شمارش معکوس برای سفر به مصر

توافقنامه با طرف مصری‏ امضا شد و سفرهای توریستی و هوایی بین ایران و مصر اواخر تابستان آغاز می‌شود اما سهم ایران از گردشگری خارجی در این توافق هنوز مشخص نیست

اخبار سبز کشاورزی ؛ آن‌طور که رئیس انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی ایران خبر داده است، با امضای توافقنامه با طرف مصری‏، سفرهای توریستی و هوایی بین ایران و مصر از ماه ربیع‌الاول برابر با اواخر تابستان ۱۴۰۲ آغاز می‌شود.

این توافقنامه بین بخش خصوصی گردشگری ایران و مصر با واسطه عراق امضا شده است و براساس آن، طرفین برای تقویت همکاری در حوزه گردشگری و سفر و تسهیل تبادل بازدیدها بین جمهوری عربی مصر و جمهوری اسلامی ایران توافق کرده‌اند. هدف از این توافق حمایت از تسهیل فرایندهای گردشگری، سفر و صدور ویزا بین دو کشور اعلام شده است.

بیشتر بخوانید: ورود گردشگران ایرانی به مصر پس از ۴۰ سال

براساس توافقنامه تجاری گردشگری که بین شرکت‌های خصوصی ایران و مصر با واسطه عراق در تاریخ ۲۳ اوت ۲۰۲۳، اول شهریور ۱۴۰۲ در قاهره به سه نسخه عربی، ‌فارسی و انگلیسی با یک‌سال اعتبار امضا شده است، طرفین برای استقبال از گروه‌های گردشگری ایرانی در شهرهای ساحلی گردشگری مصر از طریق پروازهای مستقیم بین دو کشور یا از طریق عراق به‌عنوان واسطه سوم، همکاری می‌کنند.

همچنین، توافق شده است شرکت طرف سوم (عراق) به‌عنوان هماهنگ‌کننده و ضامن مشترک بین طرف اول (مصر) و طرف دوم (ایران) در زمینه توسعه برنامه، تعیین قیمت، سازماندهی حمل‌ونقل، سفرهای هوایی، ویزاها و امور مالی عمل کند.

طرف سوم عهده‌دار است که یک مکانیزم کاری مشترک بین طرفین را برای راه‌اندازی بهتر و بهره‌وری بالاتر از مفاد این توافقنامه و توسعه فناوری تجارت موازی مشابه شیوه‌های کنونی مرتبط با وب‌سایت مرک گردشگری مصر تدارک ببیند.

علاوه‌براین، طرفین درباره همکاری‌های مشترک آینده در زمینه بررسی توسعه گردشگری مشترک، کمک به افزایش تعداد گردشگران بین دو کشور، کمک به ایجاد محصولات نوآورانه گردشگری و سفر با بررسی میراث فرهنگی، طبیعی و توسعه گردشگری تفریحی، اجرای مطالعات مشترک برای احیای گردشگری به سایر استان‌های مصر، تبادل کارشناسان در آموزش، صنعت گردشگری و سفر برای آژانس‌ها، مؤسسه‌های تخصصی و افراد، تبادل تجربه‌های و اطلاعات در زمینه توسعه و ترویج گردشگر تاریخی، فرهنگی، پزشکی، ورزشی و طبیعی، تسهیل در مشارکت در رویدادهای بین‌المللی گردشگری در هر دو کشور، برگزاری دوره‌های آموزشی و تورهای آشنایی بین آژانس‌های مسافرتی، توراپراتورها، ‌ نمایندگان و روزنامه‌نگاران، تأسیس و بهره‌برداری از دفاتر گردشگری مشترک بین جمهوری عربی مصر و جمهوری اسلامی ایران، توافق کرده‌اند.

همچنین طرف‌ها با سازماندهی نمایشگاه‌ها و رویدادهای فرهنگی مشترک، حمایت از تبادل فرهنگی و همکاری در زمینه هنر و فرهنگ بین دو کشور را تقویت خواهند کرد. هدف این اقدام ارتقای تبادل گردشگری بین دو کشور و تسهیل در تبادل تجربه و دانش اعلام شده است.

رئیس هیئت‌مدیره انجمن صنفی دفاتر سفر هوایی، گردشگری و زیارتی تهران: تجربه‌های پیش از این از جمله لغو روادید بین ایران و ترکیه که سال‌هاست اتفاق افتاده یا تجربه مشابه بین ایران و روسیه نشان می‌دهد توازنی وجود ندارد و اغلب شاهد خروج ارز بوده‌ایم تا ورود ارز. امیدواریم در تجربه با مصر این اتفاق نیفتد

رئیس هیئت‌مدیره انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی ایران که برای امضای این تفاهمنامه به مصر سفر کرده است، در توضیح جزئیات بیشتر این توافق به «ایسنا» گفته است که «روند برقراری تعاملات گردشگری بین ایران و مصر از حدود دو ماه پیش با سفر هیئت خصوصی گردشگری ایران از طریق عراق به کشور مصر آغاز شد و حالا توافقنامه تجاری سه‌جانبه‌ای بین شرکت‌های خصوصی گردشگری مصر، عراق و ایران امضا شده است.»

