مرگ بلوط‌ها در میدان گازی

هنوز گاز از قلب زمین‌های «مختار» در شهرستان بویراحمد بیرون نیامده، نزدیک به چهارصد بلوط دانه‌زاد بدون اجازه و اطلاع منابع طبیعی قطع و زمزمه‌های افزایش قیمت زمین باعث اختلافات محلی شد و این اختلافات در هفته‌های گذشته یک کشته و چندین زخمی برجا گذاشت. هرچند مسئولان محلی می‌گویند این اختلافات ارتباطی به کشف گاز ندارد اما محلی‌ها مخالف این حرفند.

اخبار سبز کشاورزی ؛ از سوی دیگر رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان بویراحمد هم می‌گوید قطع درختان بدون هماهنگی با آنها بوده و باید از کارکنان منابع طبیعی می‌خواستند تا برای نشانه‌گذاری درختان و کم کردن آسیب‌ها در منطقه حاضر شوند. «این پروژه ملی است و ما هم قصد سنگ‌اندازی نداریم. اما قطع درختان بدون هماهنگی بوده و هنوز خسارت این تخریب‌ها به منابع طبیعی داده نشده است.»

فروردین‌ماه ۱۳۹۱ بود که زمزمه‌های کشف‌ یک میدان گازی در منطقه مختار به صورت رسمی شنیده شد. محلی‌ها اما در سال‌های قبل هم خاطره کشف گاز را در این منطقه شنیده بودند.

یکی از جنگلبانان منطقه که نمی‌خواهد نامش در این گزارش بیاید از سال‌ ۱۳۶۹ می‌گوید. زمانی که گفته شد یک چاه گاز شناسایی شده است. «ما آن سال شنیدیم که یک حلقه چاه گاز را شناسایی کرده‌اند، اما بعد گفتند که آن را بسته و کار را رها کرده‌اند.»

او و دیگر محلی‌ها بعد از آن سال دیگر خبری از برداشت گاز نشنیدند تا همین اواخر که رفت و آمد افراد مختلف برای شناسایی میدان گازی و انجام کارهای ابتدایی بالا گرفت. «افراد بسیاری آمدند اما ما درباره قطع درختان اطلاعی نداشتیم. این محدوده سه کیلومتر تا روستای فیروزآباد فاصله دارد و زمین‌های موجود از جمله مراتع ملی است و مالکان شخصی شاید به تعداد خیلی کم در منطقه باشند.»

او در حالی از کم بودن شمار مالکان شخصی در منطقه می‌گوید که بعد از اکتشاف میدان گازی، صحبت از درگیری به میان آمد و این درگیری‌ها یک کشته برجا گذاشت.

رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری بویراحمد: از کمک کارشناسان ما استفاده نشد تا در منطقه حاضر شوند و بعد از بررسی‌های دقیق نشانه‌گذاری روی درختان انجام گیرد و بعد قطع درختان شروع شود. متاسفانه رعایت قانون در این موضوع دیده نمی‌شود

همان زمان عده‌ای گران شدن زمین‌ها به دلیل بهره‌برداری گاز را از جمله دلایل این اتفاق دانستند و «بهمن گرجیان»، فرمانده انتظامی شهرستان بویراحمد استان کهگیلویه و بویراحمد در توضیح این اتفاق گفت: «ظهر روز جمعه دهم شهریور ماه ۱۴۰۲ در یک درگیری مسلحانه در یکی از روستا‌های شهرستان بویراحمد یک نفر کشته و ۶ تن زخمی شدند. ساعت ۱۲ و ۱۸ دقیقه طی تماسی تلفنی یک مورد نزاع دسته‌جمعی مسلحانه در منطقه «سرآب‌بید» روستای «فیروزآباد» به مرفوک شهرستان بویراحمد اعلام شد که با اعزام فوری ماموران به محل حادثه در بررسی‌ها و تحقیقات اولیه مشخص شد در این درگیری یک نفر کشته و ۶ تن زخمی شده‌اند.»

