چالش‌های پیش روی تالاب انزلی

تالاب انزلی یکی از جاذبه‌های زیست‌محیطی شمال کشور است که در دهه‌های اخیر با مشکلات متعددی مانند ورود آلودگی‌ها، هجوم سنبل آبی و افزایش حجم رسوبات مواجه بوده است. با توجه به اهمیت تالاب انزلی و ضرورت احیای آن، این موضوع در دستور کار دولت سیزدهم نیز قرار گرفته است.

به گزارش اخبار سبز کشاورزی ، با وجود تصمیم دولت برای بازگرداندن حال خوب به تالاب انزلی ولی تیغ تیز گرما در ماه‌های اخیر به جان این پهنه آبی نشسته و جان تعدادی از ماهیان آن را گرفته است و سنبل آبی همچنان بر بخش‌های بیشتری از تالاب چنگ انداخته است. به جهت اهمیت این موضوع در تالاب انزلی به ۱۶ نکته براساس گفته‌های رضا زمانی - مدیرکل حفاظت محیط زیست استان گیلان - اشاره می‌کنیم:

*تالاب انزلی یکی از با ارزش‌ترین اکوسیستم‌های آبی ایران است. با توجه به اهمیت و تنوع‌زیستی منحصر به‌فرد تالاب انزلی در سال ۱۳۵۳ در فهرست تالاب‌های بین المللی عضو کنوانسیون رامسر ثبت شد و این تالاب دارای کارکردهای فراوان اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی است.

*تالاب انزلی زیستگاه ارزشمندی برای پرندگان مهاجر آبزی و آبزیان از جمله ماهیان باارزش استخوانی است. یکی از زیستگاه‌های اصلی تالابی پرندگان آبزی در ایران تالاب انزلی است و تاکنون ۲۶۴ گونه پرنده و ۵۲ گونه ماهی در تالاب انزلی شناسایی شده‌اند.

*شش شهرستان، ۱۳ شهر و ۷۶۸ روستا در حوضه آبریز این تالاب قرار می‌گیرند و معیشت بیش از یک میلیون نفر ساکنان حاشیه تالاب به آن وابسته است. عدم احیای تالاب انزلی برای تامین معیشت، تبعات اقتصادی ، اجتماعی، زیست محیطی و امنیتی بسیاری بر زندگی مردم منطقه نیز خواهد گذاشت.

*احیای تالاب کمک به همه اجزای زیستی تالاب است و حیات وحش منطقه به‌ویژه ماهیان از این موضوع مستثنی نیستند و به‌طور قطع احیای تالاب بر زندگی کل حیات وحش تالاب از جمله آبزیان تاثیرگذار خواهد بود.

*ابتدا باید مشکلات و چالش‌های تالاب را که شناسایی شده است با استفاده از راهکارها و اقدامات عملیاتی مشکلات تالاب را رفع کرد. حذف هر کدام از این مشکلات و چالش‌ها کمک زیادی به روند احیا و تنوع زیستی منطقه خواهد کرد.

*یکی از مهم‌ترین مشکلات تالاب کاهش سطح آب دریای خزر است و باتوجه به اینکه تالاب انزلی یک تالاب ساحلی و وابسته به دریای خزر است، نوسانات دریای خزر و کاهش سطح آن روی کاهش تراز سطح آب تالاب اثرگذار خواهد بود.

*از دیگر مشکلات تالاب انزلی می‌توان به اعمال نشدن مدیریت صحیح آبخیزداری در بالادست حوزه آبخیز تالاب و ورود سالانه ۶۰۰ هزارتن رسوب از چند رودخانه منتهی به تالاب به دلیل نبود آبخیزداری اشاره کرد.

*اولین و مهم‌ترین اقدام در جهت رفع چالش‌های تالاب در بخش آبخیزداری است. آبخیزداری در حوضه بالادست رودخانه‌های منتهی به تالاب و ساماندهی و تثبیت آن موجب کنترل رسوبات می‌شود.

*احداث سیستم‌های تصفیه فاضلاب خانگی در شهرهای مجاور تالاب انزلی و کنترل فاضلاب‌های بهداشتی و پساب‌های کشاورزی که از حوزه آبخیز وارد تالاب می‌شود نیز از اقدامات موثر در زمینه کاهش مشکلات تالاب است.

*ورود فاضلاب‌های بهداشتی، خانگی و پساب‌های کشاورزی حاوی سموم و کود شیمیایی از حوزه آبخیز به تالاب انزلی از دیگر مشکلات ایبن تالاب است و ساماندهی و مدیریت پسماند حوزه آبخیز و اختصاص حق‌آبه زیست‌محیطی تالاب بویژه در فصول گرم بسیار مهم و از دیگر اقدامات موثر است.

*موضوع‌ماهی‌های تلف شده در تالاب انزلی باردیگر اواخر تیرماه خبرساز شد. این وضعیت برای اولین بار اتفاق نیفتاده‌ بود و طی سالیان گذشته بعضا حتی دهه‌های قبل به علت افزایش دما و کاهش اکسیژن محلول در آب مرگ ماهیان در تالاب انزلی تکرار شده ‌بود. بیشتر نوع ماهی‌های تلف شده در تالاب انزلی بر اثر گرما گونه‌پرورشی از خانواده کپور ماهیان و آمور بودند. یکی از روش‌هایی که می‌تواند به کاهش تلفات ماهی‌ها کمک کند، حذف بخشی از گیاهان مزاحم تالاب است.

*هجوم گونه‌های مهاجم مانند سنبل آبی از دیگر چالش‌های تالاب است. جمع‌آوری و مبارزه با گونه‌های مهاجم از جمله سنبل آبی از اقدامات موثر در زمینه حفاظت از تالاب انزلی است.

*از اقدامات انجام‌شده در جهت مبارزه با سنبل آبی می‌توان به تصمیم رییس جمهوری در سفر خود به استان گیلان اشاره کرد چراکه اعتباراتی برای مبارزه با این گونه مهاجم برای امسال و سال آینده تخصیص داده شد که در مراحل اجرایی و عملیاتی است.

*از دیگر اقدامات مهم در حفظ تالاب انزلی مشارکت ذی‌نفعان است چراکه مشارکت ساکنان حاشیه تالاب به همراه افزایش آگاهی آن‌ها در حفاظت از تالاب بسیار اثرگذار خواهد بود و بدون مشارکت و همراهی جوامع محلی و ذی‌نفعان عملا اجرای موفقیت‌آمیز هیچ برنامه‌ای میسر نخواهد شد.

*حفظ و نگهداری تالاب انزلی در جهت رفع چالش‌ها و مشکلات آن تنها وظیفه سازمان حفاظت محیط زیست نیست بلکه بسیاری از مشکلات تالاب مربوط به سایر دستگاه‌ها از جمله وزارت نیرو است که می‌تواند نقش موثری در پیشگیری و کنترل ورودی فاضلاب‌های خانگی همچنین ورود آب سالم به تالاب انزلی داشته باشد.

*رفع مشکلات تالاب انزلی نیازمند همکاری و همراهی همه جانبه تمام دستگاه‌های مربوطه، مسئولان، مردم و ساکنان محلی است./ایسنا