به گفته «حرمت‌الله رفیعی»، براساس این توافقنامه، سفر نخستین گروه‌ها از ایران به مصر از اوایل ماه ربیع‌الاول برابر با اواخر ماه شهریور ۱۴۰۲ آغاز می‌شود.

رفیعی توضیح می‌دهد که ‌پروازها نخست غیرمستقیم و از تهران به بغداد و سپس به شرم‌الشیخ و یا قاهره انجام خواهد شد، ‌محدودیتی در تعیین مقصد سفر گردشگران ایرانی و بین شرم‌الشیخ یا قاهره وجود ندارد و این مقاصد براساس انتخاب، استقبال و ذائقه مسافر تعیین خواهد شد.

شروع همکاری بعد از ۴۰ سال

۴۰ سال قطع روابط دو کشور ایران و مصر، گردشگری را هم بی‌نصیب نگذاشته بود،‎ به‌طوری‌که به‌‌دلیل قطع روابط سیاسی ایران و مصر، در همه این سال‌ها گردشگران ایرانی اجازه سفر به مصر را با ویزای ایرانی نداشته‌اند. حالا اما بعد از چانه‌زنی‌های گسترده خبر می‌رسد که این گردشگری به‌صورت محدود برای ایران فراهم شده است.

این درحالی‌است که صنعت گردشگری مصر در سال‌های اخیر تجارب تلخی را پشت سر گذاشته است. آشوب و ناآرامی در کنار سقوط هواپیمای مسافربری روسیه در سال ۲۰۱۵ که از سوی بازرسان، عملیاتی تروریستی خوانده شد، بسیاری از افراد را از سفر به این کشور شمال آفریقا بازداشت. حالا به نظر می‌رسد این کشور هم در تلاش برای رسیدن به جایگاهی بالاتر در حوزه گردشگری است. هرچند همچنان مصر برای برخی کشورها همچون ایران محدودیت‌هایی در سفر قائل است.

«اشکان بروج» فعال حوزه گردشگری هم پیش از این گفته بود:‌ «تاکنون روابط صحیح و درستی بین ایران و مصر برقرار نبوده است و حتی در دهه ۱۳۸۰ هم که امکان سفر برای ایرانی‌ها به مصر فراهم شد، این‌طور بود که توریست‌های ایرانی همراه با گارد و با خودروهای اسکورت‌شده به مراکز گردشگری می‌‌رفتند، خیلی اجازه نداشتند از هتل خارج شوند، هر جا که می‌رفتند باید اطلاع می‌دادند و همه‌چیز خیلی تحت کنترل بود.

با همه اینها، گردشگری به مصر بالاخره باید از یک‌جایی شروع شود. به ماجرای گردشگری مصر و ایران باید این‌طور نگاه کرد که فعلاً نشانه‌های گشایش اتفاق افتاده، زیرا گردشگری یک چرخه از گردشگران ورودی، خروجی و داخلی است و جدا از هم نمی‌توان به آن نگاه کرد.»

طبق اعلام سازمان جهانی گردشگری در سال ۲۰۲۲ خبر ۴.۱ میلیون گردشگر خارجی به مقصد ایران سفر کرده بودند‎؛ یعنی کمتر از نصف آمار مصر. در این سال آمار گردشگران خارجی ورودی به مصر ۱۱.۷ میلیون نفر بود. درآمد مصر در این سال از گردشگران خارجی، ۱۳ میلیارد دلار بود در‌حالی‌که ایران فقط ۶.۲ میلیارد دلار از جذب گردشگر درآمد داشت

در مقایسه با ایران

درآمدهای گردشگری در شرایط عادی در مصر حدود ۱۲ درصد از تولید ناخالص داخلی و حدود ۱۵ درصد از درآمدهای ارزی را تشکیل می‌دهد و گردشگری سومین منبع درآمد خارجی پس از صادرات است. طبق گزارش‌ها، انتظار می‌رود درآمد گردشگری مصر در سال ۲۰۲۳ به ۱۴.۴ میلیارد دلار در مقایسه با ۱۳ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۲ افزایش یابد.

در این گزارش که مرکز اطلاعات و پشتیبانی تصمیم در دولت مصر آن را منتشر و «میراث آریا» ترجمه کرده بود، پیش‌بینی شده است که بهبود بخش گردشگری در مصر پس از پایان تعطیلی ناشی از همه‌گیری کرونا به روند خوب خود ادامه خواهد داد. همچنین انتظار می‌رود تعداد گردشگران مصر به میزان ۱۱.۶ درصد به‌صورت سالانه افزایش یابد و به ۱۳.۱ میلیون در سال ۲۰۲۳ برسد که در درآمدهای گردشگری منعکس خواهد شد.