فرمانده انتظامی شهرستان بویراحمد علت این درگیری را اختلاف ملکی-خانوادگی عنوان کرد اما محلی‌ها دلیل اختلاف را تصاحب زمین عنوان کردند؛ زمینی که بعد از آمدن گاز ارزش بسیاری پیدا کرده است.

این در حالی بود که «سید ابراهیم مرتضویان»، دهیار روستای یوسف‌آباد مختار همان زمان به فارس گفت: «این درگیری هیچ ربطی به مردم منطقه مختار نداشته و اصولاً در حال حاضر هیچ گونه تعارضی میان منابع طبیعی و مردم مختار و شرکت گاز در خصوص میدان گازی مختار وجود ندارد. اگر هم قرار باشد پروژه میدان گازی مختار در زمین‌های کشاورزی روستا کاری انجام دهد. آن وقت می‌بایست توافقات لازم برای خرید زمین مردم با قیمت کارشناسی صورت گیرد.»

جنگلبان اما می‌گوید زمین‌های منطقه مدت‌هاست ارزش بسیاری پیدا کرده‌اند و یافتن گاز هم دلیلی بوده تا بسیاری دچار اختلاف شوند و بسیاری از افراد در این سال‌ها با قطع درختان در تلاش برای تصاحب زمین‌های ملی باشند. او از تعداد درختانی که برای بررسی میدان گازی قطع شده‌اند اطلاع دقیقی ندارد اما شنیده که «وزارت نفت باید بیش از یک میلیارد تومان جریمه قطع درختان را بپردازد که هنوز پرداخت نشده است».

یک فعال محیط زیست: این منطقه یکی از پرتراکم‌ترین مناطق بلوط‌های دانه‌زاد است. از بین رفتن آنها اثرات بسیار منفی برای اکوسیستم خواهد داشت

بیرون بردن شبانه درختان از منطقه

«۴۰۰ درخت در محدوده‌ای دو کیلومتری قطع شده و شبانه از منطقه خارج شده‌ است.» امید سجادیان، دبیر شبکه تشکل‌های محیط زیست و منابع طبیعی استان کهگیلویه و بویراحمد که در این مدت درگیر این اتفاق بوده، این را به «پیام‌ما» می‌گوید و تاکید می‌کند که بر اساس اطلاعات رسیده به او این کار نه مجوز کارگروه فنی منابع طبیعی را داشته و نه حتی استانداری اجازه چنین کاری را صادر کرده است.

به گفته او در این منطقه درختان بلوط دانه‌زاد وجود دارد که از نظر اکولوژیکی دارای اهمیت بسیار بیشتری نسبت به بلوط‌های شاخه‌زاد هستند. «این منطقه یکی از پرتراکم‌ترین مناطق بلوط‌های دانه‌زاد است. از بین رفتن آنها اثرات بسیار منفی برای اکوسیستم خواهد داشت.»

سجادیان به وضعیت منطقه هم اشاره می کند و می‌گوید مردم آنجا کشاورزی و باغداری می‌کنند و در سال‌های اخیر که جهاد کشاورزی آب را به مناطق بالادست پمپاژ کرده، زمین‌خواری هم افزایش یافته است. «فاصله منطقه تا یاسوج بین ۱۰ تا ۱۵ کیلومتر است و این نزدیکی در کنار رساندن آب به نقاط بالادست باعث شده عده‌ای در تلاش برای تصاحب اراضی ملی باشند؛ بلوط‌ها را قطع کنند و کم‌کم به زمین‌های ملی تجاوز کنند.»

اما رعایت اصول کار در پروژه‌های ملی و بزرگ از جمله مواردی است که کمتر به آن اهمیت داده می‌شود. این را یکی از افراد فعال در حوزه مسئولیت اجتماعی در وزارت نفت می‌گوید و تاکید می‌کند که نامش در این گزارش نیاید: «پروژه‌های صنعتی و ملی باید گزارش ارزیابی داشته باشند اما در کشور ما به این گزارش‌ها توجه خاصی نمی‌شود. با این گزارش‌ها قرار است اثرات تخریبی کارها کم شده و اصلاح شود اما این اتفاق نمی‌افتد.»

