سخنی با وزیر محترم جهادکشاورزی
تنها راهکار دستیابی به امنیت غذایی کشور، توسعه اقتصادی روستاهاست و جهت رسیدن به توسعه اقتصادی روستاها، راهی جز ترویج و احداث بادشکن ها نیست.
اخبار سبز کشاورزی؛ وحیدرضا شادفر، کارشناس ارشد منابع طبیعی| یعنی برای تحقق امنیت غذایی کشور فقط یک راهکار علمی، کم هزینه، سهل الوصول و زیست محیطی وجود دارد، احداث بادشکن پیرامون مزارع، باغها، دیمزارها، دامداری‌ها، مرغداری‌ها وحتی مراتع (موزاییک و مشبک) و کلاً اطراف روستاها بعنوان مراکز تولید ناخالص ملی کشور.
یکی از دغدغه های مهم بویژه در کشورهای درحال توسعه، رسیدن به سطح قابل قبولی از توسعه در ابعاد مختلف است، توسعه روستایی نیز یکی از ابعاد اولیه ومهم توسعه ملی هر کشور محسوب می شود.
مهاجرت روستاییان به شهرها، بحث مقابل توسعه پایدار و توسعه روستاهاست، بنابراین نخست باید پرسید که چرا روستاییان، از روستاها به شهرها مهاجرت می کنند؟
دوم اینکه چرا بعد از گذشت چهار دهه، نتوانسته ایم برای این معضل، تصمیمی اصولی اتخاذ تا جلوی مهاجرت گرفته شود؟
سومین سوال اینکه بادشکن ها چطور به سادگی مانع از مهاجرت از روستا می شوند؟
همه می دانیم، کم توجهی و انحطاط روستا به مثابه انحطاط تمدن است، روستاها در تمام دنیا جایگاه راهبردی در ابعاد مختلف اجتماعی، سیاسی و ملی دارند، یکی از خاستگاه‌ها و پایگاه‌های مهم تولید ثروت در هر کشوری روستاها هستند، بنابراین با قاطعیت میتوان گفت، برای حفاظت و امنیت کشور، باید روستاها را خصوصاً روستاهای مرزی را به هرشکل و روش علمی حفظ کرد.
می دانید که با بیش از 95 معضل زیست محیطی و عوامل انسانی مانند تغییر اقلیم، گرما، فرسایش خاک، تبخیر وتعرق، سیل و ریزگردها و… که هریک بنوبه خود، سبب کاهش تولیدات کشاورزی، دامی و مرتعی شده و هریک جداگانه تهدیدی برای امنیت غذایی کشور است، روبرو هستیم.
متأسفانه مجموع این معضلات، علاوه بر عدم درآمد، بیکاری و مهاجرت، فاجعه خالی ازسکنه شدن بیش از 38 هزار روستا و آبادی را رقم زده است.
هم اکنون بزرگترین دغدغه و درعین حال خطرآفرین روستاهای منطقه سیستان، مسئله گرد وغبار، تأمین آب، کار و معیشت و… روستاییان است که سبب مهاجرت گسترده مردم محلی گردیده و اگر به فوریت به آن رسیدگی نشود، می تواند مخاطره و زیان غیرقابل جبرانی برای امنیت کشور بدنبال داشته باشد و صدالبته مدیریت غیرکارآمد دهه های قبل استان وعدم توجه مدیران، به داشته ها و پتانسیل های موجود درون استانی و بومی، موجب بروز بزرگترین معضل اجتماعی روستاها گردیده است.
درحالیکه تجربیات موفق توسعه روستایی، در کشورهاي پیشرو نشان می دهد که توسعه روستاها با تزریق سرمایه و فنآوري تحقق نمی یابد، امروزه توجه به طرح های ساده، کوچک زودبازده و مؤثر و از طرفی روحیه کارآفرینی بین کشاورزان، از مهمترین راهکارهاي توسعه روستاها محسوب می شود.
