ایران در انتظار الواح هخامنشی

بیش از ۲۰ هزار «لوح هخامنشی» متعلق به تخت جمشید تا پایان امسال از آمریکا به کشورمان بازگردانده می‌شود

اخبار سبز کشاورزی ؛ معاون وزیر میراث فرهنگی خبر داده هزاران شیئ فرهنگی تاریخی متعلق به ایران که اکنون در موسسه مطالعات شرق شناسی شیکاگو در آمریکا نگه‌داری می‌شوند، ظرف ماه‌های آینده به ایران باز می‌گردد.

به گزارش ایسنا، علی دارابی در گزارش عملکرد دوساله‌اش اعلام گفته ۱۷ هزار شیئ فرهنگی تاریخی در ماه‌های آینده از آمریکا استرداد خواهد شد.

بیشتر بخوانید: سنگ‌نگاره‌ سرباز ساسانی در راه وطن

روابط عمومی معاونت میراث فرهنگی نیز در توییتی با این متن بازگشت الواح هخامنشی به ایران را تایید کرده است: «خبر خوب اینکه بیش از ۲۰ هزار «لوح هخامنشی» متعلق به تخت جمشید تا پایان امسال از آمریکا به کشورمان بازگردانده می‌شود.» روشن نیست که این خبر در ماه های آینده در عمل تحقق می یابد یا نه چرا که دست کم در ۴ سال گذشته بارها خبرهایی مبنی بر بازگشت الواح هخامنشی از آمریکا به ایران منتشر شده و پس از مدتی تکذیب شده است.

سرنوشت ۱۷ هزار شیئ تاریخی دیگر که در آمریکا باقی مانده چه می‌شود؟

سال ۹۸ پس از قریب به ۸۰ سال ۱۷۸۳ لوح هخامنشی به ایران بازگشت. خبری مسرت بخش که باعث شد در ایران مراسم مفصلی برای آن برپا شود.

اما همزمان با خشنودی برای بازگشت این الواح، این سوال هم مطرح شده بود که سرنوشت ۱۷ هزار شیئ تاریخی دیگر که در آمریکا باقی مانده چه می‌شود؟

محمدحسن طالبیان، معاون وقت میراث فرهنگی کشور همان‌زمان با اشاره به تلاش‌ها برای بازگرداندن الواح هخامنشی از آمریکا به ایران گفته بود: «بعد از صدور مجوز ارسال ۱۷۸۰ لوح گلی هخامنشی از سوی وزارت خزانه‌داری آمریکا، اعتراضی در خصوص ارسال تمام الواح هخامنشی موجود در آمریکا هم به موسسه شرق‌شناسی شیکاگو و هم از طریق وکلای ایران در آمریکا به مراجع قضایی ارسال شد تا از بهانه‌جویی‌های مختلف جلوگیری شود. اگرچه آنها موظف هستند کل الواح را فوری تحویل دهند، با توجه به احتمال زمان‌بر بودن صدور مجوز ارسال تمام الواح هخامنشی، مقرر شد مقدمات تحویل ۱۷۸۰ لوح هخامنشی به ایران فراهم شود همزمان فرایند اخذ مجوز اُفک (دفتر کنترل دارایی‌های خارجی آمریکا) برای تمام الواح مذکور توسط موسسه شرق‌شناسی از وزارت خزانه‌داری امریکا پیگیری و انجام شود.» این پیگیری‌ها اما تا امروز ادامه یافته است.

روابط عمومی معاونت میراث فرهنگی در توییتی بازگشت الواح هخامنشی ظرف ماه‌های آینده به ایران را تایید کرده است: خبر خوب اینکه بیش از ۲۰ هزار «لوح هخامنشی» متعلق به تخت جمشید تا پایان امسال از آمریکا به کشورمان بازگردانده می‌شود

به گزارش ایسنا، تبلت‌ها یا الواح هخامنشی سال ۱۳۱۳ شمسی در تخت جمشید توسط باستان‌شناسان کشف شدند. این الواح با موافقت دولت وقتِ ایران برای مطالعه و بررسی به دانشگاه شیکاگو امانت داده شد.