به گفته او ارزیابی اثرات توسعه‌ای، در مناطق حفاظت‌شده بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد اما در سایر مناطق این اتفاق کمتر رخ می‌دهد. «جابه‌جایی درختان در محیط طبیعی به دلیل تغییر در اکوسیستم ممکن نیست اما در مناطق شهری گاهی جابه‌جایی انجام می‌گیرد. در زاگرس هم امکان کندن درختان و بردن آنها به نقطه دیگر نیست اما بهترین کار استفاده از طرح جایگزین است؛ طرحی که با تغییر مسیر کمترین تخریب را به دنبال داشته باشد.»

قطع درختان بدون هماهنگی منابع طبیعی

میدان گازی مختار یاسوج، با تولید بیش از ۲۰ میلیارد مترمکعب گاز طبیعی ذخیره‌شده در ۱۰ کیلومتری شهر یاسوج قرار دارد و آنطور که ایرنا نوشته، میدان گازی مختار به‌عنوان چهارمین میدان ذخیره‌سازی گاز طبیعی کشور ثبت شده است و گاز ذخیره‌شده در آن می‌تواند گاز طبیعی مورد نیاز استان‌های فارس، کهگیلویه وبویراحمد و بخشی از استان‌های همجوار از جمله اصفهان و چهارمحال و بختیاری را تا ۱۰۰ سال آینده تامین کند.

همه اینها هم دلیلی است تا «حسین رضوی‌نژاد»، رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان بویراحمد از این طرح به عنوان طرحی ملی نام ببرد و بگوید: «قصد سنگ‌اندازی نداریم اما هدف این است که قانون اجرا شود.»

او می‌گوید قطع درختان بدون مجوز منابع طبیعی بوده و با وجود آنکه پروژه بزرگ و ملی است اما باید کمترین تخریب را شاهد باشیم. «از کمک کارشناسان ما استفاده نشد تا در منطقه حاضر شوند و بعد از بررسی‌های دقیق نشانه‌گذاری روی درختان انجام گیرد و بعد قطع درختان شروع شود. متاسفانه رعایت قانون در این موضوع دیده نمی‌شود. بند ب ماده ۱۲ قانون افزایش و بهره‌وری بخش کشاورزی و منابع طبیعی و همچنین ماده ۴۷ قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگل‌ها و مراتع رعایت نشده است. هنوز هیچ خسارتی به منابع طبیعی برای قطع درختان داده نشده.»

رضوی‌نژاد نمی‌گوید طبق برآوردهای سازمان منابع طبیعی چند درخت قطع شده اما از محدوده‌ای نام می‌برد که حتما درختانش باید قطع شوند. «محدوده چاه ۱۰۵ در ۱۵۵ متر است که در این محدوده به اجبار همه درختان باید قطع شوند. نمایندگان وزارت نفت از تهران به منطقه آمدند و به آنها گفتیم هرچند مجوزهایی در سطح کلان صادر شده اما باید در منطقه هم هماهنگی و بررسی‌های لازم انجام گیرد. به آنها گفتیم دپوی فعالیت عمرانی خود را به خارج از محدوده جنگلی باید ببرند و خروجی گاز را هم کنترل شده کنند. اما در نهایت باید بگویم اجرای پروژه با هماهنگی ما نبوده و بدون هماهنگی کارهایی از این دست نباید پیش بروند.»

هنوز گاز از قلب زمین‌های مختار کهگیلویه و بویراحمد بیرون نیامده اما بلوط‌های دانه‌زاد بسیاری قطع شده‌اند و این خبر خوبی برای منطقه نیست، هر چند پروژه ملی است و کشف گاز مهم، اما تخریب کمتر و پایین آوردن تعداد قطعی درختان از جمله مواردی است که تا این لحظه مورد توجه قرار نگرفته است و فعالان محیط زیست می‌خواهند تا وزارت نفت اینبار با جدیت و بررسی بیشتری دست به اکتشاف بزند./پیام ما