لودرها بار دیگر به بافت تاریخی شیراز بازگشتند
گودبرداری‌های وسیع در مجاورت حرم شاهچراغ
چندهفته‌ای است که لودرها دوباره به بافت تاریخی شیراز بازگشته‌اند. اما این بار شرایط با دو سال پیش که جولان لودرها همه را نگران کرده بود، تفاوت‌های بسیاری دارد.
اخبار سبز کشاورزی؛ از جمله اینکه بافت تاریخی شیراز در فهرست میراث ملی ثبت شده است. اختیاراتی که به استان برای تصمیم‌گیری در مورد طرح، تفویض شده بود لغو شده است.
براساس رأی دیوان عدالت اداری، طرح تفصیلی بافت پیرامون حرم شاهچراغ باید به تصویب شورای‌عالی معماری و شهرسازی برسد.
گودبرداری‌در مجاورت حرم شاهچراغ
به‌رغم تمام این تغییرات که در دو سال گذشته اتفاق افتاده است، هنوز در بر همان پاشنه می‌چرخد و تصاویر و گزارش‌های رسیده از بافت تاریخی شیراز حکایت از گودبرداری‌های وسیع در مجاورت حرم شاهچراغ دارند.
«محمدمهدی کلانتری» که سال‌ها موضوع تخریب بافت‌های تاریخی را در شهرهای مختلف پیگیری و در چند سال اخیر به طور متمرکز مسئله بافت تاریخی شیراز را دنبال کرده، درباره اظهارات اخیر مسئولان استان فارس در خصوص گودبرداری در مجاورت حرم، توضیحاتی ارائه می‌کند که بیانگر تخلفات آشکار و بی‌توجهی به قوانین و مصوبات در محدوده بافت تاریخی شیراز است.
«با تمام تلاش‌ها در جهت توقف تخریب بافت تاریخی شیراز به بهانه توسعه حرم، امروز شاهد آن هستیم که آستان شاهچراغ در اقدامی عجولانه و غیرقانونی اقدام به عملیات عمرانی در محدوده شرق حرم با ایجاد حصارکشی، تجهیز کارگاه و گودبرداری عمیق کرده است. در این محدوده که حدفاصل سال‌های ۸۹ تا ۹۶ به‌صورت قهرآمیز از مردم تملک اجباری و تخریب شد، اکنون قرار است اقدامات عمرانی گسترده و صحن‌سازی صورت گیرد و زمین‌هایی که متری ۷۰۰ هزار تومان از مردم تملک شده با ایجاد قبرهای طبقاتی در صحن جدید و فروش کلان آن، پازل سوداگری را تکمیل کند»
این بخشی از نامه سرگشاده‌ای است که «محمدمهدی کلانتری» مؤسس و دبیر پویش ملی نجات بناها و بافت‌های تاریخی ایران هفته گذشته خطاب به «فرزانه صادق مالواجرد» وزیر راه و شهرسازی و «سیدرضا صالحی امیری» وزیر میراث‌فرهنگی نوشته و منتشر کرده است.
فعالان میراث‌فرهنگی معتقدند که گودبرداری‌های غیرقانونی خسارات جبران‌ناپذیری به بافت تاریخی وارد می‌کند
هر چند تا زمان تنظیم این گزارش واکنشی از سوی این دو وزارتخانه صورت نگرفته، اما او امیدوار است که اقداماتی برای توقف این اقدام غیرقانونی در شیراز از سوی وزرا صورت گیرد، او تأکید می‌کند: «خانم صادق وقتی دبیر شورای‌عالی معماری و شهرسازی بود؛ مخالف این تخریب‌ها و تفویض اختیار به استان بود، در نامه‌هایی که آقای بذرپاش به دولت و استانداری ارسال کرد، خانم صادق نقش اساسی داشت، حالا هم امیدواریم که نسبت به موضوع واکنش نشان دهند».
