تحول شگفت‌انگیز در دل کویر: چگونه کشاورزی عربستان سعودی دگرگون شد؟

کشاورزی عربستان سعودی با سرمایه‌گذاری‌های عظیم، فناوری‌های نوین و همکاری‌های بین‌المللی متحول شده است. این کشور با رشد بی‌سابقه در تولید خرما، لبنیات و گوشت مرغ، در مسیر خودکفایی غذایی و تبدیل بیابان به فضایی سبز گام برمی‌دارد.

اخبار سبز کشاورزی؛ آیا می‌دانستید عربستان سعودی، این کشور بیابانی، در حال رقم زدن انقلابی سبز در بخش کشاورزی خود است؟ شاید باورنکردنی به نظر برسد، اما کشاورزی در عربستان سعودی در سال‌های اخیر رشد خیره‌کننده‌ای را تجربه کرده و به یک داستان موفقیت چشمگیر تبدیل شده است.

این تنها یک تغییر نیست، بلکه یک دگرگونی عمیق در دل کویر است که امنیت غذایی و اقتصاد منطقه را متحول خواهد کرد. با ما همراه باشید تا از جزئیات این تحول بی‌نظیر باخبر شوید!

شکوفایی اقتصادی و امنیت غذایی: رکوردهایی که ثبت شد!

کشاورزی عربستان در سال ۲۰۲۴، با ثبت تولید ناخالص داخلی بی‌سابقه ۱۱۴ میلیارد ریال (حدود ۳۰ میلیارد دلار)، سهم چشمگیری در اقتصاد این کشور ایفا کرد. این رشد، تنها به آمار محدود نمی‌شود؛ در حوزه امنیت غذایی نیز دستاوردهای قابل توجهی به دست آمده است:

• لبنیات و تخم‌مرغ: عربستان حالا بیش از نیاز داخلی خود لبنیات (۱۰۹% خودکفایی) و تخم‌مرغ (۱۱۶% خودکفایی) تولید می‌کند.
• گوشت مرغ: خودکفایی در تولید گوشت مرغ از ۴۰% در سال ۲۰۱۶ به حدود ۶۰% رسیده است.
• محصولات آبزی: سهم خودکفایی در محصولات آبزی نیز به ۵۵% نزدیک شده است.

خرمای سعودی: از کویر تا بازارهای جهانی!

صادرات کشاورزی نیز رشد چشمگیری داشته است. صادرات خرما در سال ۲۰۲۴ به ۱.۶۹۵ میلیارد ریال (۴۵۰ میلیون دلار) رسید و تولید آن از ۱.۹ میلیون تن فراتر رفت. اکنون بیش از ۱۳۳ کشور خریدار خرمای سعودی هستند و ارزش صادرات خرما از زمان آغاز چشم‌انداز ۲۰۳۰، رشدی نزدیک به ۱۹۳ درصد را تجربه کرده است.

این ارقام نشان می‌دهد که کشاورزی عربستان چگونه توانسته از محصولات بومی خود، یک مزیت رقابتی جهانی بسازد.

مدیریت آب در دل کویر: چالش و راهکار!

با وجود این پیشرفت‌ها، کشاورزی عربستان با چالش بزرگ منابع آب روبروست. در اوج مصرف (۲۰۱۵)، بخش کشاورزی حدود ۲۴.۸ میلیارد متر مکعب آب استفاده می‌کرد. با این حال، پس از کاهش کشت غلات و علوفه دولتی، این رقم کاهش یافته است.

در سال ۲۰۲۰، ۶۷% از کل مصرف آب کشور (حدود ۱۶ میلیارد متر مکعب) مربوط به بخش کشاورزی بود. بخش عمده‌ای (۸۰%) از آب مصرفی در کشاورزی از سفره‌های زیرزمینی (آب‌های فسیلی) تأمین می‌شود و دو سوم آب آشامیدنی شهری از راه آب‌شیرین‌کن‌ها تامین می‌گردد.

اما عربستان بیکار ننشسته است. اقدامات اخیر در جهت بهره‌وری آب و استفاده از پساب تصفیه‌شده و سامانه‌های آبیاری کم‌مصرف ادامه دارد تا فشار بر منابع آب زیرزمینی کاهش یابد. این رویکرد هوشمندانه، ضامن پایداری کشاورزی عربستان در بلندمدت است.

همکاری‌های بین‌المللی: موتور محرک نوآوری در کشاورزی

عربستان برای توسعه کشاورزی مدرن خود، به سراغ همکاری‌های بین‌المللی رفته است:

• گلخانه‌های نئوم با همکاری هلند: شرکت هلندی Van Der Hoeven قرارداد ساخت گلخانه در پروژه عظیم نئوم را بر عهده دارد.
• مزارع عمودی: شرکت سعودی Saudi Greenhouses با شرکت هلندی PlantLab مشارکت کرده تا دست‌کم ۱۰ مزرعه عمودی در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا بسازند (با سرمایه‌گذاری ۳۰۰ میلیون یورو). اولین مزرعه تحت این قرارداد، با مساحت ۱۵ هزار متر مربع، در حومه ریاض در دست راه‌اندازی است و هدف آن افزایش خودکفایی غذایی و صادرات محصولات باکیفیت است.
• فناوری گلخانه آب‌شور: استارتاپ سعودی Red Sea Farms با سرمایه‌گذاری صندوق‌های عربستان و شرکای خارجی، فناوری گلخانه آب‌شور را توسعه داده است. این گلخانه‌ها به جای آب شیرین، از آب دریا برای خنک‌سازی و آبیاری گیاهان استفاده می‌کنند و توانسته‌اند خیار، گوجه و فلفل را با مصرف آب اندک تولید و در بازار داخلی عرضه کنند.
• سرمایه‌گذاری‌های چین: قراردادهای چند میلیارد دلاری برای سرمایه‌گذاری در مزارع و فناوری‌های کشاورزی بین عربستان و چین نیز در حال امضاست.

آینده سبز در کویر: گامی به سوی کشاورزی پایدار

در مجموع، کشاورزی عربستان اقدامات چشمگیری را در مسیر ایجاد کشاورزی پایدار و سبز کردن بیابان‌ها انجام داده است. هدف‌گذاری‌های بلندمدت مانند کاشت میلیاردها درخت، خودکفایی در محصولات اساسی و بهبود بهره‌وری آب، با مشارکت دولت و بخش خصوصی و کمک پروژه‌های بین‌المللی پیش می‌رود.

این استراتژی‌ها ضمن کاهش وابستگی به واردات، موجب حفظ منابع آب و خاک و تقویت تاب‌آوری محیط زیست کشور در برابر تغییرات اقلیمی خواهند شد. آیا می‌توان این مدل موفق را در سایر مناطق کم‌آب جهان نیز الگو قرار داد؟