فاجعه زیست‌محیطی: چهارمین دریاچه بزرگ جهان به خاطره‌ها پیوست!
چهارمین دریاچه بزرگ جهان کاملاً خشک شد! علت این فاجعه زیست‌محیطی چیست؟ تأثیر این خشکسالی بر زندگی مردم منطقه چیست؟
دریاچه آرال، روزگاری چهارمین دریاچه بزرگ جهان، امروز به نمادی از خشکسالی انسان‌ساخت تبدیل شده است.
به گزارش اخبار سبز کشاورزی؛ این دریاچه که زمانی محل زندگی ماهی‌گیران و زیستگاه گونه‌های مختلف گیاهی و جانوری بود، اکنون به یک بیابان خشک و نمکی تبدیل شده است.
آرال شمالی و جنوبی؛ دو سرنوشت متفاوت!
بیش از شش دهه پس از آغاز انحراف گسترده آب برای کشاورزی در دهه ۱۹۶۰، «دریاچه» اکنون دو سرنوشت متفاوت دارد: آرال شمالی در قزاقستان که روندی از احیا را تجربه می‌کند و آرال جنوبی در ازبکستان که تقریباً به‌طور کامل از میان رفته است.
ناسا: آرال جنوبی در دهه ۲۰۰۰ قطعه‌قطعه شد!
تصاویر ماهواره‌ای ناسا نشان می‌دهد که حوضه جنوبی در دهه ۲۰۰۰ قطعه‌قطعه شد و بخش شرقی کم‌عمق آن در سال‌های بسیار خشک کاملاً ناپدید شد، در حالی که حوضه شمالی تنها پس از ساخت یک سد در سال ۲۰۰۵ تثبیت شد.
خشکسالی ۶۰ ساله؛ تلاش‌ها برای احیا بی‌نتیجه ماند!
فرآیند خشک‌شدن و شرایط خشکسالی دائمی که به‌دنبال آن پدید آمد در حدود ۶۰ سال جریان داشته است. برداشت‌های عظیم از رودخانه‌های آمودریا و سیردریا برای آبیاری پنبه و گندم از اواخر دوران شوروی موجب کاهش شدید ورودی آب شد. دوره‌های متوالی گرما و خشکی، به‌ویژه در فاصله ۲۰۰۵ تا ۲۰۰۹ و در سال‌های خشک پس از آن، این روند را سرعت بخشید و باعث افزایش شوری و فروپاشی شیلات شد.
علت خشک شدن آرال چیست؟
علت اصلی این خشکی، برداشت بیش از اندازه آب رودخانه‌ها برای کشاورزی، همراه با هدررفت گسترده در کانال‌های ناکارآمد و روباز است. این کسری ساختاری اکنون با تغییرات اقلیمی تشدید شده است؛ تغییراتی که جریان‌های تابستانی را کاهش داده و الگو‌های رهاسازی آب را جابه‌جا کرده است، زیرا نیاز‌های برق‌آبی کشور‌های بالادست با تقاضای آبیاری کشور‌های پایین‌دست در تضاد قرار دارد. پیامد آن رسیدن آب کمتر به حوضه‌های انتهایی، افزایش سطح بستر خشک‌شده و بروز طوفان‌های نمکی و سمی است که زمین‌های کشاورزی و سکونتگاه‌ها را دربر می‌گیرد.
پیامدهای فاجعه زیست‌محیطی آرال چیست؟
خشک شدن دریاچه آرال پیامدهای فاجعه‌باری برای منطقه داشته است. از بین رفتن شیلات، افزایش بیماری‌ها، آلودگی هوا و خاک، و مهاجرت مردم از جمله پیامدهای این فاجعه است.
آیا امیدی به احیای آرال وجود دارد؟
با وجود تلاش‌های صورت گرفته برای احیای آرال، به نظر می‌رسد که احیای کامل این دریاچه غیرممکن باشد. با این حال، می‌توان با مدیریت صحیح منابع آبی و اتخاذ سیاست‌های پایدار، از گسترش این فاجعه جلوگیری کرد و به بهبود وضعیت زندگی مردم منطقه کمک کرد.
درس‌هایی از فاجعه آرال!
فاجعه دریاچه آرال، درس‌های مهمی برای ما دارد. این فاجعه نشان می‌دهد که سوءمدیریت منابع طبیعی و بی‌توجهی به محیط زیست، می‌تواند پیامدهای فاجعه‌باری داشته باشد.