طرح سه بعدی صحن محمدی(محدوده‌ای که اخیرا گودبرداری شده است)
استناد به یک مصوبه ملغی شده
پس از آنکه تصاویری از گودبرداری‌های جدید در بافت تاریخی شیراز در رسانه‌ها منتشر شد، علیرضا صحرائیان، معاون توسعه و عمران آستان شاهچراغ، در خصوص قانونی‌بودن این اقدام، به خبرگزاری ایلنا گفت: «همه اعضای کمیسیون ماده ۵ استان فارس این پروژه را تصویب کردند و استاندار، شهردار، مدیرکل میراث‌فرهنگی، مدیرکل دفتر فنی استانداری و همه اعضا آن را تایید کرده و در شورای برنامه‌ریزی استان هم مصوب شد. پروژه براساس ضوابط پیش رفته و یکی از اولویت‌های اصلی تولیت این آستان رعایت تمامی ضوابط قانونی است».
از طرفی «امیرحسین جمشیدی» مدیرکل دفتر فنی استانداری استان فارس هم در گفتگو با ایلنا از موافقت تمام سازمان‌های مرتبط و وزارت میراث‌فرهنگی با ساخت این پروژه در دو مرحله خبر داد، اما این مسئولان استانی اشاره‌ای به ملغی شدن تفویض اختیار نکردند، به گفته کلانتری: «استناد این افراد به مصوبه سال ۱۴۰۱ است. زمانی که نه بافت تاریخی ثبت ملی شده بود و نه رای بر باطل شدن تفویض اختیار به استان صادر شده بود. از طرفی به کمیسیون ماده ۵ مورخ ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۱ یعنی زمانی که تفویض اختیار اعتبار داشت، استناد می‌کنند» با رای دیوان عدالت اداری مبنی بر لغو مصوبات مربوط به تفویض اختیار به استان، تمامی مصوبات مبتنی بر آن هم باطل می‌شوند: «آقای مخبر در نامه‌ای به وزارت راه و شهرسازی اعلام کرده است بند ۱۵ مصوبات سفر استانی – که مربوط به تفویض اختیار به استان است – باطل است».
کلانتری می‌گوید: «تفویض اختیار به استان که در سفر استانی رئیس‌جمهور در مهرماه ۱۴۰۰ مصوب شده بود باطل شده است. چون ما با کمک انجمن دوستداران قانون‌مدار میراث‌فرهنگی شکایتی را به دیوان عدالت اداری ارائه کردیم مبنی بر اینکه اختیارات شورای‌عالی قابل تفویض نیست و دیوان عدالت اداری هم در رای صادر شده اعلام کرد این تفویض اختیار باید باطل شده و طرح در شورای‌عالی معماری و شهرسازی تایید شود. در نتیجه بر اساس این رای استان نمی‌تواند راسا در خصوص این طرح تصمیم گرفته و اقدام کند» او در مورد طی روند تصویب طرح از طریق کمیته فنی شورای‌عالی معماری شهرسازی توضیح داده و می‌گوید: «این پرونده هنوز از کمیته فنی ۳ به شورای‌عالی ارجاع داده نشده، چه رسد به اینکه تصویب شود».
به‌دروغ می‌گویند فقط درمانگاه آقای نجابت را گودبرداری می‌کنیم، براساس فیلمی که به دست ما رسیده، کل سه و نیم هکتار تخریبی شرق شاهچراغ را حصار کشیده‌اند، محدوده‌ای که به نام دارالشفا و موقوفه آقای نجابت گودبرداری شده، در واقع برای احداث صحن محمدی است
گودبرداری برای ساخت درمانگاه یا صحن
جمشیدی در خصوص گودبرداری در مجاورت حرم با اشاره به اینکه مربوط به احداث درمانگاه بوده و از مصوبه کمیسیون ماده ۵ استان فارس برخوردار است، گفته است: «قسمتی که قرار است طرح شاهچراغ اجرا شود، محل قدیم بیمارستان دکتر نجابت بوده است و درحال حاضر با تجمیع دو پلاک دیگر که به این زمین الحاق می‌شوند، قرار است این درمانگاه دوباره تجدید بنا شود».
