7 پیشنهاد برای افزایش بهره‌وری گندم
افزایش بهره‌وری گندم در هر هکتار قطعاً راهکاری موثر و نتیجه‌بخش برای تامین نیاز داخل خواهد بود
مزرعه سبز : مهندس اسماعیل اسفندیاری‌پو ر با توجه به چند دهه سابقه کار کارشناسی، مدیریت، مجری طرح و مشاور وزیر بودن اخیراً راهکارهای عملیاتی و قابل اجرا برای افزایش بهره‌وری گندم ارائه داده است که با توجه به اهمیت آن منتشر می‌شود.
افزایش بهره‌وری و عملکرد گندم در هر هکتار قطعاً راهکاری موثر و نتیجه‌بخش برای تامین نیاز داخل خواهد بود؛ لذا حسب وظیفه ملی موارد زیر در اجرای طرح گندم ، تامین نیاز داخلی، تقویت و تحکیم امنیت غذایی برای اجرا، تکمیل و توسعه رویکردهای فنی قبلی و تمرکز بیان می‌شود که هر یک بر ارتقای بهره‌وری در تولید و خرید گندم موثر خواهد بود. این پیشنهادات شامل موارد زیر است:
1- با توجه به هزینه‌های بالای تولید محصولات کشاورزی که با قیمت ارز در بازار توسط کشاورز صورت می‌گيرد؛ قیمت خرید تضمینی مناسب که ضامن حفظ حقوق کشاورز باشد و قدرت رقابت کشت گندم را در مقایسه با کشت دیگر محصولات اقتصادی‌تر تضمین کند، ضروری است؛ در غیر این صورت سطح کشت گندم آبی که حدود ۶۵ تا ۷۰ درصد تولید از آن به دست می‌آید، دچار چالش شدید خواهد شد.
2-رویکرد اتخاذ شده قبلی در برنامه بذر برای گندم آبی تا ۶۵ درصد و گندم دیم ۴۵ درصد پوشش مزارع از بذر گواهی شده بود که باید با تدوین برنامه پنج ساله تکمیلی دیگر تا سال ۱۴۱۰ به تفکیک رقم از هسته‌ها شروع شود و گروهی مجرب برنامه تولید بذر را در فرایند تولید علاوه‌بر کنترل و نظارت رسمی و قانون موسسه کنترل و هدایت نمایند بسیار حائز اهمیت خواهد بود.
۳-مهم‌ترین چالش تولید گندم کم مصرفی و یا هیچ مصرفی کودهای حاوی عناصر فسفاته و پتاسه به صورت عام در زراعت گندم و به ویژه در گندم دیم است که برای رفع آن اقدام عملی جدی لازم است.
در راستای برنامه جاری بذر، استمرار و تقویت ورود بخش خصوصی در معرفی ارقام جدید و کار مشترک با شرکت‌های توسعه یافته در زمینه بذر ضروری است و باید استمرار پروژه مشترک موسسه اصلاح بذر با کشور فرانسه تقویت شود و به سازگاری خصوصی ارقام، در نحوه واگذاری ارقام به بخش خصوصی و الزام واگذاری استانی رقم حتما توجه شود؛ در غیر این‌صورت انتظار توسعه کشت ارقام جدید و اثربخشی در تولید را از آن نداشته باشید.
۴ـ تجهیزات کاشت مستقیم، کشت مستقیم روی پشته، توسعه کشت روی پشته و کف کار دقیق منطقه‌ای برای روستاهایی که ضرورت دارد و یا شرکت‌های خدمت دهنده و رانندگان حرفه‌ای در دسترس کشاورزان باشند؛ لازم است که در این امور دقت شود تا اثربخشی و تحول مورد نظر اتفاق بیفتد.
۵- برنامه آموزشی کارشناسان به‌ویژه کشاورزان و خدمات‌دهندگان ترتیب داده و مطابق فرایند تولید انجام شود و فیلد تریپ برای کشاورزان در سطح گسترده در طرح دیده و انجام شود.
۶- پشتیبانی‌ها، تهیه و تدارک سموم کیفی و کاربرد صحیح آن از نظر زمان، کیفیت آب، نحوه و دز مصرف، چگونگی پاشش با ابزار مناسب و سمپاش، ترکیب سموم پهن برگ کش و کشیده برگ و مهم‌تر تامین منابع اعتباری ساده و در دسترس خرید با کم‌ترین تشریفات اداری و دریافت آن در هنگام تحویل محصول از کشاورز به اجرای صحیح کنترل عوامل خسارت‌زا موجب حفظ محصول و بهره‌وری خواهد شد.
۷- آبیاری با توجه به محدودیت منابع آبی کشور و رقابت بین محصولات و موقعیت اقتصادی و قیمتی ضعیف‌تر گندم در مقایسه با دیگر محصولات اقتصادی برای زارع اولویت تخصیص آب به گندم نخواهد بود.
تجارب قبلی تاکنون مبین آن بوده است؛ لذا برای این امر توسعه آبیاری تیپ در گندم تا ۵۰۰ هزار هکتار گندم آبی از رویکردهای تولید گندم در نظر گرفته شود که دست‌یابی به متوسط عملکرد ۷ و یا ۸ تن در هکتار در مساحت ۵۰۰ هزار هکتار کشت گندم میسور می‌باشد.
معاونت آب و خاک به‌طور ویژه متعهد به اجرای این مهم شود و منابع آن نیز برای حمایت از زارع تامین گردد و برای اراضی با درجه شوری آب و خاک استفاده از کف کار و اصلاح دستگاه‌های موجود که قابلیت کشت مستقیم را در وف داشته باشد مفید و ضروری خواهد بود.
علاوه‌بر آن اجرای ریپر و ساب سویلر در کشت مستقیم در دیمزارها و کشت روی پشته در اراضی آبی از فاکتورهای موثر در پایداری گندم خواهد بود.
ناوگان برداشت با اینکه اقدامات خوبی در حوزه افزایش قوه اسب بخار و ادوات و تامین تراکتور و کمباین برداشت در دولت دهم، یازده و دوازدهم داده است و راه‌اندازی خط ویژه مکانیزاسیون در این دوره‌ها صورت گرفته؛ اما در حوزه کمباین شکاف تامین در دوره‌های قبل از عمیق بوده و تامین در این دوره کافی نبوده و کمباین‌های تامین شده بخش کمی از نیاز را پوشش داده است.
برای جلوگیری از ضایعات هنگام برداشت ناشی از کمبود کمباین کیفی اقدامات ملی و اساسی را می‌بايست وزارت صنعت و معدن و تجارت ترتیب دهد و نیاز کشاورزان را تامین کند و تولید سازندگان داخلی رافع نیاز کشاورزان نخواهند بود.
آمارهای موجود و محاسبات صورت گرفته‌در زمینه ضایعات هنگام برداشت گندم نگران کننده است و جلوگیری از تلفات محصول گندم نان مصرفی قریب به ۲۵ روز ۸۵ میلیون جمعیت کشور خواهد بود.
اسماعیل اسفندیاری‌پور
