دکتر قاسم محمدی، عضو کمیسیون کشاورزی مجلس هشتم عنوان کرد
آبیاری زیرسطحی، راه‌حلی نوین برای بحران کم‌آبی
ایران در بحران کم‌آبی؛ راه‌حل نهایی چیست؟ دکتر قاسم محمدی، کارشناس مسائل آب، بهترین راه حل مدیریت منابع آبی ایران را آبیاری زیرسطحی معرفی می‌کند.
ایران، کشوری باستانی و چهارفصل، امروز بیش از هر زمان دیگری با بحران کم‌آبی دست و پنجه نرم می‌کند. دکتر قاسم محمدی، عضو کمیسیون کشاورزی مجلس هشتم و مدیرعامل صنایع چوب و کاغذ ایران _ مازندران، در گفتگویی با ایسنا، ریشه‌ها و راه‌حل‌های این بحران را کالبدشکافی کرده و بر استفاده از سیستم آبیاری زیرسطحی به عنوان کلید حل مشکل تأکید دارد. اما چگونه می‌توانیم از منابع آبی محدود خود به بهترین شکل استفاده کنیم؟
وضعیت بحرانی آب در ایران: نگاهی عمیق‌تر
اخبار سبز کشاورزی؛ دکتر محمدی با اشاره به تقسیم‌بندی جهانی کشورها بر اساس ذخایر آبی، ایران را در دسته کشورهای کم‌آب قرار می‌دهد. اقلیم گرم و خشک، همراه با خشکسالی‌های پی‌درپی که بیش از دو دهه ادامه داشته، ذخایر آبی کشور را به شدت کاهش داده است. از کاهش بارندگی از ۷۰۰ میلی‌متر به حدود ۱۲۰ میلی‌متر تا رسیدن به عمق ۶۰۰ متری برای یافتن آب در دشت‌های حاصلخیز سابق، همه نشانه‌هایی از یک بحران عمیق هستند.
ریشه‌های تاریخی بحران آب: از تمدن تا سدسازی
تاریخ ایران گواه تمدن‌های بزرگی است که بر پایه مدیریت آب شکل گرفته‌اند. از یکجانشینی عشایر در کنار کانون‌های آبی تا تبدیل کشاورزی سنتی به صنعتی، همواره آب نقش محوری داشته است. با افزایش جمعیت و توسعه صنعتی، نیاز به آب افزایش یافت و سدسازی به عنوان راهکاری برای مهار روان‌آب‌ها و جلوگیری از هدررفت آب مطرح شد. اما این سدسازی‌ها، هرچند مزایایی داشت، باعث شد زمین‌های پایین‌دست از آبیاری زیرسطحی محروم مانده و اقلیم آن‌ها دگرگون شود؛ تغییری که جبران آن تقریباً غیرممکن است.
چرا فناوری‌های نوین آب در ایران موفق نبودند؟
با وجود نیمه‌صنعتی شدن ایران و افزایش مصرف آب، تکنولوژی‌های نوین برای افزایش بهره‌وری آب به تناسب رشد نکرده‌اند. عدم نهادینه شدن فرهنگ مصرف صحیح آب، همراه با چالش‌های فنی در پیاده‌سازی روش‌های جدید مانند آبیاری بارانی (که به دلیل یخ‌زدگی تجهیزات در مناطق سردسیر ناموفق بود) و آبیاری سنترپیوت (که به دلیل انتخاب نادرست فناوری و عجله در اجرا، نتایج دلخواه را به همراه نداشت)، وضعیت را بحرانی‌تر کرده است.
راه‌حل طلایی: آبیاری زیرسطحی، برگرفته از دانش جهانی
دکتر محمدی با اشاره به موفقیت این سیستم در ترکیه و اتحادیه اروپا، آبیاری زیرسطحی را بهترین راه حل برای استفاده بهینه از منابع آبی ایران معرفی می‌کند. در این سیستم، شبکه‌ای از کانال‌های زیرزمینی، آب را به صورت مداوم در اختیار ریشه‌های گیاهان قرار می‌دهد. این روش با حفظ رطوبت دائمی خاک و به حداقل رساندن تبخیر، بهره‌وری آب را به طور چشمگیری افزایش داده و منجر به افزایش تولید و تناژ برداشت در هکتار می‌شود.
چالش‌های مدیریتی: نبود انسجام در توزیع آب
یکی از موانع اصلی در مدیریت منابع آبی ایران، عدم یکپارچگی نظام توزیع آب و پراکندگی مسئولیت‌ها بین نهادهای مختلف است. وزارت نیرو، وزارت کشاورزی، وزارت کشور، سازمان جنگل‌ها، محیط زیست و سایر نهادها، هر کدام در این زمینه نقش دارند، اما فقدان یک مرجعیت متمرکز و اختلافات سلیقه‌ای، مانع از اجرای برنامه‌های مؤثر و نتیجه‌بخش می‌شود.
دکتر محمدی معتقد است تا زمانی که مدیریت آب به صورت متمرکز و علمی صورت نگیرد، امید چندانی به بهبود وضعیت نخواهد بود.
نگاه به آینده: امید به دولت چهاردهم
دکتر قاسم محمدی در پایان، ابراز امیدواری می‌کند که دولت چهاردهم با نگاهی علمی، وضعیت بحران آب را به درستی آسیب‌شناسی کرده و با اصلاح برنامه‌های گذشته، راه را برای مدیریت پایدار منابع آبی هموار سازد.
