رشت، در آستانه از دست دادن هویت تاریخی خود+ تصاویر

اخبار سبز کشاورزی؛ در سال‌های اخیر، یکی از معروف‌ترین بناهای تاریخی رشت که در فیلم‌های سینمایی نیز به نمایش درآمده، خانه تاریخی نبی‌زاده بوده است.

این خانه که در فیلم «در دنیای تو ساعت چند است؟» نقش مهمی داشت، به یکی از نمادهای فرهنگی و تاریخی رشت تبدیل شده بود. این عمارت که قدمتی بیش از یک قرن دارد، به دلیل حال و هوای قدیمی‌ و شاعرانه‌ای که در خود نهفته است، در خاطرات بسیاری از سینما دوستان و مخاطبان فیلم‌های ایرانی به یادگار مانده است.

عمارت نبی‌زاده در سال ۱۳۹۸ در فهرست آثار ملی کشور ثبت شد و این گامی مهم در راستای حفاظت از آن به حساب می‌آمد. بر اساس گزارشی که عصر ایران منتشر کرده است، حالا خبری تلخ از این عمارت به گوش می‌رسد؛ مالک خصوصی این عمارت موفق شده است که آن را از فهرست آثار ملی خارج کند، بنابراین دیگر هیچ‌گونه مانع قانونی برای تخریب آن یا ساخت سازه‌ای جدید در محل آن وجود ندارد. قرار است این خانه به زودی به جمع دیگر خانه‌های تاریخی تخریب‌شده شهر رشت بپیوندد.

این تنها خانه‌ای نیست که در رشت با سرنوشت مشابهی روبه‌رو شده است. پیش‌تر خانه‌های تاریخی دیگری نیز در این شهر تخریب شده‌اند که یکی از معروف‌ترین آنها خانه کودکی هوشنگ ابتهاج (سایه) است. این خانه که به عنوان محل تولد یکی از بزرگ‌ترین شاعران معاصر ایرانی شناخته می‌شود، در سال ۱۳۹۸ به طور ناگهانی تخریب شد، رغم اینکه پیش از تخریب، شورای شهر رشت برنامه‌ریزی کرده بود تا خانه را به قیمت سه میلیارد تومان خریداری کرده و آن را به “بنیاد شعر و غزل سایه” تبدیل کند.

خانه ابریشمی رشت به مساحت تقریبی 2000 متر مربع و زیربنای 650 متر مربع,متعلق به دوره قاجار, متعلق به خانواده‌ی حاج میر اسماعیل حاکمی، از اهالی پیر بازار رشت است. او در دوران ناصرالدین شاه، کلانتر رشت بود و در سال 1318 حاج میرزا احمد ابریشمی این خانه را خرید و نام خانه‌ی ابریشمی به خود گرفت.

خانه‌هایی که ثبت نشدند

در همین راستا، خانه‌های تاریخی دیگری مانند خانه نخستین شهردار فومن، یوسف‌خان، نیز با تخریب مواجه شده‌اند. این خانه که پناهگاهی برای یاران میرزاکوچک‌خان و پیروان جنبش جنگل بود، هیچ‌گاه در فهرست آثار ملی ثبت نشد.

در این مورد نیز شهرداری رشت به بهانه اینکه این خانه در حریم میراثی رشت قرار ندارد، مسئولیت را به میراث فرهنگی واگذار کرد، و میراث فرهنگی نیز ثبت آن را مشمول روندهای اداری طولانی مدت دانست. در نهایت، شبانه و به‌طور غیرمنتظره‌ای، یک بولدوزر به جان این خانه افتاد و آن را تخریب کرد.

خانه قدیری از بناهای به‌جامانده از دوران پهلوی، دارای اسکلت و سازه چوبی با سقف لمبر کوبی است. پوشش خارجی خانه قدیری، سفالی و در و پنجره آن از چوب نراد روسی ساخته شده‌ است. این بنا توسط محمدولی خان تنکابنی سپهدار حکمران گیلان احداث شد و از سال 1369 تا 1381 به عنوان اداره کل میراث استان گیلان مورد استفاده بوده و در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده‌ است.

خانه‌های تاریخی دیگر در معرض خطر

علاوه بر این، خانه‌هایی مانند خانه گیگاسری رشت که سقف آن ریخته و کاشی‌های سردر آن به سرقت رفته‌اند، از دیگر نمونه‌های خانه‌های تاریخی هستند که دیگر چیزی از آن‌ها باقی نمانده است. خانه‌هایی چون خانه مقیمی، خانه کاشانی و خانه ویشکایی نیز از دیگر خانه‌های تاریخی تخریب‌شده در سال‌های اخیر هستند.

رشت، با داشتن تعداد زیادی خانه تاریخی، در حال از دست دادن این آثار باارزش است. طبق آمارها، هنوز حدود ۶۰ خانه تاریخی در رشت باقی مانده است، اما روند تخریب این خانه‌ها به دلیل بی‌تفاوتی میراث فرهنگی، شهرداری و مالکین این املاک به شدت رو به افزایش است. بی‌تفاوتی مسئولین در حفظ این آثار و همچنین قوانین پیچیده اداری که موجب کندی روند ثبت و حفاظت از این خانه‌ها می‌شود، سبب شده که خانه‌های تاریخی رشت یکی پس از دیگری تخریب شوند.

خانه‌ی میرزا کوچک خان جنگلی با مساحت 300 متر مربع، در سال 1381 به سبک معماری بومی بازسازی شد. این خانه شامل 2 طبقه می‌شود که هر طبقه چهار اتاق، ایوان و دو پلکان در دو طرفه خانه دارد.