در تعریف توسعه کارآفرینی روستایی آمده است:
توسعه کارآفرینی روستایی، پتانسیلی براي کمک به تنوع بخشی درآمد و افزایش تولیدات کشاورزي است که فرصت مناسبی براي کاهش مخاطرات معیشتی و افزایش امنیت غذایی در مناطق روستایی را فراهم می آورد. (و با کمی دقت، متوجه میشوید که این جمله دقیقاً تعریف کارشناسی شده، نقش بی بدیل و مؤثر بادشکن است)
لذا اگر بدنبال نگهداشتن روستاییان در روستاها هستیم، باید عوامل ماندگاری آنان را فراهم کنیم که مهمترین و اصلی‌ترین عامل، ایجاد زیرساخت هایی برای افزایش درآمد روستاییان است، کلاً بهبود وضع روستاییان از دو دیدگاه قابل بررسی است، ازآنجا که فعالیت عمده روستاییان تولید محصولات کشاورزی و دامی است، درآمدشان را یا با افزایش تولید و یا با افزایش قیمت می توان بهبود بخشید، افزایش قیمت محصولات، بدلیل تورم توصیه نمی شود، لذا تنها راه بهبود وضعیت اقتصادی روستاییان، افزایش تولید است که البته راهکارهای زیادی برای افزایش تولید پیشنهاد می شود! ازجمله: بهره گیری از مکانیزاسیون، ماشین آلات، تکنولوژی های روز، بذر مناسب، مصرف سموم و کودهای شیمیایی، آبیاری تحت فشار و… که البته همه این عوامل، نیاز به بودجه های کلان دارند که در این اوضاع اقتصادی، هیچ کشاورزی بدون ایفای نقش بانک ها نمی تواند، توان مالی لازم را داشته باشد و لذا تنها یک راهکار بسیار اثرگذار و اجرایی می ماند.
افزایش تولید و بهبود وضعیت اقتصادی روستاییان، با احداث کمربندهای سبز یا بادشکن.
بادشکن، پروژه ای که با کمک خود بهره برداران و کشاورزان عملیاتی می گردد و برای اجرایی شدن، نیازی به بودجه دولتی ندارد، بادشکن علاوه بر افزایش بهره وری آب، صرفه جویی آب و کاهش مصرف سموم و کودهای شیمیایی، بطور چشمگیری سبب افزایش راندمان تولید می گردد.
حتی برای اجرایی شدن و اخذ نتیجه ملموس و ابتر مانده “ماده 14 قانون افزایش بهره وری، مصوب سال 89 مجلس شورای اسلامی” برای دستیابی به افزایش تولید علوفه و سایر تولیدات مرتعی نیز تنها راهکار احداث بادشکن ( البته به شکل موزاییک و مشبک) است.
تجارب سایر کشورها:
در آفریقا دیوار سبز بادشکن، ازسال 2007 از سنگال تا اریتره و سومالی در غرب درحال اجراست. تاکنون 11میلیون درخت کاشته شده. بررسی های سازمان ملل نشان داد که سالانه صدها هزارهکتار ازپوشش گیاهی آفریقا کاسته میشود و درصورت بی توجهی، آفریقا به صحرایی ازخاک تبدیل ومعضل ریزگرد برای کشورهای اروپایی درپی خواهد داشت، به همین خاطر ‘پروژه دیوار سبز’ با هدف جلوگیری از بیابانزایی ارائه شد. میانگین بارندگی سالانه آفریقا (30 میلیمتر) شرایط آب وهوایی وخشکسالی موجب شده بود که امکان کشاورزی سلب و روستاییان این مناطق عمدتاً با فقر و بیماری دست به گریبان باشند، درحالیکه اجرای طرح بادشکن، علاوه بر مزایای زیست محیطی، سبب توسعه اقتصادی روستاهای این مناطق شد.
آمریکا نیز درسال ۱۹۳۲ درگیر طوفان بود. بین سال‌های ۱۹۳۰ تا ۱۹۴۰ تعداد ۳,۵ میلیون نفر از روستاییان به کالیفرنیا مهاجرت کردند، گرد وغبار ضرر و زیان زیادی به کشاورزان وارد ساخت، درسال ۱۹۳۳ دولت آمریکا برنامه حفاظت از خاک را آغاز کرد، برای جلوگیری از طوفان‌های خاک و مرطوب نگهداشتن و تثبیت خاک، بادشکن با بیش از۲۰۰ میلیون درخت از کانادا تا تگزاس احداث شد و البته ده ها نمونه موفق از نتایج احداث بادشکن و رسیدن به توسعه اقتصادی روستاها، در ازبکستان، کوبوجی چین، ژاپن، هند، آرژانتین و … از سوی FAO گزارش شده است.
مزايا و محسنات احداث بادشكن براساس آمار FAO و UNDP
-
كاهش اثرات سوء بادهاي شديد و دائمي
-
جلوگيري از فرسايش بادي خاك
-
افزايش توليد و راندمان محصول
-
تعديل دما بين 2- 5 درجه سانتيگراد
-
افزايش رطوبت نسبي هوا در مناطق خشك و نيمه خشك
-
كاهش ميزان تبخير ساليانه از سطح
-
بهبودي شرايط اقليمي
