استاد بنان، خواننده‌ای بدون تاریخ انقضا+تصویر

اخبار سبز کشاورزی؛ دوره نخست برای معرفی او به جامعه نخبه‌گرای موسیقی کلاسیک آن زمان بود و دوره دوم، زمان ارائه هنر بی‌مانند او در شکوفاترین سال‌های زندگی و همراه برترین استادان زمان از طریق یگانه رسانه همگانی موجود در ایران، و دوره سوم برای یادآوری آنچه که از متر و معیار آواز کلاسیک ایرانی، در هیاهوی حیات هویت‌زدایی شده‌ دهه ۱۳۴۵_۱۳۵۵ فراموش شده بود و برای این امر خطیر هنری و تاریخی، به راستی هیچ‌کس شایسته‌تر از استاد غلامحسین بنان نبود. هنوز هم همتای او کسی نیست.

هنر بنان، ادامه آرمانی مسیری بود که شکل قدمایی آن از سید حسین طاهرزاده آغاز شد و در تلاقی با مسیر درست تجددخواهی‌ای که از استاد علینقی وزیری و رهروان شایسته‌اش (روح‌الله خالقی و جواد معروفی) بنیاد گذاشته شده بود، شکل شکوفای نهایی خود را پیدا کرد. بنان، نه تنها معنای درست اشرافیت هنری، بلکه تجسم واقعی «اشرَفیّت»ِ اخلاقی و اجتماعی هم شد.

تاریخ آواز کلاسیک ایرانی به پیش از او و پس از او تقسیم می‌شود. او تنها خواننده‌ای است که در دو مقوله ظاهراً مجاور ولی باطناً متفاوت؛ یعنی آوازخوانی و تصنیف‌خوانی، رفعتی متعالی و همطراز با یکدیگر دارد.

حضور اجتماعی و رسانه‌ای بنان، در مجموع به سی سال نرسید، اما سابقه هنر و شهرت او از هشتاد سال هم گذشت. دوره چهارم اشتهار او به نظر نگارنده، در حال فرا رسیدن است؛ به‌ویژه اکنون که تقریباً تمام آثار او، از ضبط‌های سنگی و ریلی و از رادیویی تا خانگی در دسترس هستند و نشان می‌دهند که استاد از پرکارترین‌ها بوده‌اند و رشد کَمّیِ آثارشان تضادی با رشد کیفی آنها نداشته است.

تقریباً در هر برنامه آوازی او، نکته‌ای هست که شنونده کارشناس را جلب می‌کند، حیرتی می‌افزاید و زبان را به تحسین برمی‌انگیزاند.

برای شناخت جنبه‌های رنگین هنر او باید چند ماه متمادی وقت گذاشت و با نگاهی تخصصی، ذهنی آشنا به گذشته و امروز هنر آوازخوانی کلاسیک و دلی سپرده به زیباشناسی ایرانی، آنها را شنید و به ادراکی درخور، از این هنرمند بزرگ رسید.

استاد روح‌الله خالقی، هفتاد سال پیش، درست‌تر از همه دیده بود و نوشته بود: «بنان در موسیقی ما از گوهر گرانبها هم گرانبهاتر است.»/پیام ما