چگونه از سوختگی گوجه‌فرنگی جلوگیری کنیم؟

بلایت Blight (سوختگی) عاملی است که هر ساله مشکلات زیادی برای باغداران گوجه‌فرنگی به وجود می‌آورد. در واقع در یک فاصله زمانی کوتاه، بوته‌هایی را که به نظر سالم می‌رسند، نابود می‌کند. بالاتر از این مسئله انتشار و پراکندگی این بیماری از یک بوته به بوته دیگر است که می‌تواند موجب نابودی یک مزرعه گردد.

بلایت(Blight) گوجه‌فرنگی چیست؟

بلایت یک بیماری است که قارچ‌های خاکزی در آن با حمله به گیاهان، اندام‌های سبز و پس از آن میوه‌ها را از بین می‌برد. این که ظهور این بیماری به صورت زودهنگام و یا دیر رخ دهد، به هر حال مشکل بزرگی است و متاسفانه متوقف کردن آن پس از ظهور کار سختی خواهد بود.

دو نوع بلایت Blight وجود دارد: «بلایتِ اول فصل» و «بلایتِ آخر فصل» که تفاوت‌هایی در علل پیدایش و تاثیرگذاری دارند. «بلایت آخر فصل» می‌تواند زیان‌بارتر باشد.

نکته بسیار بدتر آن است که استقرار یک نوبت از بلایت در مزرعه می‌تواند خاک آن را تا سال‌ها آلوده نماید که به معنای آلوده کردن گیاهان کشت شده در آینده است.

اما، همانطور که بیماری بلایت می‌تواند آسیب‌رسان باشد سه روش ساده نیز برای حفظ گیاهان از این بیماری در مزرعه پیشنهاد می‌شود که می‌تواند در کنترل هر دو شکل بلایت اول و آخر فصل کمک نماید.

این سه پیشنهاد به صورت زیر است:

تناوب زراعی: این روش بهترین سلاح در مقابله با بلایت است. کشت هرساله و مستمر گوجه‌فرنگی در یک زمین، در واقع خوشامدگویی به بلایت و پهن‌کردن بستر مناسبی برای فعالیت آن است، چرا که خاک، عامل اصلی انتشار آن است. اسپورهای قارچِ بلایت می‌توانند سال‌ها در خاک زنده و تا زمان ایجاد آلودگی منتظر بمانند.

با رعایت یک برنامه تناوبی می‌توان روند این روند را قطع نمود. در چنین اراضی آلوده‌ای، حداقل تا 3 سال نباید در آن زمین اقدام به کشت گوجه‌فرنگی کرد. اگر تمام مزرعه به این قارچ آلوده شود بهتر است که تا پنج سال و تا هنگام نابود شدن اسپورها از کشت گوجه‌فرنگی خودداری کرد.

استفاده از مالچ پوششی: پس از رعایت تناوب، استفاده از مالچ بهترین روش در مقابله با بلایت است. در صورت وجود اسپورهای قارچ در خاک، آنها قادر به نفوذ از راه ریشه گیاه نبوده بلکه توسط باد، باران و پاشیدن آب در سطح مزرعه پراکنده می‌شوند. با پوشیدن خاک در زیر بوته‌ها تا حدود زیادی فرصت قرارگیری اسپورها روی گیاه از آنها گرفته می‌شود.

این مالچ می‌تواند پوششی از کاه به ارتفاع 10 تا 12 سانتی‌متر و یا از برگ‌های خشک درخت‌ها باشد. این کار نه فقط از گسترش بلایت جلوگیری می‌کند، بلکه مزایای دیگری نیز دارد. این مزایا می‌تواند شامل حفظ رطوبت خاک و جلوگیری از تبخیر و همچنین کنترل علف‌های هرز در اطراف بوته‌ها باشد. این یک اقدام بُرد-بُرد است، چرا که هم گیاه از آسیب قارچ در امان می‌ماند و هم رطوبت حفظ و علف‌های هرز سرکوب می‌شوند.

بقایای بوته‌ها را کمپوست(کود)نکنید: بقایای اندام‌های هوایی گوجه‌فرنگی آلوده را هیچ‌گاه به کود تبدیل نکنید. بوته‌های گوجه‌فرنگی برای آفات و بیماری‌ها یک منبع غذایی به شمار می‌آیند که البته اسپورهای بیماری بلایت در راس آنها قرار دارد.

توده‌های کود کمپوست به اندازه کافی دارای حرارت برای کشتن اسپورها نیستند، بنابراین می‌توانند عاملی در انتشار آنها باشند. در پایان هر فصل، بوته‌ها را از زمین بیرون کشیده و به خارج از مزرعه انتقال دهید.

چند توصیه دیگر

همانطور که گفته شد دو نوع بلایت اول و آخر فصل داریم. بلایت اول فصل در هنگام رشد اولیه بوته‌ها ظاهر می‌شود که به صورت یک لکه قهوه‌ای کوچک روی اندام‌های سبز گیاه ظاهر و به تدریج موجب زرد شدن تمام بوته و مرگ آن می‌شود. در صورت مشاهده این علائم، به سرعت بوته‌های آلوده را حذف کنید. مراقب باشید بوته‌های سالم با بوته‌های آلوده تماس پیدا نکنند.

بلایت آخر فصل، بیشتر خسارت‌زا است، چرا که به اندام‌های سبز و میوه‌ها حمله می‌کند. متاسفانه علائم در این زمان که ظاهر می‌شوند که کشاورز از حذف بوته آلوده خودداری می‌کند.

علامت بلایت آخر فصل، دیده شدن نقاط سیاه‌رنگ روی لبه برگ‌ها و یا پیچیده شدن آنها است. در این شرایط تمام بوته به‌سرعت آلوده شد و عاقبت گیاه می‌میرد.