان دارد مضر یا مفید باشد که بستگی کاملی به مقدار اسیدیته خاک دارد. اکثریت گیاهان اندکی از حالت اسیدی در خاک را دوست دارند که معمولا بالاتر از 6 و به سمت اسیدیته خنثی است.

اضافه شدن عناصر غذایی؛ علاوه‌بر کلسیم، خاکستر چوب مقادیر اندکی از سایر عناصر غذایی را دارد که به نوبه خود در رشد گیاهان موثرند. این عناصر شامل: پتاسیم، منیزیوم، گوگرد، آهن، منگنز، روی و بور هستند.

تهویه و نفوذپذیری؛ خاکستر چوب می‌تواند در اغلب خاک‌ها موجب بهبود تهویه و نفوذپذیری خاک گردد. در خاک‌هایی که از نظر رطوبت دچار شرایط اشباع می‌شوند، نفوذ و حرکت ریشه‌ها در آن‌ها سخت است، حال برای رفع این حالت می‌توان از خاکستر استفاده کرد، اما در خاک‌هایی که دارای کلسیم کافی و یا زیاد هستند، افزودن خاکستر، موجب دو برابر شدن سدیم شده و باعث مرگ گیاهان می‌گردد.

خاک‌های رسی معمولا پس از آبیاری و رها شدن، به حالت کلوخی شدید و ترک‌خوردگی دچار می‌شوند که برای گیاهان ایجاد آسیب می‌نماید. مخلوط کردن خاکستر چوب با چنین خاک‌های سنگینی، موجب سست‌شدن و امکان خرد شدن بهتر آن‌ها می‌گردد و حالت فشردگی را در آن‌ها کاهش می‌دهد.

بهبود حالت معدنی‌شدن ازت؛ می‌دانیم که ازت، گاز مضری است که در این حالت قابلیت جذب برای گیاهان را ندارد، چرا که گیاهان تمام مواد را به شکل معدنی جذب می‌نمایند.

اگر چه تقریباً تمام ازت موجود در چوب‌ها در هنگام سوختن از آن‌ها خارج می‌شود، اما افزودن خاکستر به خاک می‌تواند ازت ارگانیک موجود در خاک را به ازت قابل جذب یا همان معدنی، تغییرشکل دهد. باید توجه داشت که نباید خاکستر را با کودهای شیمیایی ازتی مخلوط نمود، چرا که باعث تولید گاز آمونیاک می‌کند که برای گیاهان مضر است.

انواع خاکستر چوب

خاکسترها براساس نوع درخت یا گیاهی که از آن به‌دست آمده‌اند متفاوتند، چنانکه چوب درختانی مانند بلوط و افرا، شامل عناصر بیشتری نسبت به سوزنی‌برگ‌ها و صنوبرها هستند. ضمن آن که چوب درخت‌های جوان، مواد بیشتری نسبت به درخت‌های کهنسال دارند، بر این اساس خاکستر تمام گیاهان برای شرایطی که شرح دادیم؛ قابل استفاده هستند.

باید توجه کرد که خاکسترها را نباید به روش گلوله‌ای به کار برد؛ چرا که احتمال دارد درون آن‌ها موادی غیر از خاکستر وجود داشته باشد.

از به‌کار بردن خاکستر چوب‌هایی که رنگ‌آمیزی شده و یا درخت‌هایی که در مجاورت کارگاه‌های صنعتی قرار دارند؛ اجتناب کنید، چرا که امکان دارد به مواد آلاینده و سموم آلوده باشند.

هر چند فلزاتی نظیر کادمیوم و سرب به سادگی توسط گیاهان جذب نمی‌شوند، اما ترجیح داده می‌شود که از چوب درخت‌هایی که در مجاورت چنین کارگاه‌هایی قرار دارند، اجتناب شود. همچنین اطمینان داشته باشید که خاکستر مورد استفاده حاوی مواد پلاستیکی، روغن‌ها، خاکستر ذغال سنگ و سایر مواد آلاینده خاک نباشد.

افزودن خاکستر به کمپوست

تهیه کمپوست از بقایای گیاهی و ضایعات مرسوم است. در صورت تمایل به افزودن خاکستر به توده مواد ضایعاتی، این مقدار نباید بیش از 5درصد از کل مواد باشد. می‌توان به صورت منظم، خاکستر را به کمپوست اضافه نمود به میزانی که دچار حالت«بازی» نشود؛ چراکه در صورت استفاده از چنین کمپوستی، خاک دچار آسیب می‌شود. در خاک‌هایی که pH آن‌ها معادل 7 و یا بالاتر است؛ نباید خاکستر چوب به توده کمپوست اضافه کرد.

خاکستر چوب را قبل از استفاده مرطوب نکنید، چرا که موادغذایی موجود در آن شسته می‌شوند. به‌ازای هر 300 مترمربع، بیش از ۱۰ کیلوگرم خاکستر استفاده نکنید.‌

ماهنامه دام و کشت و صنعت – شماره ۲۸۳ – بهمن ۱۴۰۲