الواح در ۵۰ صندوق چوبی که شامل حدود ۲۰۰۰ جعبه‌ مقوایی و چند پیت نفتی که در تخت جمشید (پارسه، پرسپولیس) به پارافینِ مذاب آغشته شده بودند، از طریق بوشهر به آمریکا فرستاده شدند.

در قرارداد و موافقت‌نامه طرفین آمده است که «ایران لوح‌هایی گلی را برای رمزگشایی و خواندن، به امانت به دانشگاه شیکاگو که مشغول کاوش تخت جمشید (پارسه، پرسپولیس) بود، می‌سپارد».

بیشتر بخوانید: تحریف نام خلیج فارس و ریشه‌های تاریخی آن

مطالعات گل‌نوشته‌ها پس از پارافین‌زدایی از سال ۱۹۳۷ میلادی آغاز می‌شود. رمزگشایی و خط‌خوانی برخی الواح، پیچیده گزارش شده و کار به کندی پیش می‌رفته است. مطالعاتی که قرار بود در یک بازه سه‌ساله انجام شود، با شروع جنگ جهانی متوقف می‌شود و بعد از جنگ در سال ۱۹۴۵ میلادی دوباره شروع می‌شود. نتیجه مطالعات در هر دوره چاپ شده است.

این الواح تا کنون در چهار مرحله به ایران برگردانده شده است؛ سال ۱۳۲۷ شمسی (۱۷۹ قطعه)، سال ۱۳۲۹ شمسی (۳۷هزار قطعه)، سال ۱۳۸۳ شمسی (۳۰۰ قطعه) و سال ۱۳۹۸ شمسی (۱۷۸۳ قطعه). همچنان حدود ۱۷ هزار گل‌نبشته سالم و قطعات شکسته از الواح هخامنشی در اختیار موسسه شرق‌شناسی شیکاگو قرار دارد.

مردادماه پارسال علی دارابی در حاشیه نشست مدیران پایگاه‌هایی میراث ملی و جهانی درباره این پرونده گفته بود: «در حال حاضر پرونده مهم بازگشت الواح هخامنشی است که (حدود ۱۷هزار لوح) در اختیار موسسه شیکاگو قرار دارد. با کشوری طرفیم که با اندک بهانه، در روند کار گره می‌اندازد و مشکلاتی را ایجاد می‌کند. بنا بود این الواح چندماه قبل به ایران تحویل داده شود. این اراده سران آمریکا است که [بازگشت الواح هخامنشی را] با موضوعاتی گره زده، آن هم وقتی دادگاهی برگزار شده و حکم صادر شده است.»

عبدالمجید ارفعی پژوهشگر و نخستین مترجم استوانه کوروش از زبان اصلی بابلی‌نو به فارسی پیش از این به «پیام ما» گفته بود علاوه بر اراده ضعیف آمریکایی‌ها کسانی هم در کشور کارشکنی می‌کنند: «در ایران متاسفانه اوضاع خوب نیست و اینجا هم لابی‌های امریکایی‌ها فعال است. درواقع کسانی که در ایران برای طرف آمریکایی لابی می‌کند و سنگ آنان را به سینه می‌زنند، در این داستان موثرند و لابی‌گری این افراد در عمل باعث تشویق امریکایی‌ها است تا از ارسال کتیبه‌ها به ایران خودداری کنند. گاهی یک سفر خارجی یا یک امتیاز باعث می‌شود که افرادی داخل کشور خودمان طرف آمریکایی‌ها را بگیرند؛ متاسفانه آن‌ها چشم آبی و بلوند هستند و ظاهراً حتی از نگاه هم‌وطنان‌مان هم این چشم‌آبی‌ها به ما سرسیاهان برتری دارند!»

او با اشاره به منافع گسترده‌ای که در اختیار داشتن این الواح برای طرف آمریکایی‌ها به‌همراه دارد، تاکید کرد که طرف امریکایی حتی حاضر نیست نتایج مستندنگاری‌هایی را که روی این الواح انجام داده، در اختیار ایران نیز قرار دهد. ارفعی از بازگشت اشیای باقیمانده به ایران اظهار ناامیدی کرده بود. اما باید دید وعده جدید برای بازگشت الواح تاریخی در ماه‌های آینده عملی می‌شود یا ایرانیان همچنان باید چشم‌انتظار بمانند.