اما این محدوده با استناد کلانتری به اظهارات مسئولان آستان شاهچراغ، محل احداث صحن محمدی است، محدوده‌ای که در فاصله سال‌های ۸۹ تا ۹۶ – که اوج تخریب‌ها در بافت تاریخی شیراز بود و در جریان آن بالغ بر ده بنای تاریخی ثبت شده در فهرست میراث ملی شبانه تخریب شد – تسطیح شده است، کلانتری می‌گوید: «به‌دروغ می‌گویند فقط درمانگاه آقای نجابت را گودبرداری می‌کنیم، بر اساس فیلمی که به دست ما رسیده، کل سه و نیم هکتار شرق شاهچراغ را حصار کشیده‌اند، محدوده‌ای که به نام دارالشفا و موقوفه آقای نجابت گودبرداری شده، در واقع برای ساخت صحن محمدی است.
آقای صحراییان معاون عمران و توسعه آستان شاهچراغ، هم در نشستی که ۲۶ بهمن ۱۴۰۱ بین مسئولان استان و کارشناسان و خبرنگاران برگزار شد، و هم در برنامه زنده ثریا ۳۰ بهمن ۱۴۰۱ اعلام کرد در محدوده سه و نیم هکتاری شرق شاهچراغ که جزو چهاردیواری حرم است، قرار است صحن محمدی ساخته شود. یعنی همین محدوده‌ای که در هفته‌های اخیر گودبرداری شده است. در همان جلسه من به ایشان گفتم، این محلی که می‌گویید چهاردیواری حرم است تا ده سال پیش خانه و زندگی مردم بود، و مردم به‌زور از آن بیرون رفتند، حالا شما می‌خواهید بگویید که اینجا چهار دیواری حرم است. این املاک از مردم گرفته شده تا صحن و سرا و محل زیارت شود، اما این محل غصبی است، نماز و زیارت ندارد»
موضوع بافت تاریخی شیراز یک مسئله ملی است
کلانتری تاکید دارد که این پروژه که از سر گرفته شده نه تاییدیه میراث دارد و نه تاییدیه شورای‌عالی معماری و شهرسازی: «مسئولان آستان شاهچراغ می‌گویند ما مصوبه داریم، مسئولان استان هم با آنها همراهی می‌کنند، استانداری و دفتر فنی استانداری، شهرداری و شورای شهر همگی هم‌پیمان هستند. به همین دلیل است که در استان صدای مخالفتی از نهادها نمی‌شنویم. سه سال پیش ما وقتی این شرایط را دیدیم موضوع را نه در سطح استان که در سطح ملی پیگیری کردیم. اگر می‌خواستیم موضوع را در سطح استان پیگیری کنیم، به جایی نمی‌رسیدیم، چون همه دستگاه‌ها هم‌پیمان بودند».
کلانتری معتقد است: «این حجم خاک‌برداری و ماشین‌آلات سنگینی که معاونت توسعه و عمران شاهچراغ، به بافت تاریخی گسیل کرده و با سرعت مشغول کار هستند، این هدف را دنبال می‌کنند که همه را در مقابل عمل انجام شده قرار دهند. اما باید به‌سرعت اقدامی از سوی مسئولان مربوطه در وزارت راه و میراث‌فرهنگی صورت گیرد، هر یک روز تعلل و تاخیر در توقف این کار، حجم خسارات را بیشتر و بیشتر می‌کند».
بافت تاریخی شیراز در مرداد سال گذشته با پیگیری‌های مردمی، در فهرست میراث ملی به ثبت رسیده است، حالا که بخشی از این محدوده ثبت ملی حصارکشی شده و پروژه عمرانی در آن در حال اجراست، تنها واکنش وزارت میراث‌فرهنگی اظهارات معاون میراث‌فرهنگی بود که گفته است: «مصوبه ثبت ملی اعلام شده است و ما جلوی هرگونه دست‌اندازی به بافت تاریخی شیراز را می‌گیریم و محال است اقدامی برای تخریب بافت تاریخی انجام شود» و امر محال با سرعت در حال وقوع است./ پیام ما