در شرایطی که مصر با دو اثر مهم اهرام ثلاثه و و رود نیل و آثاری مثل اسکندریه، کویر سفید، معابد ابوسمبل، شهر مردگان، دره پادشاهان، مجسمه ابوالهول به این جایگاه رسیده، ایران با وجود آثار جهانی متعدد و آثار باستانی قابل توجه، طبق گزارش سازمان گردشگری جهانی تازه به ۵۰ درصد درآمد مصر رسیده است.

طبق اعلام سازمان جهانی گردشگری در سال ۲۰۲۲ خبر ۴.۱ میلیون گردشگر خارجی به مقصد ایران سفر کرده بودند‎؛ یعنی کمتر از نصف آمار مصر. در این سال آمار گردشگران خارجی ورودی به مصر ۱۱.۷ میلیون نفر بود. درآمد مصر در این سال از گردشگران خارجی، ۱۳ میلیارد دلار بود درحالی‌که ایران فقط ۶.۲ میلیارد دلار از جذب گردشگر درآمد داشت.

مقایسه آمار سال ۲۰۲۱ هم نشان می‌دهد آمار ورود گردشگران خارجی به ایران ۹۹۰ هزار نفر بوده است، در‌حالی‌که مصر در همین سال بیش از ۱۰ میلیون نفر گردشگر داشته است.

سهم صنعت گردشگری از کل اقتصاد ایران در سال ۲۰۲۲‏، ۳۹.۲ درصد افزایش یافته و به ۴.۶ درصد از کل اقتصاد ایران رسیده است. این عدد همان‌طور که گفته شد در مصر فقط در تولید ناخالص داخلی حدود ۱۲ درصد است.

بازاری که آینده‌اش معلوم نیست

گردشگری بین ایران و مصر، بازاری است که تا اجرا نشود، آینده‌اش مشخص نخواهد بود. این را رئیس هیئت‌مدیره انجمن صنفی دفاتر سفر هوایی، گردشگری و زیارتی تهران و مدرس دانشگاه می‌گوید. «امیرپویان رفیعی شاد» در گفت‌وگو با «پیام ما» تأکید می‌کند که پیش‌بینی می‌شود تقاضای سفر گردشگران ایران به مصر بسیار بالاتر از تقاضای سفر گردشگران مصری به ایران باشد.

او در این باره توضیح می‌دهد: «واقعیت این است که این توافق و آینده بازار گردشگری ایران و مصر هنوز نامشخص و گنگ است. مسائلی چون محدودیت سفر ایرانی‌ها به شهرهای مختلف مصر، وجود یک واسطه برای پرواز، گران بودن سفر به مصر و همه این موارد می‌‌تواند بازار را به هر سمتی ببرد.

باوجوداین، تجربه‌های پیش از این از جمله لغو روادید بین ایران و ترکیه که سال‌هاست اتفاق افتاده است یا تجربه مشابه بین ایران و روسیه نشان می‌دهد توازنی وجود ندارد و اغلب شاهد خروج ارز بوده‌ایم تا ورود ارز. امیدواریم در تجربه با مصر این اتفاق نیفتد.»

**

شورای جهانی سفر و گردشگری World Travel & Tourism Council چندماه از رشد ۲۱.۷ درصدی صنعت گردشگری جهان در سال ۲۰۲۱ خبر داد و اعلام کرد که با کاهش محدودیت‌های کرونایی، یک‌هزار میلیارد دلار از طریق گردشگری عاید اقتصادهای جهان شده است.

طبق این گزارش، درحالی‌که طی سال ۲۰۲۰ صنعت گردشگری ایران با رشد منفی ۴۵ درصدی مواجه شده بود و ارزش آن به ۱۴۴ هزار میلیارد تومان کاهش یافته بود، در سال ۲۰۲۱ رشد مثبت ۴۰ درصدی را تجربه کرد و ارزش آن به ۲۰۲ هزار میلیارد تومان افزایش یافت. سهم گردشگری از کل اقتصاد ایران در سال ۲۰۲۰ بالغ بر ۳.۱ درصد بوده که این رقم در سال ۲۰۲۱ به ۴.۱ درصد افزایش یافته است.

با رونق گردشگری در ایران سهم این صنعت از کل بازار کار ایران نیز افزایش یافته و از ۴.۸ درصد در سال ۲۰۲۰ به ۵.۱ درصد در سال ۲۰۲۱ افزایش یافته است. همچنین آمارها نشان می‌دهد گردشگران خارجی ۲.۵ میلیارد دلار در ایران طی سال ۲۰۲۱ هزینه کرده‌اند که این رقم نسبت به سال قبل از آن ۳۱.۳ درصد رشد داشته است. در سال ۲۰۲۰ کل هزینه‌کرد گردشگران خارجی در ایران با افت ۸۱.۶ درصدی مواجه شده و به ۱.۹ میلیارد دلار رسیده بود.

حالا باید منتظر ماند و دید توافق‌ با مصر پس از تجربه‌های مشابه پیشین چقدر‌ می‌تواند در رونق گردشگری خارجی ایران مؤثر باشد و آیا اصلاً توازنی در این باره وجود خواهد داشت؟