روی سیاره‌مان سرمایه‌گذاری کنیم

شعار پنجاه‌وسومین روز جهانی زمین

۲۲ آوریل مصادف با دوم اردیبهشت‌ماه روز جهانی زمین است. رویدادی سالیانه که از ۱۹۷۰ میلادی (1349 خورشیدی) تاکنون برای آگاهی مردم جهان درباره واقعیت‌های محیط زیست کره زمین، آسیب‌هایی که به آن وارد شده است و خطری که حیات انسان و دیگر موجودات زنده این زیست‌کره را تهدید می‌کند، برگزار می‌شود.

اخبار سبز کشاورزی ؛ وب‌سایت این روز جهانی شعار امسال را «روی سیاره‌مان سرمایه‌گذاری کنیم!» (INVEST IN OUR PLANET!) اعلام کرده است و هدف از این شعار، تأکید بر تقویت مشارکت و اقدامات اقتصادی، اجتماعی و سیاسی دولت‌ها، کسب‌وکارها و یک میلیارد شهروند فعال در حوزه محیط زیست برای انجام اقداماتی با هدف کاهش فشار بر منابع طبیعی، کاهش انتشار آلودگی‌ها و کاهش گرم‌شدن زمین و تغییر اقلیم می‌باشد.

«هم‌اکنون باید روی سیاره‌مان سرمایه‌گذاری کنیم. همه باید برای سیاره‌مان مشارکت داشته باشیم و نقش خود را ایفا کنیم.» این را «کاتلین راجرز»، مدیر پویش جهانی روز زمین، می‌گوید. او معتقد است که همه شرکت‌ها، دولت‌ها و جوامع مدنی مسئول مقابله با بحران اقلیمی هستند تا حرکت به‎سوی یک آینده سبز، کام‌بخش و عادلانه را رقم بزنند.

آن‌طور که در بیانیه روز جهانی زمین امسال آمده، «سرمایه‌گذاری در اقتصاد سبز تنها مسیر برای رسیدن به یک آینده سالم، شاداب و عادلانه است.» در این بیانیه، اقدامات انسانی «عامل اصلی و غیرقابل بحث» گرم‌شدن کره زمین خوانده شده است که تبعات آن در قرن‌های آینده احساس می‌شود.

این بیانیه می‌گوید: «باید به‌طور جمعی از اقتصاد آلوده سوخت‌های فسیلی و فناوری‌های قدیمی فاصله بگیریم و توجه همگان را به سوی ایجاد اقتصاد قرن بیست‌ویکم جلب کنیم. اقتصادی که سلامت سیاره را بازیابی می‌کند، تنوع زیستی را حفظ می‌کند و فرصت‌هایی برابر برای همگان به وجود می‌آورد.»

بیانیه روز زمین امسال: باید به‌طور جمعی از اقتصاد آلوده سوخت‌های فسیلی و فناوری‌های قدیمی فاصله بگیریم و توجه همگان را به ایجاد اقتصاد قرن بیست‌ویکم جلب کنیم؛ اقتصادی که سلامت سیاره را بازیابی می‌کند، تنوع زیستی را حفظ می‌کند و فرصت‌هایی برابر برای همگان به وجود می‌آورد

دولت‌ها به تنهایی نمی‌توانند!

این پویش جهانی تأکید دارد که دولت‌ها به تنهایی نمی‌توانند اهداف مربوط به مقابله با بحران اقلیمی را دنبال کنند و نیاز است تا کسب‌وکارها و سایر افراد جامعه نیز از طریق سرمایه‌گذاری اقتصادی و اجتماعی برای شکل دادن به یک اقتصاد جدید همکاری کنند.

در این بیانیه مصداق‌هایی برای مشارکت گروههای مختلف نیز آمده است. کسب‌وکارها، مخترعان، سرمایه‌گذاران و بازارهای مالی دعوت شده‌اند تا از طریق نوآوری‌ها و شیوه‌های سازگار با محیط زیست، برای مؤسسات و جامعه خود ارزش‌های جدید ایجاد کنند؛ چرا که «مانند سایر انقلاب‌های اقتصادی، بخش خصوصی این قدرت را دارد که مهم‌ترین تغییر را با مقیاس و سرعت لازم ایجاد کند.»

به دولت‌ها نیز توصیه‌ شده است شهروندان، مشاغل و مؤسسات خود را برای نوآوری و پیشبرد منافع عمومی و ایجاد چارچوبی برای یک نظام اقتصادی جهانی عادلانه و پایدار تشویق کنند.

همچنین، در این بیانیه در مورد نقش جامعه مدنی آمده است: «تک‌تک شهروندان باید به‌عنوان رأی‌دهندگان و مصرف‌کنندگان برای راه‌حل‌های پایدار در سراسر کشورها فشار بیاورند. مهار تغییر اقلیم و بازسازی و سازگاری با آن نیازمند اراده و صدای جمعی مردم برای ایجاد تغییری است که سیاره به آن نیاز دارد.»

