کاهش ذخایر ماهیان خزر درپی آلودگی آبی گیلان

استاد دانشگاه و کارشناس منابع طبیعی و شیلات با هشدار نسبت به افزایش روند آلودگی در پهنه‌های آبی منتهی به دریای خزر و تالاب‌های گیلان گفت: این آلودگی ها موجب شده ذخایر ماهیان در دریا کاهش یابد که نتیجه آن را در سبد صید صیادان گیلانی می‌توان مشاهده کرد.

به گزارش اخبار سبز کشاورزی به نقل از ایرنا، طبق آخرین آمار که البته مربوط به ۱۳ بهمن ماه می شود امسال بیش از ۸۵۰ تن انواع ماهیان استخوانی از پهنه دریای خزر در محدوده استان گیلان صید شد که از لحاظ کمی نسبت به سال قبل رشد ۵درصدی داشته است. علاوه براین صیادان گیلانی تاپایان دیماه امسال حدود پنج هزار و ۵۰۰ تن ماهی کیلکا از دریای خزر صید کردند که در این مورد نیز رشد ۹ درصدی ثبت شد.

اما این رشد درصدی به معنای افزایش میزان ذخایر ماهی در دریای خزر نیست زیرا طبق گفته مسئولان شیلات افزایش میزان صید از طریق افزایش پره‌اندازی(تور اندازی) و دریاروی حاصل شده است. برای مثال مدیرکل شیلات گیلان ۱۸ بهمن ماه امسال در مصاحبه ای بر تایید کاهش ذخایر ماهیان در دریای خزر، افزایش میزان صید کیلکا را ناشی از رشد ۵ درصدی دریاروی صیادان برای جبران کاهش صید عنوان کرد.

برای درک بهتر کاهش میزان ذخایر آبزیان دریای خزر میتوان به ماه نخست فصل صید اشاره کرد که صیادان گیلانی نسبت به سال گذشته ۲۰ درصد کمتر موفق به ماهیگیری شدند. حال روند کاهشی میزان ذخایر ماهیان به همراه افزایش دریانوردی برای جبران هزینه‌های صید، نه فقط آسیبی جدی برای پهنه آبی و اکوسیستم خزر دارد، بلکه اقتصاد ساحل نشینان را نیز با تهدید مواجه کرده است.

امیر هوشنگ بحری دکترای تخصصی منابع طبیعی - شیلات روز پنجشنبه یکی از عوامل کاهش ذخایر ماهی در خزر را آلودگی این پهنه آبی دانست و اظهار داشت: در بخش آلودگی‌های منابع آبی گیلان باید فاضلاب های صنعتی و خانگی، پساب های کشاورزی، سازه های صنعتی و تجاری احداث شده در کنار پهنه های آبی، هر کدام بصورت جداگانه بررسی شود.

وی ادامه داد: اگرچه اعلام می شود فاضلاب های شهری تصفیه ضمنی می شوند اما در بسیاری موارد فاضلاب های تصفیه نشده به طور مستقیم به رودخانه ، تالاب و دریا می ریزند. فاضلاب های صنعتی نیز به دلیل آلودگی های فلزات سنگین مانند جیوه و کادیوم بسیار خطرناک هستند اما صاحبان کارخانه‌ها به علت هزینه بالای سپتیک با پرداخت جریمه از زیر بار مسئولیت شانه خالی کرده و به کار خود ادامه می دهند.

بحری تاکید کرد: آلودگی پهنه های آبی تنها مشکل کشور ایران نیست بلکه کشورهای حاشیه دریای خزر که فاضلابشان به طور مستقیم به دریای خزر می ریزد نیز در این امر سهیم اند . تراکم جمعیت انسانی در کنار این پهنه ها ، رودخانه ها و تالاب ها را به عنوان زایشگاه اصلی بسیاری از ماهیان را با خطر روبرو کرده است.

آلودگی رودخانه ها و تالاب ها با سموم کشاورزی

کارشناس شیلات خاطر نشان کرد: علاوه بر موارد ذکر شده، فعالیت‌های کشاورزی نیز در آلودگی رودخانه‌ها و دریا تاثیرگذار است . بطور مثال سمپاشی و کوددهی مزارع مصادف با تخم‌ریزی و جفت‌گیری ماهی‌ها و بسیاری از آبزیان است و ورود این سموم و کودهای شیمیای بر پهنه‌های آبی زیستگاه طبیعی ماهیان را آلوده می‌کند.

