کنسروسازی، غذای جنگی

اخبار سبز کشاورزی؛ کلمه کنسروسازی از لغت اسپانیایی Conservar به‌معنی حفظ کردن مشتق شد. به‌طور کلی کنسرو کردن در صنایع‌غذایی یعنی ایجاد شرایطی که بتوان محصول غذایی موردنظر را برای مدت‌های طولانی حفظ کرد. بنابراین تمامی روش‌هایی را شامل می‌شود که موجب افزایش زمان قابلیت نگهداری محصول می‌گردد. این روش پس از سال‌ ۱۷۹۰ که دولت فرانسه با سایر کشورهای اروپایی درحال جنگ بود؛ از سوی فردی به نام نیکلاس ِاپر(Nicolas Aper) فرانسوی ابداع شد.

ِاپر در سال ۱۸۰۴ اولین کنسروهای خود را در ظرف‌های شیشه‌ای بسته‌بندی کرد و در آب‌جوش دما داد. سپس برای ملوانان کشتی در یک مسافرت دریایی آزمود. پس از اطمینان از کار خود و سلامت کنسروها، گزارشی در این زمینه به چاپ رساند؛ و آن را با نمونه کنسروها به موسسه صنایع ملی فرانسه در سال ۱۸۰۹ ارایه کرد.

کنسرو لوبیای ایرانی

منابع غیررسمی می‌گویند ایران نخستین‌بار کنسروسازی را در سال ۱۳۱۶ با تولید کنسرو ماهی در بندرعباس آغاز کرد.

۳۱ سال بعد تولید کنسرو به شکل امروزی در ایران رسمیت یافت. البته در آن سال‌ها فقط دو یا سه برند مشخص در این عرصه فعالیت می‌کردند که اغلب هم به مصرف خاص می‌رسید. در اواخر دهه ۴۰ تاجران روس در قائم‌شهر(شاهی) با تعهد به تولید کنسرو خوراک لوبیا نخستین کنسروها را برای ارتش تولید کردند.

مشکل‌های بی‌پایان

با تمام اهمیتی که این صنعت دارد، مانند دیگر صنایع در کشور دارای مشکل‌ها و چالش‌هایی است و این نابسامانی‌ها در سال‌های متمادی وجود داشته است.

اگر کمی به عقب برگردیم، می‌بینیم که این صنعت با معضلاتی روبه‌رو بوده که بعد از گذشت سال‌ها هنوز هم مواردی از آن پابرجا است. به طوری که در سال گذشته و جاری گاهی شاهد بوده‌ایم که خبرهای کنسرو در صدر اخبار قرار می‌گیرد.

برخی اعتقاد دارند که با افزایش انفجاری قیمت‌ها، این فرآورده به‌ محصولی لاکچری در ایران تبدیل و به‌ویژه کنسرو ماهی تقریبا از سبد خرید مردم حذف شده است.

تعطیلی واحد‌های تولیدی در ایران که روند آن در چند سال گذشته پرشتاب شده، حالا به‌کارخانه‌های صنایع‌تبدیلی و غذایی نیز رسیده ‌است. دلیل این اتفاق نیز به‌گفتة صاحبان این صنعت، کاهش قدرت خرید مردم و حذف برخی از محصولات و مواد غذایی از سفره مصرف‌کنندگان است.

تولید سالانه ۳۰۰ میلیون قوطی کنسرو ماهی در کشور

در این رابطه رئیس سندیکای کنسرو ماهی گفت: با وجود افزایش هزینه‌های تولید در ابتدای سال که شامل: هزینه‌های حامل‌های انرژی، هزینه حمل و نقل، دستمزد و سربار و قوطی و درپوش می‌شود؛ اما قیمت هر قوطی کنسرو ماهی از مهر سال گذشته تاکنون ۸۷ هزار و ۵۰۰ تومان است.

به گفته مسعود بختیاری، بنابر آمار سالانه ۲۵۰ تا ۳۰۰ میلیون قوطی کنسرو ماهی در کشور تولید می‌شود؛ که برای این میزان حدود ۱۰۰ هزارتن ماهی تون نیاز داریم.

او تسهیل واردات تون ماهیان را به‌عنوان مهم‌ترین ماده اولیه عامل موثر کنترل قیمت تمام‌شده اعلام کرد و افزود: با همکاری سازمان شیلات، بانک مرکزی، وزارت جهادکشاورزی و اعضای سندیکا، قیمت کنسرو ماهی برای مصرف‌کننده، کنترل شده است.

رئیس هیات‌مدیره سندیکای صنایع کنسرو درباره وضعیت تولید کنسرو تون ماهی افزود: براساس برآوردها، سالانه ۲۵۰ تا ۳۰۰ میلیون قوطی کنسرو در کشور تولید می‌شود.

سالانه به ۱۰۰ هزار تُن ماهی تون برای تولید نیاز داریم

او با بیان اینکه سالانه ۳۰ تا ۴۰درصد ماهی تون به‌عنوان مهم‌ترین ماده اولیه با واردات تامین می‌شود، گفت: براساس آمار سالانه به ۱۰۰ هزار تن ماهی تون برای تولید نیاز داریم که ۳۰ تا ۴۰درصد این میزان با واردات و بقیه آن، توسط صید داخل تامین می‌شود.

البته تجربه نشان داده است در سال‌هایی که میزان واردات تون ماهیان افزایش داشت، قیمت مصرف‌کننده کمتر دستخوش نوسان بود. گفتنی است، در سال‌های اخیر، تاخیر بانک مرکزی در اختصاص ارز مورد نیاز این صنعت، تولیدکنندگان را با مشکلاتی نظیر تامین مواد اولیه تون ماهی مواجه کرد که به بیکاری و تعطیلی کارخانه‌های بیشتری منجر ‌شد.

با توجه به مزیت رقابتی بالای کنسروسازی در ایران، چالش نوسان قیمت مواد اولیه، افزایش هزینه تولید به‌دلیل بی‌ثباتی نرخ ارز، کاهش شدید نقدینگی، فشارهای بانک، مالیاتی، بیمه‌ای، کاهش قدرت خرید مردم، رفع تعهد ارزی صادرکنندگان، مالیات بر ارزش‌افزوده، تحریم‌های داخلی و خارجی و ... مانع‌های بزرگی بر سر راه این صنعت ایجاد کرده‌اند.