ارومیه را از نسل آینده نگیریم

اخبار سبز کشاورزی؛ هر چند که این نگین آبی برروی پیشانی نقشه گربه‌ای ایران زمین و آذربایجان هنوز زنده است و نفس می‌‎کشد؛ مردم بومی در آب شور آن شنا می‌کنند، اما به‌عنوان موجودی زنده مانند یوزپلنگ ایرانی که تیر شکارچیان، او را در آستانه مرگ قرار داده و با چشمان سرشار از التماس به شما خیره شده و قادر نیست فریاد بزند که من را آغوش بگیرید و کمک کنید، نفس‌های آخر را می‌کشد و درخواست کمک دارد.

کیلومترها شوره زار، سنگ های نمک و کشتی و قایق به ساحل نمکی نشسته و البته مرگ تنها ساکنان دریاچه (آرتیماها) نشان از زندگی نباتی دریاچه دارد. تصاویر ماهواره‌ای نیز این حال وخیم دریاچه ارومیه را نمایش می‌دهد و طبق آخرین تصاویر ماهواره‌ای در ۳ مرداد ۱۴۰۳، در شرایطی که بدترین وضعیت تاریخ دریاچه سال گذشته بود که بیشتر از ۹۰ درصد آن به طور کامل خشک شد، تصاویر جدید حکایت از بهتر شدن وضعیت نگین آبی آذربایجان نسبت به سال گذشته و بدتر شدن آن در سه سال دولت سیزدهم است.

بلایی که ما با سال‌ها بی‌برنامگی مسئولان در اصلاح الگوی کشت، ترویج بی‌ضابطه کشاورزی، برداشت آب در بالادست و… بر سر اکولوژی آن آوردیم و حالا برخی از سازمان‌ها آستین بالا زده‌اند تا شاید خونی جدید در رگ‌های خشک دریاچه تزریق کنند، خونی که از رگی به طول ۳۵ کیلومتر و از از سد کانی سیب شاید مایه حیات دریاچه ارومیه باشد.

ورود ۴۸۰ میلیون متر مکعب آب به دریاچه

محسن عباس‌زاده جانشین مجری سامانه انتقال آب از سد کانی سیب به دریاچه در این رابطه به خبرنگار «آرمان امروز» می‌گوید: با توجه به شرایط اقلیمی و کاهش نزولات آسمانی و برداشت بی‌رویه آب در سه دهه اخیر، شرایط دریاچه ارومیه با یک خشکسالی مواجه شد.

بعد از تشکیل ستاد احیای دریاچه ارومیه و بررسی کارشناسی، موضوعات اکولوژی در دستور کار قرار گرفت و نهایتاً ۱۹ راهکار برای احیای این دریاچه علام شد که موضوع سخت‌افزاری انتقال آب از سد کانی سیب به دریاچه ارومیه، جز وظایف وزارت نیرو بود.»

آنچه که عباس‌زاده به آن اشاره دارد، شامل سازه‌های مربوط به مخزن سد کانی سیب، خط انتقال و تونل بند «بانی آباد»، تونل ۳۵ کیلومتری، تونل ۱۱ کیلومتر و سامانه‌ای بخش رودخانه‌ای گلارشای است که امروزه به پایان رسیده و ۱۰۰ درصد سازه‌های مربوط به وزارت نیرو برای انتقال این آب به دریاچه همزمان با توررسانه‌ای و آخرین روزهای کاری دولت سیزدهم به پایان می‌رسد. تونلی که حدود به طول ۶۵ کیلومتر که در آن آب سد کانی سیب مسیری را طی می‌کند که ۳۵ کیلومتر تونل است، ۱۱ کیلومتر داخل کانال و ۲۴ کیلومتر روی دریاچه گالارشای طی می کند تا برسد به دریاچه ارومیه.

بنا به گفته جانشین مجری سامانه انتقال آب از سد کانی سیب به دریاچه، این انتقال سالانه ۴۸۰ میلیون متر مربع آب را به دریاچه وارد می‌کند و قطعاً مخزن و خود سد دریاچه ارومیه حجم آب بیشتری را برای احیای کامل می‌طلبد. اما شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران، به عنوان یک دستگاه اجرایی برای انتقال آب، تمام ظرفیت خود را به کار گرفت و ۱۹ راهکاری دیگر نیز باید اجرایی شود تا شاهد احیای کامل دریاچه باشیم.

ما آخرین نسل نیستیم آقای پزشکیان؟

در پایان فقط ‌امید حرف آخر را می‌زند، ‌امید به روزی که کشتی‌های به گل نشسته دریاچه به وسط آب بیایند و آن زمان می‌توان گفت که دریاچه ارومیه زنده است و خون دو خبرنگار کشته شده در حادثه بازدید از تونل کانی سیب و دیگر زحمت کشان برای احیای این دریاچه بی‌ثمر نماند و آن روز برای ایران که نگینش دوباره برروی کره زمین می‌درخشد، روز بزرگی است.

توشه سفر ما از دریاچه ارومیه، یک تکه سنگ نمک زیبا بود که زیر نور خورشید می‌درخشید، در زمان بازگشت به تهران و وقتی هواپیما از روی دریاچه عبور می‌کرد و از پنجره به دریاچه نیمه جان، که هنوز هم زندگی می‌بخشد نگاه می‌کردیم، این امیدواری ناخوداگاه روی دلمان جاری می‌شد که ما آخرین نسلی نباشیم که از دیدن دریاچه ارومیه ذوق می‌کنیم و سهم آیندگان و فرزندانمان، شوره زاری بدون حیات نباشد.

حالا باید با امید به نظاره نشست که دولتی که رئیس جمهور آن، ارومیه سرزمین مادریش محسوب می‌شود و ایران سرزمین پدری و خود زبان دریاچه ارومیه و مجاوران آن را به خوبی می‌فهمد، چه اقدامی برای تکمیل این پروژه امید خواهد داشت.

آخرین امید…

ستاد احیای دریاچه ارومیه از دولت حسن روحانی شروع به کار کرد، ستادی که با همه اقداماتش نتوانست حریف میزان تبخیر و تاراج آب از بالادست دریاچه توسط کشاورزان شود. در سال ۱۳۹۴ که دریاچه به سمت احتزار پیش می‌رفت، وزارت نیرو طرحی را برای احیای دریاچه به کار گرفت که به وسیله یک تونل آب۳۶ کیلومتری از سد کانی سیب آب را بدون دستبرد به دریاچه برساند، ولی با حفظ حق آبه محیط زیستی منطقه.

این اقدامات ادامه داشت تا روز ۵ اسفند ۱۴۰۱ که شهید جمهور (آیت الله رئیسی) خود به انتهای تونل انتقال آب و در نزدیکی شهرستان نقده رفت تا این طرح را به صورت رسمی افتتاح کند.

حال شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران، حدود ۱۵ خبرنگار از رسانه‌های سراسری کشور را به ارومیه برده که پایان کار خود را مستند‌سازی و آن‌ها در جریان اقدامات قرار بدهد، تا اگر سؤال یا ابهامی در گزارشات میدانی آن‌ها وجود دارد با مسئولان احداث تونل و سد در میان بگذارند، اما آنچه که در این تور رسانه‌ای موج میزد «امید» بود که شاید روز‌های خوب دریاچه با پرواز مرغان دریایی، شادی کودکان در آب پر تلالو از نور از راه برسد.

دریاچه‌ای که زنده بودن آن به معنای زندگی برای شمال غرب کشور و آذربایجان است و مرگ آن با فاجعه و طوفان‌های نمکی مخرب همراه خواهد بود.