بحری گفت: کشاورزان طی ۶ ماه اول با فعالیت های کشاورزی به رودخانه‌ها صدمه می‌زنند و در ۶ ماه دوم برای کسب درآمد بیشتر و اقتصاد خانواده با صید غیرمجاز و بی‌رویه ماهی در دریا به اکوسیستم‌های آبی فشار وارد کرده و آسیب می‌زنند که در نتیجه چرخه حیات با اختلال مواجه می‌شود. باید تاکید کرد اگر یک گونه دستخوش تغییر شود سایر گونه‌ها از این تغییر ضربه خواهند خورد.

صید بی‌رویه و تجاوز به حریم رودخانه‌ها

این استاد دانشگاه عامل بعدی در کاهش صید صیادان را صید بی رویه و تجاوز به حریم رودخانه ها اعلام کرد و اظهار داشت: رودخانه های حاشیه خزر محل اصلی تخم ریزی و باروری ماهیان است که متاسفانه در چند دهه اخیر طعمه دندان حریص صیادان غیرمجاز شده است.

بحری تصریح کرد: با مداخله انسانی و عوامل محیطی مانند تغییر اقلیم بزودی رودخانه ها ، تالاب ها و در نهایت دریا از بین رفته و نابود خواهد شد . اگرچه از بین بردن دریا کار چندان آسانی نیست اما به راحتی با نابودی رودخانه ها و تالاب ها به عنوان زایشگاه اصلی موجودات آبزی ، می توان دریا را به ورطه نابودی کشاند.

تخریب بستر رودخانه‌ها در اثر برداشت بی رویه شن و ماسه

دکترای تخصصی منابع طبیعی - شیلات عامل دیگر تاثیرگذار در کاهش ذخایر ماهیان را برداشت بی رویه شن و ماسه از بستر رودخانه اعلام کرد و اظهار داشت : اکثر ماهیان مانند ماهی سفید در بستر تخم گذاری می کنند برهم زدن بستر ، آرامش را از ماهی سلب می کند و موجب شود ماهی برای تخم ریزی وارد رودخانه ها نشود.

بحری اضافه کرد: ماهیگیران با ایجاد مانع و سد برای صیادی ، مسیر عبوری ماهی های مهاجر را به قسمت اولیای رودخانه ها مسدود می کنند و در نتیجه ماهی هایی که می بایست برای جفت گیری و تولید مثل از دریا به سمت رودخانه بروند توسط صیادان غیر مجاز صید شده و قبل از تخم ریزی از چرخه اکوسیستم خارج می شوند.

کارشناس شیلات یکی از راههای خروج از این مشکلات را حفظ و بازسازی ذخایر ماهیان دریای خزر اعلام کرد و افزود : کشورهای حوضه دریای خزر باید در این بخش سرمایه گذاری کند ؛ اینکه میلیونها بچه ماهی رها سازی شود به احیا و بازسازی رودخانه ها و در نهایت دریا کمک می کند . بازسازی ذخایر ماهیان در استان گیلان توسط مراکر بازسازی و تکثیر ماهیان استخوانی و خاویاری انجام می شود.

این استاد دانشگاه دومین راهکار مقابله با کاهش صید را اعمال جرائم سنگین در مباحث حقوقی اعلام کرد و گفت: در بخش حقوقی، اگر جرائم به روز شده و مجازات سنگینی برای خاطیان در نظر گرفته شود در این زمینه مناسب‌تر خواهد بود.

وی همچنین با اشاره به اقدام خودجوش صیادان میگو در جنوب دریا گفت: صیادان میگو جنوب شهریور ماه در زمان تخم‌ریزی میگو به مدت ۲۰ روز از هرگونه صید اجتناب می‌کنند که به حفظ گونه میگو در دریا کمک می کنند و نتیجه آن افزایش صید است. با توجه به جمعیت زیاد صیادان در استانهای شمالی اقداماتی از این قبیل اندکی دشوار است اما با عزمی جدی می توان به این اقدام جمعی دست یافت.

بحری مصرف کم ماهی سفید در ایام پایانی سال و استفاده غذایی از سایر گونه ها را یک راهکار فرهنگی اعلام کرد و افزود: بهترین زمان زادآوری ماهی سفید اواخر اسفند ماه است که می‌توان با اجتناب از خرید ماهی مولد و حداقل خرید ماهی نر به این پروسه کمک کرد و اجازه نداد ماهی سفید به سرنوشت ماهی آزاد دچار شود.

وی خاطر نشان کرد: همچنین وجود فضای مجازی علی الخصوص استارت آپ ها در زمینه ماهیگیری ورزشی و فروش ابزار و ادوات ماهیگیری سیل مشتاقان را به سوی برداشت هرچه بیشتر آبزیان از محیط های طبیعی روانه کرده که در نوع خود باید نسبت به کنترل این موارد اهتمام ویژه صورت گیرد.