مردم جهان اقدام کنید!

پویش روز جهانی زمین از مردم سراسر جهان دعوت کرده است که چند اقدام کوچک، اما تأثیرگذار انجام دهند. نخستین اقدام پیشنهادی این پویش، نامه‌نگاری به دولت‌ها و نمایندگان مجلس است تا از این تصمیم‌گیران درخواست کنند که برای مهار انتشار گازهای گلخانه‌ای به توافق‌نامه پاریس بپیوندند.

همچنین از مردم خواسته شده است به صاحبان صنایعی که در جنگل‌زدایی نقش دارند، نامه‌نگاری کنند و به آنها درباره تبعات اقداماتشان برای آینده کره زمین هشدار دهند و آنها را به تغییر روش‌های خود دعوت کنند. این پویش همچنین از مردم دعوت کرده است تا نسبت به صنعت مد نیز بی‌تفاوت نباشند و به‌جای خرید تعداد زیاد لباس از صنایع پوشاک، به مد سبز و استفاده چندباره از لباس‌هایی که در گنجه خانه‌ها بلااستفاده مانده‌اند، بپردازند.

علاوه‌براین، یکی دیگر از اقدامات توصیه‌شده برای روز جهانی زمین، حمایت از برنامه‌های حفاظت از گونه‌های در معرض خطر چه به‌صورت مالی و چه به‌صورت غیرمالی است. از مردم درخواست شده است تا به هر شکل ممکن به برنامه‌های حفاظت از گونه‌های در معرض خطر کمک کنند.

درحالی‌که ظرفیت زیستی کشور ما برای هر شهروند حدود ۰.۷ هکتار جهانی بوده است، اما ردپای بوم‌شناختی هر ایرانی ۳.۳ هکتار جهانی است. یعنی ما ایرانیان در سال ۲۰۱۸ بیش از ۳.۵ برابر ظرفیت زیستی کشورمان مصرف کرده‌ایم

نیاز به معاهده‌ای جهانی برای پلاستیک‌ها

اما آخرین توصیه پویش روز جهانی زمین، کمک به حل معضل پلاستیک در سراسر جهان است. این پویش با تنظیم نامه‌ای خطاب به رهبران جهان از آنها خواسته تا اقداماتی را برای کاهش اثرات مخرب پلاستیک‌ها در کره زمین انجام دهند و از تمامی مردم خواسته تا این نامه را امضا کنند.

از جمله اقدامات مورد درخواست در این نامه «ایجاد یک معاهده بین‌المللی الزام‌آور جدید در مورد پلاستیک‌ها» است که به «کاهش طول عمر پلاستیک در طبیعت توجه داشته باشد.» همچنین ممنوعیت پلاستیک‌های یکبار مصرف، ورود پلاستیک‌ها به رودخانه‌ها و دریاها و سایر اکوسیستم‌ها از جمله درخواست‌هایی است که در این نامه عنوان شده است.

در کره زمین چه خبر است؟

اطلاعات منتشر شده در وب‌سایت www.footprintnetwork.org نشان می‌دهد که سرانه هر شهروند روی کره زمین ۱.۶ هکتار جهانی است. هکتار جهانی یک واحد اندازه‌گیری برای نشان دادن «ردپای بوم‌شناختی» است.

یک هکتار جهانی، مقدار سالانه تولید بیولوژیکی جهان برای استفاده انسان‌ها و میزان جذب پسماندهای آن به‌ازای هر هکتار زمین یا پهنه آبی است که در آن تولیدی بوم‌شناختی وجود دارد. آمارها نشان می‌دهد که به‌ازای ظرفیت زیستی ۱.۶ هکتار جهانی که در اختیار هر شهروند در سال ۲۰۲۰ بوده است، ردپای بوم‌شناختیِ متوسط هر انسان ۲.۸ هکتار جهانی بوده است و این به معنی بدهی ۱.۲ هکتار جهانی به ازای هر شهروند است. یعنی شهروندان جهان در سال ۲۰۲۰ چیزی نزدیک به ۱۷۵ درصد از منابع زمین برداشت کرده‌اند!

این اعداد برای ایران تکان‌دهنده‌تر است. آخرین داده‌های این وب‌سایت درباره ایران، مربوط به سال ۲۰۱۸ است، اما به نظر می‌رسد وضعیت کشور ما در این سال‌ها چندان بهتر نشده است.

درحالی‌که ظرفیت زیستی کشور ما برای هر شهروند حدود ۰.۷ هکتار جهانی بوده است اما ردپای بوم‌شناختی هر ایرانی ۳.۳ هکتار جهانی است. یعنی ما ایرانیان در سال ۲۰۱۸ بیش از ۳.۵ برابر ظرفیت زیستی کشورمان مصرف کرده‌ایم.